Tweede deel van het artikel van Noam Chomsky over de oorlog tegen Gaza.
Vertaling Engelbert.
Deel 1 hier.
Terwijl ik dit schrijf is er nog een boot onderweg van Cyprus naar Gaza, “geladen met medische goederen waar dringend behoefte aan is, in verzegelde dozen, ingeklaard door de douane op Larnaca International Airport en de haven van Larnaca”, bericht de organisatie. Onder de passagiers leden van het Europees Parlement en artsen. Israel is op de hoogte gesteld van het humanitaire doel. Als de publieke opinie meewerkt kunnen ze hun missie wellicht vreedzaam volbrengen.
De nieuwe misdaden die de afgelopen weken door de Verenigde Staten en Israel zijn begaan passen niet zomaar in een standaardcategorie – behalve dan in de categorie van het vertrouwde; ik heb net enkele voorbeelden gegeven en kom later nog terug op andere. De misdaden vallen letterlijk onder de officiële definitie van “terrorisme” die gehanteerd wordt door de Amerikaanse regering, maar die duiding doet onrecht aan hun mateloosheid. Ze kunnen niet als “agressie” bestempeld worden, aangezien ze in bezet gebied worden begaan, zoals de Verenigde Staten stilzwijgend toegeven. In hun overzichtelijke en geleerde geschiedenis van de Israëlische nederzettingen in de bezette gebieden, Meesters van het land (Lords of the Land), wijzen Idit Zertal en Akiva Eldar op het feit dat na de terugtrekking van de Israëlische strijdkrachten uit Gaza in 2005, het verwoeste gebied “nog niet een enkele dag onder de greep van het Israëlische militaire apparaat uit kwam, noch onder de prijs van bezetting die de bevolking dagelijks betaalt… Israel heeft verschroeide aarde achtergelaten, een verwoeste infrastructuur en mensen zonder heden of toekomst. De ontmanteling van de nederzettingen was een niet-genereuze daad van een niet-verlichte bezetter die feitelijk doorgaat met het beheersen van het gebied en het vermoorden en treiteren van de bevolking, met behulp van een enorme militaire macht” – uitgevoerd op een gruwelijke manier en dankzij steun en medewerking van de Verenigde Staten.
De Amerikaans-Israëlische aanval op Gaza escaleerde in januari 2006, enkele maanden na de formele terugtrekking, toen de Palestijnen een werkelijk afschuwelijke misdaad begingen: ze stemden “op de verkeerde” tijdens vrije verkiezingen. Zoals zoveel anderen leerden ook de Palestijnen dat je niet ongestraft bevelen kunt negeren van de Meester, wiens gewauwel over “hunkeren naar democratie” niet eens hoongelach uitlokt bij de ontwikkelde klasse, eveneens een indrukwekkende prestatie.
Aangezien de termen “agressie” en “terrorisme” de lading niet dekken, moeten we op zoek naar een nieuwe term voor de sadistische en laffe marteling van een in een kooi opgesloten volk, zonder mogelijkheid te ontsnappen aan de meest geavanceerde producten van de Amerikaanse militaire technologie waarmee ze worden platgebombardeerd. Het gebruik van dergelijke wapens is in strijd met het internationale en zelfs het Amerikaanse recht, maar voor zelfbenoemde schurkenstaten is dat slechts weer een onbeduidend technisch detail. Een ander onbeduidend detail is het feit dat op 31 december, terwijl de bevolking van Gaza wanhopig op zoek was naar beschutting tegen de meedogenloze aanval, Washington een Duits vrachtschip huurde voor het transporteren van een enorme lading – 3000 ton – onbekende “munitie” van Griekenland naar Israel. Deze nieuwe lading “volgde op het huren van een commercieel schip in de VS in december met bestemming Israel, gevuld met een nog aanzienlijker lading wapens als voorbereiding op de luchtaanvallen in de Gazastrook”, meldde het persbureau Reuters. Dit alles staat nog los van de meer dan 21 miljard dollar aan militaire steun die Israel van de regering Bush mocht ontvangen, voor het grootste deel in de vorm van schenkingen. “De bemoeienissen van Israel in de Gazastrook werd voor het grootste deel gevoed met Amerikaanse wapens, waarvoor de Amerikaanse belastingbetaler opdraait”, staat in een verslag van de New America Foundation, die de wapenhandel in de gaten houdt. Deze nieuwe lading werd belemmerd door een beslissing van de Griekse regering om het gebruik van elke Griekse haven te verbieden “voor de bevoorrading van het Israëlische leger”.
