(John Mearsheimer)

“De kans is klein dat mensen die het Israëlisch-Palestijnse conflict volgen van waar dan ook ter wereld, snel zullen vergeten wat een enorme dreun Israël in Gaza heeft uitgedeeld. De grootschalige vernietigingen zijn niet te missen, en te veel mensen, met name in de Arabische en islamitische wereld, zijn begaan met het lot van de Palestijnen. Bovendien heeft de kijk op dit langlopende conflict in de westerse wereld in de afgelopen jaren een transformatie ondergaan. Velen van ons die ooit volledig achter Israël stonden, zien nu dat Israël de dader is en de Palestijnen het slachtoffer. De gebeurtenissen in Gaza versterken dit effect en zullen worden gezien als een schandvlek op het blazoen van Israël. De conclusie moet zijn dat ongeacht wat er op het slagveld gebeurt, Israël de oorlog in Gaza niet kán winnen. Israël volgt, met veel steun van zijn zogenoemde vrienden in de diaspora, een strategie waarmee de langetermijntoekomst van de staat Israël op het spel wordt gezet“.

Te gast: John Mearsheimer. Een belangrijk stuk, dat de oorlog tegen Gaza in een context zet.
Vertaling Ria van Minnen.
Origineel hier.
Er stond eerder een artikel van hem op dit weblog, hier

Een nieuwe oorlog, een nieuwe nederlaag

Met het Gaza-offensief zijn de Palestijnen wel gestraft maar is Israël er niet veiliger op geworden.

Israël en zijn Amerikaanse medestanders beweren dat Israël lessen heeft getrokken uit de rampzalige oorlog in Libanon in 2006 en een winnende strategie heeft ontwikkeld voor de huidige oorlog tegen Hamas. Israël zal natuurlijk de overwinning claimen zodra het tot een staakt-het-vuren komt. Maar van een overwinning is heus geen sprake. Israël is zo stom geweest om weer een oorlog te beginnen die niet te winnen is.

De campagne in Gaza zou naar verluidt twee doelen hebben: 1) een einde maken aan de raketbeschietingen door de Palestijnen op Zuid-Israël, die begonnen in augustus 2005, na de terugtrekking van Israël uit Gaza; 2) de afschrikkingskracht van Israël herstellen, die zogezegd was afgenomen door het fiasco in Libanon, de terugtrekking van Israël uit Gaza en het onvermogen om het kernprogramma van Iran een halt toe te roepen.

Maar dit zijn niet de werkelijke doelen van Operation Cast Lead. Het werkelijke doel houdt verband met de langetermijnvisie van Israël op hoe het denkt te leven met miljoenen Palestijnen in zijn midden. Dit maakt deel uit van een breder strategisch doel: het realiseren van een “Groter Israël.” In dat kader blijven de leiders van Israël vastbesloten de controle te houden over alles wat vroeger bekend stond als het Palestijnse mandaatgebied, dat zowel Gaza als de westelijke Jordaan-oever omvat. De Palestijnen zouden beperkt zelfbestuur krijgen in een handvol geïsoleerde en economisch verlamde enclaves, waaronder Gaza. Israël zou de volledige controle hebben over de omringende grenzen, over alle bewegingen tussen de enclaves, over de lucht erboven en over het water eronder.

Dit denkt men te kunnen bereiken door de Palestijnen massaal op de pijnbank te leggen, zodat ze uiteindelijk accepteren dat ze een verslagen volk zijn en dat Israël hun toekomst bepaalt. Deze strategie, die voor het eerst is uitgesproken door Ze’ev Jabotinsky in de jaren twintig van de vorige eeuw en vanaf 1948 een groot stempel op het Israëlische beleid heeft gedrukt, wordt vaak de “De IJzeren Muur” genoemd.

Wat zich in Gaza afspeelt, past perfect in deze strategie.

Laten we beginnen met de beslissing van Israël om zich terug te trekken uit de Gaza-strook in 2005. Het conventionele verhaal hierachter is dat Israël echt vrede wilde maken met de Palestijnen en dat Israël hoopte dat het vertrek uit Gaza een belangrijke stap zou zijn op weg naar de oprichting van een levensvatbare Palestijnse staat. Volgens Thomas L. Friedman in de New York Times gaf Israël de Palestijnen een kans om “daar een fatsoenlijke ministaat te bouwen, een Dubai aan de Middellandse Zee”, en zou dit, als dit inderdaad zou gebeuren, “een drastisch andere wending geven aan het Israëlische debat over het teruggeven van het grootste deel van de westelijke Jordaan-oever.”

amconservative-2009jan26

Dit is echter pure fictie. Zelfs voordat Hamas aan de macht kwam, wilde Israël van Gaza een openluchtgevangenis maken en de Palestijnen net zolang pijn doen tot ze aan de wensen van Israël voldeden. Dov Weisglass, destijds de belangrijkste adviseur van Ariel Sharon, zei destijds openlijk dat de terugtrekking uit Gaza was bedoeld om het vredesproces te stoppen en niet om het te bespoedigen. Hij beschreef de terugtrekking als “de formaldehyde die nodig is om elk politiek proces met de Palestijnen te blokkeren.” Bovendien benadrukte hij dat de Palestijnen door de terugtrekking onder grote druk kwamen te staan. “Ze worden zo een hoek in gedreven waar ze liever niet zijn.”

