(Vervolg van deel 1, hier)

2. Het Palestijns verzet van voor 1948

Er wordt vaak gezegd dat er al voor 1948, het jaar dat de staat Israel werd gesticht, sprake was van ‘Arabische agressie tegen joden’ in Palestina. In werkelijkheid gaat het om Palestijnse opstand, zowel tegen het Engelse kolonialisme als tegen de zionisten, die al voor de joodse staat werkelijkheid werd bezig waren met het vestigen van zionistische nederzettingen, en het opzetten van organisaties, een staat binnen de staat, die het makkelijk moest maken om op het juiste moment de macht over te nemen.

De Palestijnen begrepen heel goed wat de zionisten van plan waren, en dat dat slecht nieuws was voor hun voortbestaan. Zo was het duidelijk dat de zionistische nederzettingen als eerste de ‘Arabische arbeid’ afschaften, en vervingen door ‘Hebreeuwse arbeid’. Met andere woorden, wanneer er een stuk land aan de zionisten werd verkocht werden de boeren, die gewend waren op dat land te werken, werkeloos.

Er zijn dus meerdere Palestijnse opstanden geweest, de grootste ervan was tussen 1936 en 1939. Je kunt dat, achteraf gezien, de eerste intifada (volksopstand) noemen. De Britten, en de zionisten werkten samen om die opstand neer te slaan, waarbij tien procent van de mannelijke bevolking omkwam, en van hun leiders werden beroofd. Dat heeft erg meegespeeld in de geringe weerstand die de Palestijnen boden toen de zionistische troepen de oorlog begonnen om het land te veroveren.

Tijdens een van die opstanden, in 1929, voornamelijk in Hebron, ontlaadde de woede van de Palestijnen zich ook tegen de inheemse joden die geen deel hadden aan de zionistische verovering, en werden er 67 joden vermoord. Daarnaast werden er ook joden gered door hun Arabische buren. Maar over het algemeen was de opstand gericht tegen zionisten en Britten, die in de ogen van de Palestijnen, en terecht, de kant van de zionisten kozen.

Bronnen: over de periode voorafgaand aan 1948 is een reeks aan boeken en artikelen geschreven. Belangrijk zijn vooral de Palestijnse historicus Rashid Khalidi, The Iron Cage. The Story of the Palestinian Struggle for Statehood, een samenvatting in het Nederlands hier te vinden op dit weblog, en de Israelische journalist die meerdere historische boeken heeft geschreven, Tom Segev, One Palestine Complete. Jews and Arabis under the British Mandate. Er is een documentaire, met veel historische beelden, en commentaar (in het Engels) van onder andere Khalidi hier te vinden.
Er is meer materiaal, maar nog ongeordend, te vinden in het dossier, hier.

3. Het verdelingsplan

Toen de Britten besloten om zich terug te trekken uit het mandaatgebied Palestina, kwam in 1947 de VN met een oplossing: het land zou verdeeld moeten worden in twee staten, een voor de joden en een voor de Arabische bevolking. De Palestijnen, en de Arabische landen er omheen wezen dat verdelingsplan af, en de zionisten namen het, in ieder geval in naam, aan.

Kijk naar de kaartjes hierboven. Op kaartje 1 zie je hoeveel van het land, wit, van de zionisten was. Op het tweede kaartje zie je het verdelingsplan van de VN, het witte deel zou aan de nieuwe joodse staat gegeven worden. Op het derde kaartje wat er – groen – voor de Palestijnen overbleef na de oorlog van 1948, en het vierde is de situatie nu.

Nog steeds wordt beweerd dat de Palestijnen nu een eigen staat zouden hebben als ze toen ja hadden gezegd. Maar dat is erg onwaarschijnlijk.

Waarom zeiden de Palestijnen nee? In de eerste plaats vonden ze het volstrekt onrechtvaardig dat ze ruim de helft van hun land weg zouden moeten geven aan de mensen die zij zagen als buitenstanders – uit Europa afkomstige kolonisten. Het ging er niet om dat ze niet bereid zouden zijn geweest om vluchtelingen op te nemen, het ging er om dat de zionistische joden die uit Europa kwamen duidelijk van plan waren om een eigen joodse staat op te richten die hoe dan ook ten koste zou gaan van de er al wonende niet-joodse bevolking.

