Afgelopen zaterdag gingen tienduizenden aanhangers van Hamas de straat op, en zag het er groen van de vlaggen en ballonnen. Hamas vierde de 21ste verjaardag van hun bestaan, wat tegelijkertijd een demonstratie was aan de wereld: de boycot en de belegering hebben Hamas niet op de knieën gedwongen. Integendeel.

Amira Hass is een Israelische journaliste die zelf in Gaza heeft gewoond. Pas was ze even terug, op een van de boten van de Free Gaza Movement, en had de gelegenheid om met eigen ogen te zien wat er sinds de machtsovername door Hamas en de blokkade in Gaza was veranderd. Ze schrijft er over in Haaretz. Ik vat haar laatste artikel samen, de gehele tekst, in het engels, Not built for surprises, hier.

De demonstratie, de tienduizenden mensen, toonden vooral de discipline, die mensen waren er zonder dwang en zonder omgekocht te zijn. Er waren opvallend veel vrouwen bij, en dat laat zien dat Hamas onder de bevolking een grote aanhang heeft. Ondanks de regelmatige aanvallen van Israel, waarbij de leiders van Hamas worden vermoord, ,of misschien wel dankzij die aanvallen, schrijft Hass.

De demonstratie was niet alleen een vertoon van kracht gericht tegen Israel, maar ook tegen Fatah – ‘wacht maar, Abu Mazen, we komen naar Ramallah’, was een van de slogans die te horen waren.

Feitelijk heeft Hamas in Gaza drie petten op, zegt Hass. Het is de regerende partij, het is een beweging van half-ondergronds volksverzet, en het is een militaire organisatie. Die rollen zijn niet per definitie tegenstrijdig. Dat ze – zo goed en zo kwaad als dat gaat – regeren, heeft hun positie als verzetsbeweging niet verzwakt. In het laboratorium dat Gaza heet blijkt dat in de praktijk heel goed samen te kunnen gaan.

De demonstratie liet zien dat het verzet nog springlevend is. Veel jonge mensen hebben zich in de afgelopen tijd bij de militante vleugel van Hamas aangesloten, nog veel meer dan zichtbaar waren aan gemaskerde en gewapende mannen die meeliepen. Voor sceptici is dat niet verwonderlijk: wat kunnen jonge mensen in de afgesloten Gaza Strip anders doen dan naar de moskee gaan en zich aansluiten bij het verzet? Hamas zelf houdt uiteraard vol dat de nieuwe rekruten het licht hebben gezien, en worden gedreven door de wil om hun leven te offeren voor de toekomst van hun volk.

En zo ziet die toekomst er in grote lijnen uit:

Politiek gezien accepteert Hamas de ‘Groene lijn’, de grens van 1967, als de grens van een Palestijnse staat. Het publiek krijgt twee versies te horen van wat er gaat gebeuren: in de ene versie is het alleen de gewapende strijd – de echte strijd, en niet die van de PLO/Fatah – die er met de tijd voor zal zorgen dat Palestina terug zal vallen aan zijn rechtmatige eigenaren. In de andere, kortere versie, wordt 1967 overgeslagen en gaat het meteen door naar de toekomst.

Als een religieuze beweging heeft Hamas geen haast: de toekomst is aan de Islam, ook als het pas de kleinkinderen, of de kleinkinderen van de kleinkinderen zijn die dat mee zullen maken. Dat is de werkelijke toekomst, zoals die in de koran is te vinden. Iedere gelovige kan de citaten aanhalen waaruit moet blijken dat de Arabische en islamitische landen eens de pro-Amerikaanse regeringen zullen overwinnen. Fatah en de PLO hadden ooit ook zo’n agenda, maar zij kozen voor het heden en voor het compromis.

Ondertussen leeft Hamas niet alleen in de toekomst. In zijn speech tijdens de demonstratie beloofde president Ismael Haniye een aantal maatregelen om het bestaan in Gaza leefbaarder te maken, zoals een bescheiden salarisverhoging voor onderwijzers, en financiële steun voor studenten en families in nood, en een budget voor kleine ondernemingen. Wat ze eigenlijk zeggen is: we zijn een natie, en ondanks de blokkade en de internationale boycot zijn we in staat om als regering te funktioneren. Uiteraard is het vooral de VN, in de gedaante van de UNRWA, en andere internationale organisaties, die de nood in Gaza probeert te lenigen.

Hamas heeft ondertussen redelijk goed weten te voorspellen wat hun vijanden en rivalen van plan waren. Hamas leiders voorspelden dat Fatah alles zou doen om de verkiezingen van 2006 te saboteren, en hebben zich daarop voorbereid. Sinds de Oslo accoorden heeft Hamas hun politieke beleid gebouwd op te veronderstelling dat Israël alles zou doen om een werkelijke twee-staats oplossing met de Groene lijn als grens onmogelijk te maken. Daar bleken ze gelijk in te hebben: de uitbreidingen van de nederzettingen, en de opsplitsing van de Westoever en de isolatie van Gaza sinds 1993 hebben dat bewezen.

Als beweging is Hamas niet gebouwd op verrassingen. En Israel levert ook geen verrassingen. Israel, die de controle houdt over de elektriciteit, het water, en de toegang tot Gaza, overheerst het Palestijnse heden. Het is het heden van een kippenhok, zonder industrie, zonder verkeer, zonder ontwikkeling, zonder keuzevrijheid. Voor creativiteit is er vrijwel geen ruimte, en veel mensen zouden weg willen, als dat kon. Wat hebben de Palestijnen, zowel op de Westoever als in Gaza, nog over als toevluchtsoord behalve een verloren en glorieus verleden, en een toekomst in de verte? Dit is waar religieuze politiek, en Hamas, wel bij varen.