Arnon Soffer, een vooraanstaande Israëlische demograaf die Sharon ook adviseerde, beschreef wat die druk inhield. “Als je anderhalf miljoen mensen opsluit in Gaza, wordt dat een humanitaire ramp. Die mensen worden nog grotere beesten dan ze nu al zijn, met wat hulp van de krankzinnige fundamentalistische Islam. De druk op de grenzen wordt afschuwelijk. Het wordt een vreselijke oorlog. Dus als wij willen blijven leven, zullen we moeten moorden en moorden en moorden. Elke dag, de hele dag door.”

In januari 2006, vijf maanden nadat Israël zijn kolonisten weghaalde uit Gaza, behaalde Hamas een ruime overwinning op Fatah in de Palestijnse parlementsverkiezingen. Dit kwam slecht uit voor Israëls strategie want Hamas was democratisch verkozen, goed georganiseerd, niet corrupt zoals Fatah, en niet bereid om het bestaan van Israël te accepteren. Israël reageerde door de economische druk op de Palestijnen op te voeren, maar dit werkte niet. De situatie werd juist erger in maart 2007, toen Fatah en Hamas gingen samenwerken in een nationale eenheidsregering. De status en de politieke macht van Hamas namen toe en de verdeel-en-heers-strategie van Israël ging de mist in.

Om de zaken nog erger te maken, ging de nationale eenheidsregering zich inspannen voor een langdurig bestand. De Palestijnen zouden een einde maken aan alle raketaanvallen op Israël als Israël zou stoppen met het arresteren en liquideren van Palestijnen en een eind zou maken aan de economische wurggreep door de grenzen met Gaza weer te openen.

Israël verwierp dat aanbod en begon met Amerikaanse steun aan het aanmoedigen van een burgeroorlog tussen Fatah en Hamas die het einde zou betekenen van de nationale eenheidsregering en Fatah in het zadel moest helpen. Het plan werkte averechts. Hamas verdreef Fatah uit Gaza. Vanaf dat moment was Hamas de baas op de Gaza-strook en had de wat meer meegaande Fatah-beweging de controle over de westelijke Jordaan-oever. Israël begon vervolgens de duimschroeven van de blokkade rond Gaza verder aan te draaien, zodat de Palestijnse bevolking nog verder in de knel kwam.

Hamas reageerde door door te gaan met het afvuren van raketten en granaten op Israël. Tegelijkertijd benadrukte Hamas te streven naar een langdurig bestand van misschien wel tien jaar of langer. Dit was geen nobel gebaar van Hamas: ze wilden een bestand omdat de machtsbalans zwaar in het voordeel van Israël uitsloeg. Israël had geen belangstelling voor een bestand en voerde de economische druk op Gaza alleen maar meer op. Maar tegen het einde van het voorjaar van 2008 leidde de druk van de Israëlische bevolking die onder de raketaanvallen te lijden had, ertoe dat de Israëlische regering akkoord ging met een bestand van een half jaar, met ingang van 19 juni. Die overeenkomst, die formeel ten einde kwam op 19 december, ging direct vooraf aan de huidige oorlog, die begon op 27 december.

Volgens het officiële Israëlische standpunt is Hamas schuldig aan het ondermijnen van het bestand. Hoewel dit standpunt in de Verenigde Staten voor waar wordt aangenomen, is het niet juist. De Israëlische leiders waren van het begin af aan niet blij met het bestand, en minister van defensie Ehud Barak gaf de Israëlische strijdkrachten (IDF) de opdracht om voorbereidingen te treffen voor de huidige oorlog. Dat was in juni 2008, toen er nog over het bestand werd onderhandeld. Dan Gillerman, voormalig VN-ambassadeur van Israël, heeft bovendien laten weten dat Jeruzalem al maanden voor aanvang van het conflict was begonnen aan de voorbereidingen van de propagandacampagne om de huidige oorlog te verkopen. Aan de andere kant wist Hamas het aantal raketaanvallen gedurende de eerste vijf maanden van het bestand drastisch te beperken. Er werden in totaal twee raketten op Israël afgevuurd in september en oktober, waarvan geen een door Hamas.