Het antwoord van Griekenland op de door de VS gesteunde Israëlische misdaden staat in schril contrast met de lafhartige houding van de meeste Europese leiders. Het contrast onthult dat het wellicht realistisch van Washington was om Griekenland als deel van het Nabije Oosten te zien en niet van Europa, totdat de door de VS gesteunde fascistische dictatuur omver werd geworpen in 1974. Misschien is Griekenland wel te beschaafd voor Europa.
Mocht iemand de timing van de leveranties merkwaardig vinden en eens doorvragen, dan heeft het Pentagon een antwoord klaar: de zending zou te laat komen voor de aanval op Gaza en het materieel – wat het ook is – wordt uit voorzorg in Israel geplaatst voor eventueel gebruik door het Amerikaanse leger. Dat zou kunnen kloppen. Een van de vele diensten die Israel z’n beschermheer aanbiedt is het voorzien in waardevolle militaire bases aan de rand van ’s werelds belangrijkste energiebronnen. Zo kan het dienen als een vooruitgeschoven legerpost voor Amerikaanse agressie – of, om de technische termen te gebruiken, om “de Golf te verdedigen” en “voor stabiliteit te zorgen”.
De enorme stroom wapens richting Israel dient ook vele ondergeschikte doelen. Mouin Rabbani, die het Midden-Oostenbeleid analyseert, merkt op dat Israel nieuwe wapensystemen kan testen op weerloze doelen. Dit is van grote waarde voor Israel en de Verenigde Staten, “van dubbele waarde eigenlijk, aangezien minder efficiënte versies van dezelfde wapensystemen vervolgens voor enorme bedragen worden verkocht aan Arabische staten, waarmee weer de Amerikaanse wapenindustrie en de militaire schenkingen aan Israel gesubsidieerd worden.” Dit zijn extra functies van Israel in het door de VS gedomineerde Midden-Oostensysteem, en onder andere de reden dat Israel het zo goed doet bij de autoriteiten, de Amerikaanse high-techbedrijven, en uiteraard bij de militaire industrie en de geheime dienst.
Afgezien van Israel zijn de Verenigde Staten op afstand de grootste wapenleveranciers ter wereld. Het recente rapport van de New America Foundation concludeert dat “Amerikaanse wapens en militaire trainingen een rol speelden in 20 van de 27 belangrijkste oorlogen in 2007”, waarmee de VS 23 miljard dollar opstreek, oplopend tot 32 miljard dollar in 2008. Geen wonder dat tussen de vele VN-Resoluties waartegen de VS zich verzetten tijdens de VN-sessie van december 2008, er eentje zat die opriep tot regulatie van de wapenhandel. In 2006 stemden de VS als enige tegen dit verdrag, maar in november 2008 voegde zich een partner aan hun zijde: Zimbabwe.
Tijdens die VN-sessie van december waren er meer opmerkelijke stemmen. Een resolutie over “het recht van het Palestijnse volk op zelfbeschikking” werd aangenomen met 173 tegen 5 stemmen (VS, Israel, Pacifische Eilanden, de VS en Israel met vage smoezen). De stemming herbevestigt het Amerikaans-Israelische rejectionisme, in internationale isolatie. Op soortgelijke wijze werd een resolutie voor “universele vrijheid van reizen en het vitale belang van familiehereniging” aangenomen met de VS, Israel en de Pacifische Eilanden die tegenstemden, vermoedelijk met de Palestijnen in hun achterhoofd.
Toen de VS tegen het recht op ontwikkeling stemden verloren ze Israel, maar wonnen ze de Oekraïne. Toen ze tegen het “recht op voedsel” stemden waren ze alleen, een bijzonder frappant feit in het licht van de enorme globale voedselcrisis, die de – de westerse economieën bedreigende – financiële crisis in de schaduw stelt.
