Eerste rondje met de teams van het Home Care Program. Mohammed heeft nu drie kinderen, en dat is genoeg, dus zijn vrouw gaat naar de universiteit. Ratiba heeft na vele jaren eindelijk haar Palestijnse identiteitsbewijs, en zou Gaza uitkunnen voor bezoek aan haar familie in Jordanie – als de grens open was. Dia heef er een dochtertje bij. Wael’s vrouw is weer zwanger, en Yasmin heeft een auto-ongeluk gehad maar dat is goed afgelopen. Fatma’s neef, de man van haar zusje, is doodgeschoten door de Israeli’s. De hele familie is in de rouw en zij heeft er moeite mee om plezier te hebben. Er zijn weer nieuwe mensen bij, en Ramsey is weg, voor een baan met een hoger salaris. En verder gaat het slecht in Gaza. Met de blokkade, met de interne gevechten. Er is geen licht aan het eind van de tunnel, zegt Abdelkarim.

Maar ze werken door. Waar een paar van de teamleden vooral mee zitten is de families waar ze zoveel problemen hebben dat er nauwelijks nog aandacht is voor de behoeften van de gehandicapte. En je voelt je als hulpverlener zo tekort schieten, je ziet dat ze het moeilijk hebben, ze hebben geld nodig, dat kunnen wij ze niet geven. En soms zijn er families met onrealistische eisen, het is moeilijk om daar geen ruzie mee te krijgen. Jan geeft een inleiding, over grenzen stellen, duidelijk zijn over wat je niet kunt: zeg: ik ben maar een kleine winkel, niet een warenhuis. Over valse hoop en valse macht.

’s Middags kunnen we het geleerde meteen in de praktijk brengen bij een familie waarvan een van de zoons, een jonge man van 21, hij was net een jaar getrouwd, in zijn nek is geschoten. Verlamd. Hij zit in een rolstoel, hij gaat vooruit en kan zijn handen al weer aardig gebruiken. Een vriendelijke en verlegen jonge man. Ik kijk om me heen, een affiche met Arafat aan de muur, ze zijn van Fatah, en het is Hamas die de jongen in zijn nek heeft geschoten. Het is de vader die het hoogste woord heeft en het grootste probleem is. Of zijn zoon nog kinderen kan verwekken. Want dat moet. er is al onderzoek geweest, want gewoon een kind verwekken kan niet meer, maar misschien kan het kunstmatig, maar nu zeiden ze na het onderzoek dat hij geen sperma meer heeft. De jonge man zit er zelf bij met neergeslagen ogen, of hij een kind wil is geloof ik niet aan de orde. Dit wordt een slecht nieuwsgesprek, want de kans dat er nog een kind gemaakt kan worden is vrijwel nihil. Okee. Wie moeten er bij zijn? Is het geen idee dat zijn jonge vrouw er ook bij is? De vader protesteert, de vrouwen moeten weg. Ik begin intern al te protesteren, dat pariarchale gedoe. Het gaat om het krijgen van een kind, en dan mag zijn eigen vrouw die dat kind zou moeten krijgen het niet horen? Okee, ze mag er bij zijn, als er maar in algemene termen over gepraat wordt.

Joes en Jan leveren prachtig teamwerk. Joes vertelt dat de kans dat er nog een kind gemaakt kan worden heel erg klein is, en dat het verstandig zou zijn als ze dat maar aan God overlieten en al hun aandacht en energie zouden richten op wat de jonge man wel kan: hij is intelligent, hij doet zijn oefeningen en gaat vooruit, hij heeft wilskracht, hij kan nog wat worden. De jonge man begint te stralen: eindelijk iemand die hem begrijpt. Zo te zien voelde hij zich vernederd door het gevoel dat zijn vader hem gaf: dat hij alleen maar iets waard ou zijn als hij nog een kind kon verwekken. En dan komt de aap uit de mouw, want dit had ik nog niet begrepen: de familie is bang dat als de familie van de jonge vrouw hoort dat hij geen sperma meer heeft hun dochter weer terug gaan halen. En als je naar ze kijkt, hoe ze verlegen naast elkaar zitten, dan zie je dat ze verliefd zijn. Jan spreekt de vader aan: hoe we zien hoe bezorgd hij is voor zijn zoon, dat we weten dat hij het beste wil. Dat we begrijpen hoe verdrietig het voor hem en zijn vrouw is dat deze zoon geen kinderen kan krijgen maar dat we er op vertrouwen dat hij zal zien wat een geweldige zoon hij heeft.

Niemand heeft het de vader nog durven zeggen, en we zien hem worstelen met zijn gevoel. Het ziet er naar uit dat hij het accepteert. Hij is voor onze ogen veranderd van een wat autoritaire vader die precies weet wat er voor iedereen goed is, in een verdrietige, maar benaderbare oude man. Het team heeft de opdracht terug te komen en met vader en zoon verder te werken, want alles schiet zo terug in het oude patroon als je niet opvat. Ik hoop dat de teamleden hebben gezien hoe je een slechtnieuwsgesprek kunt doen zonder mensen te beschadigen, en zonder – waar ze steeds maar zo bang voor zijn – de hulpverleningsrelatie te verslechteren. Jan heeft het al gezegd, voor hulpverleners die er voor leven om mensen te geven wat ze nodig hebben is het heel moeilijk om nee te zeggen, of iemand te moeten vertellen dat zijn diepste wens niet in vervulling gaat.