Hoe gedroeg Israël zich tijdens deze periode? Het ging door met het arresteren en liquideren van Palestijnen op de westelijke Jordaanoever, en handhaafde de blokkade waarmee Gaza langzaam werd gewurgd. Op 4 november, toen de Amerikanen hun nieuwe president kozen, viel Israël een tunnel in Gaza aan en doodde daarbij zes Palestijnen. Dit was de eerste grote schending van het bestand, en de Palestijnen, die volgens het Israëlische Intelligence and Terrorism Information Center “de nodige zorg in acht hadden genomen om het bestand te handhaven”, reageerden met een hervatting van de raketaanvallen. Weg was de relatieve kalmte waarvan sinds juni sprake was. Israël voerde de blokkade en de aanvallen in Gaza verder op en de Palestijnen schoten meer raketten af op Israël. Het is het vermelden waard dat geen enkele inwoner van Israël door Palestijnse raketten om het leven kwam tussen 4 november en het begin van de oorlog op 27 december.

Naarmate het geweld toenam, maakte Hamas duidelijk dat het niet bereid was het bestand na 19 december te verlengen. Dat mag geen verrassing heten, aangezien het toch al niet werkte zoals de bedoeling was. Toch meldde Hamas half december dat het nog steeds bereid was te onderhandelen over een langdurig bestand als daarmee een einde zou komen aan de arrestaties en liquidaties en als de blokkade zou worden opgeheven. Maar Israël, dat het bestand had gebruikt om zich voor te bereiden op een oorlog tegen Hamas, wees dit aanbod af. De bombardementen op Gaza begonnen acht dagen nadat het mislukte bestand formeel ten einde kwam.

Als Israël de raketaanvallen vanuit Gaza had willen stoppen, had het dit kunnen bereiken door een langdurig bestand met Hamas overeen te komen. En als Israël daadwerkelijk geïnteresseerd was geweest in de totstandkoming van een levensvatbare Palestijnse staat, had het kunnen samenwerken met de nationale eenheidsregering om een echt bestand te implementeren en de zienswijze van Hamas over een tweestatenoplossing te veranderen. Maar Israël heeft een andere agenda: het is vastbesloten de IJzeren Muur-strategie toe te passen en de Palestijnen in Gaza zover te krijgen dat ze hun lot aanvaarden als ongelukkige onderdanen van een Groter Israël.

Deze niets-ontziende politiek is duidelijk terug te zien in de manier waarop de oorlog in Gaza is gevoerd. Israël beweert dat de IDF zijn uiterste best doet om burgerslachtoffers te vermijden, zelfs zozeer dat Israëlische soldaten hierdoor gevaar lopen. Niet echt dus. Eén reden om deze beweringen te betwijfelen is het feit dat Israël weigert journalisten toe te laten in het oorlogsgebied: de wereld mag niet zien wat de Israëlische soldaten en bommen aanrichten in Gaza. Tegelijkertijd heeft Israël een grootschalige propagandacampagne gelanceerd om een eigen draai te geven aan de horrorverhalen die desondanks opduiken.

Dat Israël doelbewust de gehele bevolking van Gaza heeft willen straffen blijkt echter nog het beste uit de schaal waarmee dood en verderf is gezaaid in dat kleine stukje land. Israël heeft meer dan 1000 Palestijnen gedood, en meer dan 4000 Palestijnen verwond. Meer dan de helft van de slachtoffers zijn burgers, en een groot deel daarvan zijn kinderen. Het openingssalvo van de IDF op 27 december vond plaats toen de school net uitging, en een van de hoofddoelen van die dag was een grote groep afzwaaiende politiecadetten, die maar moeilijk als terroristen kunnen worden beschouwd. In wat Ehud Barak een “grootscheepse oorlog tegen Hamas” noemde, heeft Israël een universiteit, scholen, moskeeën, huizen, woonblokken, overheidskantoren en zelfs ambulances onder vuur genomen. Een hoge Israëlische militair, die alleen anoniem een verklaring wou afleggen, legde de logica achter de doelwitten van Israël als volgt uit: “Hamas heeft vele aspecten, en we proberen het complete spectrum te raken, omdat alles met elkaar verband houdt en het terrorisme tegen Israël ondersteunt.” Met andere woorden: iedereen is een terrorist en alles is een legitiem doelwit.

