Ik was met Anneke mee – dat was alweer een week geleden – naar een avond van de Evert Vermeer Stichting over wapenhandel en ontwikkelingshulp. Weet ik niet veel van, dus goed voor mijn (politieke) algemene ontwikkeling. Kon ik ook meteen partijgenote Krista van Velzen aan het werk zien, want die was een van de uitgenodigde politici over het onderwerp.

Waarmee meteen duidelijk is hoe de zaken staan, want de andere politicus was Martijn van Dam van de PvdA, en meer waren er niet. Farah Karimi, eens van Groen Links en nu directeur van Oxfam Novib had af moeten zeggen. En van rechtser komt er nooit een politicus op dit thema, hoewel het echte gesprek eigenlijk met hen plaats zou moeten vinden. Ook in het parlement laten ze het meestal afweten, zei Krista.

(Links Wendela de Vries, rechts voortreffelijke discussieleider Maas)

Het was goed voorbereid, er lag een reader klaar, waarin Wendela de Vries en Frank Slijper van de Campagne tegen Wapenhandel een aantal zaken op een rijtje zetten, ze waren zelf ook aanwezig. Hoeveel weten we er van, in Nederland? Bijvoorbeeld, op welke plaats staat Nederland op de ranglijst van de landen die wapens exporteren (rangorde in geld uitgedrukt)? Ik zal het straks verklappen. Ik wist het in ieder geval niet.

(Francisco Jole)

Francisco Jole deed een column. Hij was te laat, vast in de file. Zijn Tomtom, Amerikaans product dus, hield natuurlijk geen rekening met koopavond in Amsterdam. Eerste grap: als we ooit een Amerikaanse militaire inval vrezen, dan organiseren we meteen een koopavond, komen ze nooit doorheen. Voor zijn column, ga naar zijn website, hier, en kijk bij 5 december.

(Frank Slijper)

Een gegeven om over de discussieren: onlangs gingen er drie loeidure marinefregatten, Nederlandse makelij naar Indonesie, er gingen er ook al twee naar Marokko. Voor wapenexport is een vergunning van de overheid nodig. Er wordt onder andere gekeken wie die wapens gebruikt en waarvoor. Maar is het ook een criterium dat we aan de ene kant landen ontwikkelingshulp bieden en aan de andere kant toezien, en het goed vinden, dat dat land een waanzinnig bedrag uitgeeft aan een krankzinnig statussymbool, een met alle moderne apparatuur uitgerust fregat en waarvoor? O ja, om op piraten te jagen, wordt er gezegd.

Voor sommige landen zijn we streng, zoals China, Noord Korea, Syrië, maar voor andere landen helemaal niet – maar is dat altijd terecht? De VVD zegt vaak het belachelijk te vinden dat er ontwikkelingshulp naar bepaalde landen gaat, maar waarom vinden die het wel in orde als er dure wapens aan Indonesië verkocht worden – ja maar, die moeten ‘het terrorisme bestrijden’ en dan is het goed.

Vaak wordt er een oogje dichtgeknepen. Nee we leveren niet direct wapens aan Israël noch aan de Palestijnen. Maar we leveren wel onderdelen voor F16’s en Apache helicopters aan de VS, die ze naar Israël stuurt, en dan hoor ik ze weer boven mijn hoofd als ik in Gaza ben.

(Krista van Velzen)

(Martijn van Dam)

Krista van Velzen van de SP kreeg veel lof, want zij, en de SP, hebben altijd al consequent aan de kritische kant gestaan bij de wapenhandel. Martijn van Dam – die vanwege de afwezigheid van andere politici het doelwit werd van de opgekropte verontwaardiging – moest zich verweren tegen de beschuldiging dat de PvdA het nogal eens af laat weten. Want ook al vond Krista inderdaad dat de PvdA vaker de nek uit mag steken, evenzogoed zijn zij de twee politici die vaak samen tegen de rechtse meerderheid op staan te boksen, die liever de andere kant opkijkt.

Krista had nog gezegd dat dit natuurlijk weer een thuiswedstrijd zou worden, met veel betrokken en goed geinformeerde mensen in de zaal, die het in principe al wel met elkaar eens zijn. Want rechts komt niet naar zulke bijeenkomsten. Overigens was het nog een aardig gemengd publiek: de al wat oudere dames van de vredesbeweging, een man die zelf in de wapenindustrie had gewerkt, maar ook opvallend veel jongeren, studenten soms die onderzoek deden. En een flink aantal kwade Koerden, die heel goed weten dat het Nederland was die de chemicaliën leverden waarmee Sadam Hoessein destijds die gruwelijke gifgasaanval op de Koerden kon uitvoeren, en ook levert Nederland graag tweedehandswapentuig aan Turkije, dat ook tegen de Koerden wordt ingezet. We hebben nu eenmaal een Natopact, zei Martijn, we zitten met Turkije in een militair bondgenootschap, en daar leveren we dus wel wapens aan.

Wapens, denk ik naïef, dat zijn dingen waar je mee schiet. Maar het gaat om veel meer, Nederland produceert ontmijningsmateriaal, radarvuurleidingssystemen, luchtafweersystemen, compleet uitgeruste marinefregatten a 800 miljoen per stuk. We verkochten in de periode van 2003 tot en met 2006 voor anderhalf miljard euro aan ‘afdankertjes’. Waar een klein land niet groot in kan zijn, we staan nummer vijf op de toptien, met alleen de VS, Rusland, Duitsland, en Frankrijk boven ons: we zijn gestegen.

Discussie: zou het niet mogelijk zijn de gehele wapenhandel af te schaffen? Nou nee. Er zijn ook doelen waarvoor bewapening wel degelijk te verantwoorden valt, bijvoorbeeld de al genoemde piraterij. Politie moet ook hun werk kunnen doen.

Zou er niet een afspraak moeten komen dat landen die de milleniumdoelen niet halen, met andere woorden, waarin er nog steeds voedseltekort en armoede is, en waarbij nog niet alle kinderen onderwijs krijgen, niet van die waanzinnig duur wapentuig geleverd zouden krijgen? Wacht even, zegt een man in de zaal, is de milleniumdoelen halen het enige criterium? Denk aan West Sahara, dat is bezet door Marokko, die haalt de milleniumdoelen ook niet. Is dat een reden om te zeggen dat Marokko wel maar zij geen recht hebben op bewapening?

Het is best mogelijk om daar meer toezicht op te houden, zei Krista. Dat je wel de lokale politie bewapent, maar dat je toch ook op je vingers kunt natellen dat als er meer wapens worden gestuurd dan er politieagenten zijn, je dus weet dat die voor wat anders worden gebruikt. We moeten weten waar onze overheid zich medeplichtig aan maakt. Turkije schendt mensenrechten. We hebben gifgas geleverd aan Irak. Alle kabinetten tot nu toe zijn hindermachten geweest als het ging om volken die op zoek waren naar gerechtigheid. Israel onderdrukt de Libanese en de Palestijnse bevolking, daar horen we niet medeplichtig aan te zijn, dus horen we geen wapens te leveren, ook niet indirect.

Meer informatie: ga naar www.stopwapenhandel.org, hier.