Er zijn goede redenen waarom het stemgedrag consequent niet wordt bekendgemaakt en diep weggestopt wordt door de media en de conformistische intellectuelen. Het zou niet slim zijn om het volk kennis te laten nemen van wat dit zegt over hun verkozen vertegenwoordigers. In het onderhavige geval zou het contraproductief werken om het volk te vertellen dat het Amerikaans-Israëlische rejectionisme – de vreedzame oplossing blokkerend die de wereld al lang bepleit – zulke extreme vormen aanneemt dat het de Palestijnen zelfs het abstracte recht op zelfbeschikking onthoudt.
Een van de helden onder de vrijwilligers in Gaza, de Noorse arts Mads Gilbert, beschreef het horrorschouwspel als een “Totaaloorlog tegen de burgerbevolking van Gaza”. Volgens zijn inschatting bestond de helft van de slachtoffers uit vrouwen en kinderen. Bijna alle mannen zijn ook burgers, volgens fatsoenlijke normen dan. Gilbert verklaart dat hij slechts zelden een militair slachtoffer zag tussen de honderden lichamen. De IDF is het daarmee eens. Hamas “vecht alleen op afstand – of helemaal niet”, verklaarde Ethan Bronner toen hij de “winsten ontwarde” van de Amerikaans-Israëlische aanval. Dus de mankracht van Hamas blijft intact, het waren voornamelijk burgers die moesten lijden: een positief resultaat volgens een algemeen geldende doctrine.
Deze schattingen zijn bevestigd door John Holmes, hoofd van de humanitaire operaties van de VN, die journalisten vertelde dat het “een redelijke aanname” is dat het grootste deel van de burgerslachtoffers uit vrouwen en kinderen bestaat, in een humanitaire crisis die “van dag tot dag erger wordt zolang het geweld aanhoudt”. Toch kunnen we gerustgesteld worden door de woorden van Israëls minister van Buitenlandse Zaken Tzipi Livni, de leidende duif in de huidige verkiezingscampagne, die ons verzekert dat er geen “humanitaire crisis” is in Gaza dankzij de Israëlische welwillendheid.
Net als anderen die geven om menselijke wezens en hun lot, drongen Gilbert en Holmes aan op een wapenstilstand. Maar nu nog niet. “De Verenigde Staten voorkwamen dat de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties op zaterdag een formele verklaring deed uitgaan met een oproep tot een onmiddellijk staakt-het-vuren”, meldt de New York Times terloops. De officiële reden was dat “er geen indicatie was dat Hamas zich aan enige afspraken zou houden”. In de annalen van rechtvaardigingen voor zwelgen in moordpartijen hoort deze zonder meer bij de meest cynische. Dat kwam uiteraard van Bush en Rice, binnenkort te vervangen door Obama, die vol medeleven herhaalt dat “als raketten zouden neerkomen waar mijn beide dochters slapen, dan zou ik alles doen om het te stoppen”. Hij verwijst naar Israëlische kinderen, niet naar de honderden die in Gaza in stukken worden gereten door Amerikaanse wapens. Hierna deed Obama er het zwijgen toe.
Enkele dagen later steunden de VS onder enorme internationale druk een resolutie van de Veiligheidsraad die opriep tot een “duurzame wapenstilstand”. Ze werd goedgekeurd met 14-0, de VS onthielden zich van stemming. Zoals gebruikelijk waren Israel en de Amerikaanse haviken kwaad dat de VS hun veto niet hadden gebruikt. Die onthouding gaf Israel echter misschien geen groen maar dan toch een oranje licht om het geweld verder uit te breiden, zoals het ook deed tot praktisch het moment van de inauguratie, zoals was voorspeld.
Toen het staakt-het-vuren (theoretisch) werd afgekondigd op 18 januari, publiceerde het Palestijns Centrum voor Mensenrechten de cijfers voor de laatste dag van de aanval: 54 Palestijnen gedood, waaronder 43 ongewapende burgers, 17 van hen waren kinderen, terwijl de IDF doorging met het bombarderen van huizen van burgers en VN-scholen. Het dodental schatten zij op 1.184, waaronder 844 burgers, waarvan 281 kinderen. De IDF ging door met het gebruik van brandbommen overal in de Gazastrook en met het vernietigen van huizen en landbouwgrond, zodat burgers gedwongen werden hun huizen te ontvluchten. Enkele uren later meldde Reuters al meer dan 1300 doden. Het personeel van het Al Mezan Center, dat nauwkeurig de vernietiging en slachtoffers bijhoudt, bezocht gebieden die voorheen ontoegankelijk waren vanwege voortdurende bombardementen. Ze ontdekten tientallen lichamen van burgers die lagen te verrotten onder het puin van vernielde huizen, of verplaatst waren door Israëlische bulldozers. Complete stadswijken waren verdwenen.
