(Wijnand Duyvendak)

Dat was een erge vrolijke bijeenkomst, zondag in de Balie. Er kwamen zoveel mensen dat er in allerijl nog even wat zaaltjes bijgehuurd moesten worden en de Balie bomvol zat. Een beetje protest tegen al die lui die net doen alsof de jaren tachtig het tijdperk waren van halve gare criminelen die ongestraft de boel konden terroriseren, een beetje tegenwicht tegen de neiging om nu opeens streng iedereen de maat te nemen die eens actief was (en niet hen die geen poot uitstaken voor alles waar ze zich nu voor op de borst kloppen: onze geweldige verlichte cultuur met gelijke rechten voor vrouwen en homo’s) en natuurlijk een beetje boel reünie. Ik was benieuwd, toen ik daar met Anneke heenging wat we mee zouden maken, of we meer de mensen van toen of die van nu tegen zouden komen.

Beide. Waarbij veel mensen van toen nog steeds ook van nu zijn. Het was aardig gemengd, maar uiteraard was het voor veel mensen een plezier om die oude actievoerders van toen weer tegen te komen, en vaak te zien dat ze weliswaar ouder, maar nauwelijks veranderd waren. Veel mensen nog steeds actief. We hoorden de namen om ons heen: Dodewaard. Amelisweerd. Bloemenhove. Borssele. Maagdenhuis. Woensdrecht. Anneke als een vis in het water, als oude activiste tegen de kernwapens, zag ze haar oude vriendjes weer.

En nog maar eens even in herinnering geroepen waar het allemaal over ging – ook het vrouwenkiesrecht is eens met acties gewonnen – en het stakingsrecht, de achturige werkdag, dierenrechten, milieubeleid, het einde van de apartheid, kernwapens, de leegstandswet, vluchtelingen en asielzoekers, succesvolle acties tegen sluitingen en sloop – veel zaken waarvan ook de brave burgers zeggen: ja daar zit wel wat in. En eenmaal een recht vergeet iedereen snel dat we dat niet cadeau kregen. Denkt iemand als we gaan stemmen er nog over na dat eens vrouwen zich aan hekken vastketenden, zich voor paarden wierpen, in hongerstaking gingen en zich naar de gevangenis lieten verslepen voor vrouwenkiesrecht?

Zondag werden prijzen uitgereikt voor de beste, de leukste, de domste en de toekomstigste acties. Die laatste categorie bleef wat onderbelicht, en ook wat er tegenwoordig nog gebeurt: ik hoef alleen maar te kijken naar wat mijn eigen partij allemaal doet, Afghanistan, de thuiszorg, de buurtacties, om te weten dat veel niet genoemd werd. Het ging eigenlijk vooral om een terugblik: wat waren geslaagde acties, en waarom, en wat zouden we nu nooit meer zo doen.

Zo hoorden we verhalen, bijvoorbeeld een smakelijk verhaal over de in scene gezette rampenplanoefening in het geval van een kernongeluk, op de snelweg tussen Goes en Bergen op Zoom, in 1988, waar met groot materieel, brandweerauto’s, motoren, een ambulance en veel gevoel voor drama auto’s van de weg werden gehaald en zogenaamd op radioactiviteit werden gecontroleerd. Om het nog echter te maken stonden verderop een stelletje van de actievoerders, zij die te langharig waren om voor controleur te spelen, zogenaamd te protesteren tegen de oefening. Opvallend hoeveel burgers braaf deden wat van hen gevraagd werd, en het geheel zo levensecht was dat zelfs de politie er in tuinde. Op het journaal ’s avonds kon iedereen zien dat ze genept waren en waar het echt om ging.

De bezetting van de Bloemenhove kliniek kreeg tot mijn grote tevredenheid de prijs voor de beste actie, ondanks het feit dat de actievoersters destijds nogal klunzig begonnen en pas doorhadden dat ze bezig waren aan een bezetting toen ze dat op de radio hoorden en dachten, o, dat zijn wij. Hillie Molenaar had nog een filmpje gemaakt met oude vage beelden van toen, en ik zag een jongere versie van mezelf ook even het woord voeren – ik wist niet meer dat ik daar ook had staan speechen. En ik hoorde nog een detail dat ik niet wist: toen de zegels werden doorbroken van een operatiezaal die was gesloten door de politie – een onwettige daad dus – vroegen de vrouwen Henny de Swaan om dat te doen, de oudste, en tevens een echte dame – die doen ze niks, dachten de vrouwen. Dus haalde Henny haar nagelschaartje tevoorschijn en knipte de zegels door. Ik had het er nog over, pas, hier.

Een andere actie die een prijs kreeg de actie op de AMA campus, waar netjes met inbussleutels de hekken werden gedemonteerd waarachter minderjarige asielzoekers opgesloten zaten. Het was in 2003, en onder andere deze actie zorgde er voor dat de campus werd gesloten.

De jury wees als domste actie de RARA aanslag op het huis van Aad Kosto aan, in 1991, dat het onvergetelijke beeld opleverde van Kosto met kat in zijn armen. Helemaal verkeerd, ook al was het protest tegen het schandalige vreemdelingenbeleid geheel terecht. Dit waren wel de lessen van toen die iedereen kon beamen: géén aanvallen op personen, nooit never niet.

Eregast was natuurlijk Wijnand Duyvendak, die wat verlegen oogde toen hij de poedelprijs in ontvangst nam, een kunstzinnige taartenvanger. Want werd hij nou gevierd als ouwe actievoerder die zich inzette voor het milieu, of werd het hem kwalijk genomen dat hij onder de kritiek door de knieën was gegaan? Beide. Dat zijn fractievoorzitter Femke Halsema hem meteen had laten vallen beviel veel van de aanwezigen, waaronder trouwe GroenLinksers ook niet: ook GroenLinks hoort hun actieverleden, waar ze veel aan te danken hebben, in ere te houden, zelfs als je lessen hebt geleerd van hoe het niet moet. “Ik distantieer me niet van mijn actieverleden”, zei Duyvendak nog, “hoe zou ik dat ook kunnen, die zijn een deel van mij. Maar wel van de fouten van toen”.

Carrie bracht die dubbelheid nog het beste onder woorden toen ze in haar column (hier) zei:

Je hebt mensen die hun eigen akties verloochenen. En excuses aanbieden. Zoals Wijnand Duyvendak. Hallo mop, de overheid beloog en bedroog de hele boel. Ze hielden documenten achter, en die heb jij gepikt. En openbaar gemaakt. Je had hulde moeten eisen, lul, in plaats van aftreden!

Zie verder www.trotsopacties.nl