Eergisteren, bij mijn lezing over feminisme en socialisme, bij de conferentie van Grenzeloos (hieronder nog wat foto’s) begon ik heel klassiek met een citaat van Marx, want dat mag weer tegenwoordig nadat het kapitalisme een ferme deuk heeft opgelopen.
Vrouwen zijn onderworpen aan een georganiseerde tirannie van mannen, zoals arbeiders zijn onderworpen aan een georganiseerde tirannie van profiteurs. Alle twee de onderdrukte groepen moeten beseffen dat zij zelf hun emancipatie moeten bevechten.
Vrouwen zullen bondgenoten vinden tussen de betere mannen, zoals arbeiders bondgenoten vinden tussen de filosofen, kunstenaars en dichters.
Maar de een heeft niets te hopen van mannen als groep en de laatste niets van de burgerlijke klasse.
Het citaat is van 1887.
Zijn er nog Marx-kenners onder ons die weten waar in de Marx-Engels Werke we dit citaat kunnen vinden?
(Lot van Baaren)
Twee van de andere spreeksters:
(Pam Currie, Schotland)
(Johanna Brenner, VS)
Hoe bedoel je: het citaat van Karl Marx is van 1887, Anja? Hij is op 14 maart 1883 gestorven. Ik neem niet aan dat het een doorgeving is geweest vanuit het dodenrijk. Of betreft het een postume uitgave?
Ik heb wel het e.e.a. van Marx (Engels, Lenin, enz.) gelezen (maar beschik niet over de Gesamtwerke). Dit citaat komt me niet bekend voor. Misschien uit de door Engels en Kautsky na Marx’ dood samengestelde delen 2 en 3 van Das Kapital, of toch van Engels? (Het klinkt meer naar de laatste).
Ha ha, je bent er ingestonken, Olav. Ik zei Marx, ik zei niet Karl Marx. Marxkenners weten dat die oude patriarch dit nooit gezegd zou kunnen hebben, inderdaad, misschien Engels wel maar ik zei niet Engels, ik zei Marx.
Marx zelf was voor zijn dochters een tamelijk autoritaire man met behoorlijk burgerlijke opvattingen over hoe dochters zich moeten gedragen, en behalve de kinderen bij zijn wettige echtgenoot, Jenny van Westphalen, had hij nog een zoontje bij de huishoudster Lenchen Demuth. De afspraak was dat ze net zouden doen alsof Engels de vader was, tenzij, zei Engels, het jongetje slecht behandeld werd want dan zou Engels verklappen dat het het kind was van Marx. Het ging niet erg goed met Freddy, het ging ook niet zo erg goed met de dochters, Karl Marx was zeker geen modelvoorbeeld van een vrouwvriendelijke man.
Het citaat stamt dan ook niet van hem, maar van Eleanor Marx, de dochter, samen met haar bondgenoot/echtgenoot Edward Aveling.
@ Anja (2):
Vogens mij ben ik er niet echt ingestonken, hoor. Want ik schreef al, dat het eerder iets van Engels zou kunnen zijn. Deze laatste stond anders in dit soort dingen.
Haha, ik was er wel ingestonken, want ik zat gister aan de telefoon nog aan iemand te vertellen dat je je bijdrage was begonnen met een citaat van Marx, volgens je weblog. Ik dacht ook al, lijkt me meer iets voor Engels…
Leuke foto’s, heb je er nog meer? Ik kon er namelijk niet bij zijn en dat was best erg.
Het grappige was, dat ik wel dacht: wat vreemd dat Karl Marx dit zou hebben geschreven. Ook viel me op, dat je de voornaam niet noemde. Maar ik zocht, ten onrechte, daar niets achter. 🙂 Niet argwanend genoeg door het late tijdstip? 🙂
Hoe dan ook, over Karl Marx’ leven is veel interessants te lezen in Franz Mehrings uitstekende, nog goed leesbare biografie. Hij kraakte ook enkele kritische noten over Marx’ persoonlijke leven. (Bv. waar die weinig meeleven toonde toen Engels’ jonge vriendin ernstig ziek was).
Nadat ik al Olav’s toelichtingen heb gelezen vind ik ook dat hij er niet ingestonken is, Anja. Hij heeft hooguit wat zitten suffen, iets wat hij normaal niet doet, maar dat is wat anders.