De aantallen doden en gewonden worden zeker te laag ingeschat. En het is niet waarschijnlijk dat er een onderzoek komt naar deze wreedheden. Misdaden van officiële vijanden worden diepgaand onderzocht, maar die van ons worden systematisch genegeerd. Dat, nogmaals, is de normale gang van zaken, begrijpelijk vanuit het oogpunt van de meesters.
De resolutie van de Veiligheidsraad behelsde ook een eind aan de stroom wapens die Gaza binnenkwamen. De VS en Israel (Rice-Livni) waren het snel eens over maatregelen om dit voor elkaar te krijgen: door zich te concentreren op Iraanse wapens. Het is niet nodig het smokkelen van Amerikaanse wapens naar Israel tegen te houden, want er wordt niet gesmokkeld: deze enorme wapenstroom is openbaar, zelfs wanneer niet bekendgemaakt, zoals in het geval van de aangekondigde wapenleveranties toen de slachting in Gaza in volle gang was.
De resolutie riep tevens op tot het “verzekeren van een duurzame opening van de doorgangen op basis van het Agreement on Movement and Access (Overeenkomst over beweging en toegang) uit 2005 tussen de Palestijnse Autoriteit en Israel”; dit Agreement bepaalde dat de doorgangen naar Gaza permanent open zouden blijven en dat Israel tevens het verkeer van goederen en mensen tussen de West Bank en de Gazastrook zou toestaan.
De Rice-Livni overeenkomst maakte geen gewag van dit aspect van de resolutie van de Veiligheidsraad. De VS en Israel hadden het Agreement uit 2005 reeds verworpen als onderdeel van hun straf voor de Palestijnen, die tijdens de vrije verkiezingen van 2006 op de verkeerde partij hadden gestemd. De persconferentie van Rice na de Rice-Livni overeenkomst benadrukte de onvermoeibare pogingen van Washington om de resultaten van de enige vrije verkiezingen in de Arabische wereld te ondermijnen. Ze zei: “Er kan veel gedaan worden om Gaza uit de duisternis van Hamas te halen naar het licht van het goede bestuur dat de Palestijnse Autoriteit kan brengen” – kan brengen, althans, zolang zij een loyale aanhanger blijven, vol van corruptie en genegen brute onderdrukking toe te passen, maar gehoorzaam.
Terug van een bezoek aan de Arabische wereld bevestigde Fawwaz Gerges met klem wat anderen ter plekke reeds hadden gemeld. Het effect van het Amerikaans-Israëlische offensief in Gaza was om de bevolking woedend te maken en om bittere haat jegens de agressor en diens collaborateurs op te wekken. “Het volstaat om te zeggen dat de zogenaamde gematigde Arabische staten [dat wil zeggen, zij die hun bevelen uit Washington krijgen] zich gedeisd houden en dat het verzetsfront, geleid door Iran en Syrië, hier het meest van profiteert. Wederom hebben Israel en de regering van Bush de Iraanse leiders een zoete overwinning geschonken.” Bovendien “zal Hamas hieruit waarschijnlijk te voorschijn komen als een sterkere politieke macht dan voorheen overtreft het Fatah, het heersende apparaat van president Mahmoud Abbas’ Palestijnse Autoriteit”, de favorieten van Rice.
Het is interessant te bedenken de Arabische wereld niet angstvallig beschermd wordt tegen de enige live TV verslaggeving van wat er gaande is in Gaza, namelijk de “kalme en gebalanceerde analyse van de chaos en vernietiging” verzorgd door de uitstekende correspondenten van Al-Jazeera, die “een krachtig alternatief voor andere zenders” vormt, zoals de London Financial Times stelt. In de 105 landen zonder onze efficiënte vormen van zelfcensuur kunnen mensen van uur tot uur zien wat er gebeurt en de impact daarvan blijkt enorm te zijn. In de Verenigde Staten, bericht de New York Times, “komt de bijna complete blackout… zonder twijfel door de scherpe kritiek op Al-Jazeera door de Amerikaanse regering gedurende het begin van de oorlog in Irak, vanwege hun weergave van de Amerikaanse invasie.” Cheney en Rumsfeld protesteerden, dus, uiteraard, wat konden de onafhankelijke media anders doen dan gehoorzamen.