Maar zelfs als ze bereid zouden zijn geweest om een deel van hun land af te staan aan de zionisten, dan was de verdeling vergaand oneerlijk. Volgens het plan zouden de joden 55% van het land krijgen, en de Palestijnen 42% mogen houden. (Jeruzalem zou onder internationaal beheer komen). Maar op dat moment bestond de bevolking voor 30% uit joden en voor 70% uit Palestijnen. Bovendien bezaten op dat moment de zionisten nog maar 7% van het land. Het land dat toe zou komen aan de joodse staat bestond bovendien uit het beste bouwland, met water en de grootste citrusplantages. Jaffa en Haifa, belangrijke Palestijnse steden, zouden opeens onder zionistisch gezag komen. Het verdelingsplan werd dus afgewezen.

De zionisten zeiden ja, hoewel daar twee kanttekeningen bij gemaakt moeten worden.
In de eerste plaats is het achteraf, na veel historische studies, onmiskenbaar dat de zionistische leiders het verdelingsplan zagen als een opstapje om nog meer land te veroveren – als ze eerst maar de helft zouden hebben en vandaaruit staat en leger op konden bouwen, was de bedoeling, dan zou ook de rest van Palestina veroverd kunnen worden. Binnenskamers was het geen geheim dat het zionistische doel was een groot Israel op het hele gebied dat toen nog Palestina heette. Feitelijk is dan nooit veranderd. Bij de eerste gelegenheid, de oorlog rondom 1948, werd een veel groter stuk van het land veroverd dan in het verdelingsplan was toegezegd, en de zionisten hielden zich geen moment aan de afspraak van het verdelingsplan, dat de Palestijnen recht hadden op een eigen staat naast de joodse. Feitelijk is de hele geschiedenis van het ‘conflict’ vooral te begrijpen wanneer we er van uit gaan dat het zionistische doel: ‘zoveel mogelijk land voor Israel met zo min mogelijk Arabieren er op’ tot op de dag van vandaag de leidraad is voor de politiek van de joodse staat. Op geen enkel moment is er een serieuze poging gedaan om een Palestijnse staat te laten ontstaan op dat deel van het land dat de VN aan de Palestijnen had willen laten.

Een tweede punt: wanneer de Palestijnen het verdelingsplan wel hadden geaccepteerd had Israel in de moeilijkheden gezeten: op het deel dat hen was toegezegd woonden uiteraard nog vele Palestijnen. En het doel van de zionisten was zeker niet om met de Palestijnen in één land samen te leven, maar om ze zoveel mogelijk weg te krijgen, want voor een joodse staat wilden zij uiteraard ook een ruime joodse meerderheid. Vanaf het begin was het zionistische doel dus ook om zoveel mogelijk Palestijnen uit het gebied weg te krijgen, dat wat toen netjes ’transfer’ werd genoemd en we nu etnische zuivering zouden noemen.

Het is, kortom, buitengewoon onwaarschijnlijk dat de Palestijnen nu een staat zouden hebben op bijna de helft van het historische Palestina als ze ja hadden gezegd, maar het kwam Israël goed uit dat ze nee zeiden, zodat nu gezegd kan worden dat het hun eigen schuld was.

Bronnen: er zijn inmiddels vele studies over de zionistische beweging, en bijvoorbeeld, over Ben Goerion, waaruit twee dingen duidelijk worden: dat het de bedoeling van de zionisten was om het gehele land te veroveren, en dat ze heel goed wisten dat ze daarvoor de Palestijnen moesten verdrijven. Zie onder andere Nur Masalha, Expulsion of the Palestinians en Ghada Karmi, Married to another Man.
In de Nederlandse bundel onder redactie van Robert Soeterik, De verwoesting van Palestina, zijn vele onderbouwende artikelen te vinden.
Een mooi en toegankelijk boek is Tineke Bennema, De last van Khalil. Aan de hand van de geschiedenis van de grootvader van haar Palestijnse man, die sjouwer was in Jeruzalem, laat ze zien hoe het leven van Palestijnen veranderde onder drie koloniale overheersingen: de Ottomaanse, de Britse en vervolgens de zionistische.

Deel 3 is er nog niet, wel deel 7, hier.