Ik wel. Met beide benen en open ogen. Maar ik weet dan ook niets van Marx, behalve dat ik blij ben dat ik zijn vrouw of dochter of keukenmeisje niet was.
hoi anja,
ik ben wel benieuwd naar je lezing. kunnen we ergens de tekst lezen?
fatima
Behalve in de Eerste Kamer schrijf ik mijn lezingen nooit van te voren uit, Fatima, maar praat met wat steekwoorden op een papiertje. Ik zal binnenkort wel een verhaal schrijven over femsoc voor de Tribune. Daar zal ik zeker naar verwijzen op dit weblog. Maar in ieder geval bedankt voor de belangstelling, leuk. Of nodig me anders een keer uit om voor jullie, Marokkaanse Nederlandse vrouwen te komen spreken. Ik vind namelijk dat er een heel eenzijdig beeld is ontstaan over feminisme, en het slot van mijn verhaal was dat ik vind dat er al een ‘derde golf’ is, met name juist onder migrantenvrouwen. Ik was vroeger als feministe al erg in de weer over diversiteit, dat we meer oog moeten hebben voor verschillend tussen vrouwen, en dat emancipatie niet voor alle vrouwen hetzelfde is, en dat er vele wegen zijn naar Rome – of naar Mekka.
Beste Anja,
Wanneer houdt u uw volgende lezing?
want ik zou graag een keer willen komen luisteren.
Kim
Beste mevrouw Meulenbelt,
Zojuist heb ik uw weblog met grote interesse doorgenomen. De inhoud van de berichten vind ik dermate sprekend, dat mijn interesse is gewekt. Toch kwam ik niet zomaar op uw site terecht. Ik ben via via bij u terecht gekomen. Dit omdat ik bezig ben met een verslag over het feminisme en dan met name de Dolle Mina’s, die met hun veelal opvallende en ludieke acties menig vrouwenhart harder heeft doen kloppen.
Ik vroeg me af, of u mij misschien wat meer informatie kan geven over deze vrouwenbeweging uit de jaren ’70. Zelf heb ik al een aantal naslagwerken en boeken geraadpleegd, zoals “Meid, wat ben ik bewust geworden. 5 Jaar Dolle Mina”. Ik vind hier veel informatie. Maar niet wat de vrouw achter de Dolle Mina’s nu echt bewoog om actie te ondernemen. Waarmee probeerde zij zich nu echt te onderscheiden? Hoe was haar persoonlijke situatie nu echt?
Alleen de feiten ken ik inmiddels. Maar een persoonlijke kijk op deze periode en deze beweging op zich, kan ik tot op de dag van vandaag niet vinden. Ik doe dit onderzoek niet alleen uit het oogpunt van mijn studie, Media en Entertainmentmanagement, maar ook zeker uit persoonlijke interesse.
Ik wist niet goed waar ik dit bericht kon plaatsen. Vandaar dat ik het bij de spelregels doe. Dan weet ik ook gelijk of ik de spelregels wel goed begrepen heb.
Alvast bedankt voor uw informatie.
Met vriendelijke groet,
Diede de Haas
Beste Kim,
Ik houd niet zoveel lezingen meer over feminisme, of ‘soc-fem’, die tijd is een beetje voorbij. Ik ben wel co-referent voor Stine Jansen bij de Annie-Romein Verschoor lezing in Leiden, maar dat is pas op 5 maart.
Diede, je kunt voor informatie over de vrouwenbeweging, jaren 70, uitgebreid terecht bij het IIAV, hier. Daar ligt onder andere mijn gehele archief uit vroeger jaren.
Ik zat overigens zelf niet bij Dolle Mina. En wat een meer persoonlijke kijk op die tijd, en de motivatie waatom ik feministe werd, kun je De schaamte voorbij lezen. Ik zal nog even opgoogelen waar die nog te krijgen is. En Irene Costera Meijer schreef een boek: Het persoonlijke wordt politiek, feministische bewustwording in Nederland 1965 – 1980, waarin ook is onderzocht waarom De schaamte voorbij destijds zo’n bestseller was.
Verder kun je veel vinden, over heden en verleden, als je bij het lijstje thema’s links op mijn weblog ‘emancipatie’ aanklikt.
De tekst van De schaamte voorbij is online te lezen: hier.
En bij Bol.com is het heel goedkoop tweedehands te krijgen, hier.