Israëliërs nemen meestal geen blad voor de mond en soms zeggen ze gewoon wat ze werkelijk doen. Nadat de IDF 40 Palestijnse burgers had gedood in een VN-school op 6 januari, meldde de krant Ha’aretz dat hoge officieren toegaven dat de IDF “enorme vuurkracht” gebruikte. Eén officier gaf de volgende toelichting: “Voor ons betekent voorzichtig zijn dat we agressief moeten zijn. Vanaf het moment dat we binnenvielen, hebben we gedaan alsof we in oorlog waren. Zo ontstaat op de grond enorme schade … Ik hoop dat degenen die het gebied in Gaza Stad waar wij actief zijn, zijn ontvlucht, de schok zullen beschrijven.”

Men zou kunnen accepteren dat Israël “een wrede, grootscheepse oorlog voert tegen anderhalf miljoen Palestijnse burgers,” zoals de krant Ha’aretz het in een hoofdartikel uitdrukte, en betogen dat zo uiteindelijk de gestelde oorlogsdoelen zullen worden bereikt en dat de rest van de wereld de ellende van de mensen in Gaza vlug zal zijn vergeten.

Dit is echter ijdele hoop. Om te beginnen is het onwaarschijnlijk dat Israël de raketbeschietingen gedurende een aanzienlijke periode kan stoppen tenzij Israël de grenzen van Gaza opent en stopt met het arresteren en vermoorden van Palestijnen. Israël praat over het afsnijden van de toevoer van raketten en granaten in Gaza, maar wapens blijven toch wel binnenkomen via geheime tunnels en schepen die door de zeeblokkade van Israël glippen. Het is ook onmogelijk om alle goederen te controleren die via legitieme kanalen de Gaza-strook binnenkomen.

Israël zou kunnen proberen de gehele Gaza-strook te veroveren en hermetisch af te sluiten. Daarmee zou men waarschijnlijk de raketaanvallen kunnen stoppen als Israël genoeg manschappen zou sturen. Maar de IDF zou dan vast zitten in een dure bezetting tegenover een uiterst vijandige bevolking. Uiteindelijk zouden ze moeten vertrekken, en dan zouden de raketaanvallen net zo gemakkelijk weer worden hervat. En als het Israël niet lukt de raketaanvallen blijvend te stoppen, zoals waarschijnlijk is, zal zijn afschrikkingskracht eerder afnemen dan toenemen.

En wat nog veel belangrijker is: er is weinig reden om aan te nemen dat Israël Hamas zover kan krijgen dat het zich overgeeft. De Palestijnen zullen zich heus niet schikken in een leven in een handvol woongebieden binnen een Groter Israël. Israël is al sinds 1967 bezig met het vernederen, martelen en vermoorden van Palestijnen in de bezette gebieden en het lijkt er nog steeds niet op dat de Palestijnen zich gewonnen geven. De reactie van Hamas op de gewelddadigheid van Israël lijkt eerder de stelling van Nietzsche te onderstrepen dat datgene wat je niet doodt, je sterker maakt.

Maar zelf als het onverwachte gebeurt en de Palestijnen hun verzet staken, zou Israël nog steeds verliezen omdat het dan een apartheidsstaat zou worden. Zoals premier Ehud Olmert onlangs zei, zal Israël “te maken krijgen met een strijd die doet denken aan de strijd in Zuid-Afrika” als de Palestijnen geen eigen levensvatbare staat krijgen. “Zodra dat gebeurt,” zei hij , “is de staat Israël ten dode opgeschreven.” Toch heeft Olmert niets gedaan om het groeiende aantal nederzettingen een halt toe te roepen en bij te dragen aan de oprichting van een levensvatbare Palestijnse staat. In plaats daarvan viel Olmert volledig terug op de IJzeren Muur-strategie in de omgang met de Palestijnen.

De kans is ook klein dat mensen die het Israëlisch-Palestijnse conflict volgen van waar dan ook ter wereld, snel zullen vergeten wat een enorme dreun Israël in Gaza heeft uitgedeeld. De grootschalige vernietigingen zijn niet te missen, en te veel mensen, met name in de Arabische en islamitische wereld, zijn begaan met het lot van de Palestijnen. Bovendien heeft de kijk op dit langlopende conflict in de westerse wereld in de afgelopen jaren een transformatie ondergaan. Velen van ons die ooit volledig achter Israël stonden, zien nu dat Israël de dader is en de Palestijnen het slachtoffer. De gebeurtenissen in Gaza versterken dit effect en zullen worden gezien als een schandvlek op het blazoen van Israël.

De conclusie moet zijn dat ongeacht wat er op het slagveld gebeurt, Israël de oorlog in Gaza niet kán winnen. Israël volgt, met veel steun van zijn zogenoemde vrienden in de diaspora, een strategie waarmee de langetermijntoekomst van de staat Israël op het spel wordt gezet.