Er wordt veel nuchter gedebatteerd over wat de aanvallers hoopten te bereiken. Sommige doelstellingen worden vaak bediscussieerd, waaronder wat men noemt “het vermogen tot afschrikking” dat Israel was kwijtgeraakt als gevolg van het Libanese fiasco in 2006 – hetgeen wil zeggen, het vermogen om elke potentiële tegenstander met terreur tot overgave te dwingen. Er zijn echter meer fundamentele doelstellingen die wel eens over het hoofd worden gezien, hoewel ze overduidelijk zijn als we even naar de recente geschiedenis kijken.
Israel verliet Gaza in september 2005. Rationele Israëlische hardliners zoals Ariel Sharon, de beschermheilige van de kolonistenbeweging, begrepen dat het onzinnig was om enkele duizenden illegale kolonisten te subsidiëren in de puinhopen van Gaza, beschermd door de IDF terwijl ze een groot deel van het land en de beperkte hulpbronnen gebruikten. Het lag meer voor de hand om Gaza om te bouwen tot ’s wereld grootste gevangenis en de kolonisten naar de West Bank te verhuizen, een veel waardevoller gebied waar Israel zeer duidelijk is over z’n bedoelingen, in woord en, belangrijker, in daad. Een doel is het annexeren van vruchtbare grond, de waterbronnen en de lieflijke voorsteden van Jeruzalem en Tel Aviv binnen de scheidingsmuur, tevergeefs illegaal verklaard door het Internationaal Gerechtshof. Dat behelst een enorme uitbreiding van Jeruzalem, een schending van de bepalingen van de Veiligheidsraad van 40 oud, ook tevergeefs. Israel neemt ook de Jordaanvallei over, ongeveer een derde van de West Bank. Wat overblijft zit daardoor gevangen en bovendien opgebroken in fragmenten door de prominente joodse nederzettingen die het gebied in drieën hebben gedeeld: een deel ten oosten van Groot-Jeruzalem, dwars door de stad Ma’aleh Adumim, tijdens de Clinton-jaren ontwikkeld om de West Bank op te splitsen; en twee delen in het noorden, door de steden Ariel en Kedumim. Wat voor de Palestijnen overblijft wordt gescheiden door honderden grotendeels willekeurige checkpoints.
De checkpoints spelen geen rol in de veiligheid van Israel en als sommige bedoeld zijn om de kolonisten te beschermen, dan zijn ze simpelweg illegaal, zoals het Internationaal Gerechtshof bepaalde. In werkelijkheid is hun belangrijkste doel de Palestijnse bevolking te treiteren en de “machtsmatrix” te versterken, zoals de Israëlische vredesactivist Jeff Halper het noemt, bedoeld om het leven ondraaglijk te maken voor de “tweepotige beesten” die als “verdoofd ongedierte krioelen in een fles“ als ze trachten in hun huizen en op hun land te blijven. Dat is niet meer dan normaal, want ze zijn “als sprinkhanen vergeleken bij ons” zodat hun hoofden kunnen worden “verpletterd tegen de keien en muren”. Deze terminologie is afkomstig van de hoogste Israëlische politieke en militaire leiders, in dit geval de achtenswaardige “prinsen”. En het gedrag vormt het beleid.
Het geraaskal van de politieke en militaire leiders is mild vergeleken bij de preken van rabbijnse autoriteiten. Zij zijn geen marginale figuren. Integendeel, ze hebben veel invloed in het leger en de kolonistenbeweging, die volgens Zertal en Eldar de “Meesters van het land” zijn, en drukken een belangrijke stempel op het beleid. Soldaten die in het noorden van Gaza vochten kregen een “inspirationeel” bezoek van twee rabbi’s, die uitlegden dat er geen “onschuldigen” bestaan in Gaza, dus iedereen is een legitiem doelwit, daarbij een beroemde passage uit de Psalmen citerend met een oproep aan de Heer om de kinderen van Israëls onderdrukkers te grijpen en tegen de rotsen te vermorzelen. De rabbi’s deden niets nieuws. Een jaar eerder had de voormalige Chief Sephardic Rabbi aan premier Olmert geschreven dat alle burgers van Gaza collectief schuld hadden aan de raketbeschietingen, zodat er “absoluut geen morele belemmering is om zonder onderscheid burgers te doden tijdens een groot militair offensief in Gaza, gericht op het stoppen van de raketbeschietingen”, zoals de Jerusalem Post zijn oordeel weergaf. Zijn zoon, de Chief Rabbi van Safed, deed er nog een schepje bovenop: “Als ze niet stoppen nadat we er 100 hebben gedood, dan moeten we er duizend doden, en als ze niet stoppen na 1000 dan moeten we er 10.000 doden. Als ze dan nog niet stoppen moeten we er 100.000 doden, zelfs een miljoen. Wat er voor nodig is om ze te doen stoppen.”
Dergelijke zienswijzen worden uitgedragen door prominente Amerikaanse seculiere lieden. Toen Israel in 2006 Libanon binnenviel verklaarde professor Alan Dershowitz van de Harvard Law School in de liberale online krant de Huffington Post dat alle Libanezen legitieme doelwitten waren voor het Israëlisch geweld. Libanese burgers “betaalden de prijs” voor het steunen van “terrorisme” – beter gezegd, voor steun aan het verzet tegen de Israëlische invasie. Derhalve waren Libanese burgers net zo min immuun voor geweld als de Oostenrijkers die de nazi’s steunden. De fatwa van de Sefardische rabbi is op hen van toepassing. In een video op de website van de Jerusalem Post ging Dershowitz verder met het belachelijk maken van het extreme verschil in dodental tussen Palestijnen en Israëliërs: het zou verhoogd moeten worden tot 1000 tegen 1, zei hij, of zelfs 1000 tegen 0, oftewel de beesten zouden volledig uitgeroeid moeten worden. Natuurlijk bedoelt hij “terroristen”, een ruime categorie waarin de slachtoffers van Israëlisch geweld vallen, aangezien “Israel nooit burgers als doelwit kiest”, verklaarde hij met nadruk. Daaruit volgt dat Palestijnen, Libanezen, Tunesiërs, eigenlijk iedereen die de meedogenloze legers van de Heilige Staat in de weg staat, een terrorist is, of een toevallig slachtoffer van hun rechtvaardige misdaden.
Het valt niet mee om historische vergelijkingen te vinden voor deze vertoningen. Het is wellicht veelzeggend dat ze zonder meer als fatsoenlijk worden beschouwd in het heersende intellectuele en morele klimaat – dat wil zeggen, als ze aan “onze kant” opduiken; uit de mond van officiële vijanden zouden zulke woorden terechte verontwaardiging uitlokken en oproepen tot wraak met massaal preventief geweld.
Ga verder naar deel 3, hier
Het is frappant eigenlijk dat in de hele wereld behalve dan in het “westen”, iedereen dit wel weet,en allang al weet, zelfs kinderen, huisvrouwen, mensen met lage opleiding.
Maar hier, zelfs ik word keer op keer getroffen door de ernst van de zaak…ik heb er geen woorden voor.
Ik krijg er een zeer onbehagelijk gevoel bij dat het verder gaat, dieper zit dan een verkeerd voorgelichte westerse wereld; het zijn een stelletje gestoorden in machtige posities.
Is het niet een beetje merkwaardig dat er totaal geen aandacht meer is voor Marwan Barghouti.
http://en.wikipedia.org/wiki/Marwan_Barghouti
Als Israel gewild had dat Gaza niet in meerderheid gekozen had voor Hamas hadden ze dat naar mijn mening kunnen voorkomen door Barghouti in vrijheid te stellen of eventueel te ruilen voor Gilad Shalit.
Maar het is inderdaad meer dan waarschijnlijk dat het doel van Israël niet “vrede” is, niet een Palestijnse staat naast Israël, zoals beweert door o.a. Peres, maar de uiteindelijke verdrijving van alle Palestijnen uit Eretz Israël.
Dat de jeugdige bewoners van Gaza dan ook, volgens berichten in onze media, willen proberen in het buitenland een nieuw bestaan op te bouwen, zal Israël als muziek in de oren klinken.
En nog wat. Als je dat gezicht van Verhagen ziet naast dat vrouwelijk onmens van de Israëlische regering, zou ik mij kunnen voorstellen dat Gaza de fooi van een half miljoen van de Nederlandse regering als hulp, zou weigeren.