Wat waren we opgelucht, toen het generaal pardon er was (hier), en veel mensen die jarenlang wanhopig hadden zitten wachten eindelijk wisten waar ze aan toe waren, en konden beginnen met het opbouwen van een normaal bestaan. We dachten nog dat we niet veel meer hoefden te doen dan de mensen bij de inburgering te ondersteunen, en kritisch te volgen hoe het met de nieuwe asielprocedure zou gaan lopen – met staatssecretaris Albayrak kon dat moeilijk zo slecht zijn als onder minister Verdonk, dachten we.


(Voorzitter Mama Cash Nicky MacIntyre)

(Marjan Sax Vrouwen tegen Uitzetting)

Gisteren van het 8 maart en ik moest kiezen tussen vele mogelijkheden, en koos voor de bijeenkomst van Vrouwen tegen Uitzetting in de Balie. Want dat is, helaas, nog heel erg actueel, en veel te vieren valt er voor veel mensen nog steeds niet. Volle zaal, trouwens. Gelukkig waren er nog veel vrouwen die vinden dat we ons in moeten zetten, en ik zag veel bekenden.

Wat meteen opviel is dat er vrijwel geen politici waren – alleen Mei Li Vos van de PvdA Tweede Kamer, en ik, die eigenlijk niet als politica kwam maar als gewone belangstellende, want vanuit de Eerste Kamer kun je niet veel doen, en het is bovendien mijn portefeuille niet. Helaas, want de SP kreeg nog wel complimenten voor hun vasthoudendheid op het dossier, was Jan de Wit verhinderd. De kamerleden zijn het wel die Albayrak op haar huid moeten zitten, maar het lijkt wel alsof er een grote vermoeidheid over het thema hangt, na de opluchting van het generaal pardon. Moeten we dan blijven vechten? Dat moeten we.

(Igna Oomen)

Een reeks van spreeksters en deskundigen die elk een facet van het verhaal voor hun rekening hielden. Igna Oomen, advocate, vertelde wat zij meemaakt. Per dag melden zich 50 nieuwe asielzoekers. Die kunnen in twee trajecten terecht komen, in die van het aanvragen van asiel, of in het reguliere traject van gezinshereniging. In het eerste geval is er iets aan de hand in het land van herkomst, en gaat het om mensen die gevlucht zijn, voor oorlog, marteling, trauma, geweld. In het tweede geval is de mythe dat alles in het land van herkomst in orde is.

Wie in het asieltraject terecht komt moet bewijzen dat er reden was om te vluchten, en daar gaat het vaak al mis. Wie via de reguliere kant probeert een verblijfsvergunning te krijgen krijgt te maken met hoge kosten, kwesties met paspoorten en visa, en het risico teruggezonden te worden, want er is immers niets aan de hand in het land van herkomst. Er zit een dikke muur tussen de beide procedures, hoewel het vaak voorkomt dat iemand die hier jarenlang wacht inmiddels een partner heeft of een kind heeft gekregen. je wordt, om een voorbeeld te geven, in het reguliere traject vaak gedwongen om terug te gaan om eerst een visum aan te vragen, terwijl er veel redenen zijn waarom dat niet kan of gevaarlijk is.

Vooral de vrouwen die naar Nederland komen met een geschiedenis van geweld en verkrachting hebben het moeilijk, want zij moeten binnen 48 werkuren (komt neer op zes werkdagen) hun verhaal hebben verteld, dat consistent en geloofwaardig moet zijn. Veel uitgeputte en getraumatiseerde vrouwen redden dat niet. Willen ze later hun verhaal wel vertellen, dan is het te laat en geldt het niet meer als ‘nieuwe feiten’.
Slechts 10% krijgt meteen een positieve toewijzing. De anderen krijgen een afwijzing, of blijven nog lang ‘in procedure’. En nog steeds zijn er veel mensen die in een toestand terecht komen waarin ze niet mogen blijven maar ook niet teruggestuurd kunnen worden. Die komen vaak in een spiraal terecht van illegaal verblijf, afhankelijkheid van opvang, opgepakt worden en gevangen gezet om na enige tijd weer geklinkerd te worden, en juist voor hen is de situatie allesbehalve beter geworden.

(Marian Tankink met Myra ter Meulen)

Marian Tankink heeft onderzoek gedaan naar vrouwen Van de 25 vrouwen die zij interviewde (uit Soedan, Afghanistan en Bosnie) hadden maar 2 hun verhaal meteen verteld. Er zijn redenen voor waarom vrouwen dat niet doen. Soms komen ze uit een cultuur waarin vrouwen zelf de schuld krijgen van verkrachting, ze maken bovendien deel uit van een gezin, en vaak willen ze niet dat hun man het weet. Bang om verstoten te worden, of ze willen een man ontzien die dan denkt dat hij heeft gefaald om de eer van zijn familie te verdedigen, de kinderen mogen het niet weten. Reden om vreemde mensen en zeker niet mensen in uniform te vertrouwen heeft ze niet. Een vrouw die door 25 soldaten is verkracht loopt niet over van vertrouwen wanneer ze hier geconfronteerd wordt met de marechaussee. Ze hebben geen ervaring met overheidsfunctionarissen die het beste met hen voor hebben, integendeel. Ze hebben uit zelfbehoud en behoud van de familie, hele goede redenen gehad om hun mond te houden, en dan moeten ze nu opeens, bij een stel vreemden, in een keer hun hele verhaal op tafel leggen. Om even een vergelijking te maken: in Nederland krijgen vrouwen die als minderjarige zijn misbruikt vijftien jaar de tijd nadat ze achttien zijn geworden om alsnog aangifte te doen.

(Gabbi Wieringa met vrouw uit de opvang)

Gabbi Wieringa is een vrouw die al vele jaren opvang biedt voor uitgeprocedeerde vrouwen die nergens heen kunnen. Ze heeft een van de vrouwen meegenomen, uit Kenia, die dapper haar verhaal doet. Ze woonde na de dood van haar moeder bij haar tante, die dreigde haar uit te huwelijken als derde vrouw aan een oudere man, een man die eiste dat ze besneden zou worden en van geloof zou veranderen. Ze ging niet naar de politie, die man had ze zo om kunnen kopen, en enige bescherming hoefde ze van hen niet te verwachten. Ze vluchtte. En nu is ze afgewezen omdat ze niet naar de politie is gegaan. Terug kan ze niet meer, ze loopt er gevaar en heeft er niemand meer. Maar blijven mag ze niet.

Gabbi zegt dat alles moeilijker is geworden voor de vrouwen die geen kant opkunnen, om scholing te krijgen, om medische hulp te krijgen, alles wordt afgeknepen. Nu wil Albayrak de gemeentes ook al verbieden om nog noodopvang te bieden. Gabbi is er zo kwaad en hopeloos over dat ze zegt: laat de regering dan gewoon eerlijk zeggen dat ze geen vluchtelingen willen, in plaats van ze te misleiden en te laten lijden.

Sax met Petra Schulz)

Ook Petra Schulz, van het ASKV kan veel verhalen vertellen over vrouwen die tussen wal en schip vallen. Vrouwen die niet aan de juiste documenten kunnen komen, omdat het land van herkomst die niet afgeeft. Vrouwen die tijdelijk mogen blijven omdat ze ziek zijn, maar dreigen uitgezet te worden zogauw ze beter zijn. Kinderen die nog steeds worden opgesloten. Volgens onze verdragen mogen minderjarigen die geen misdrijf hebben gepleegd niet opgesloten worden, maar met name met alleenstaande minderjarigen gebeurt dat wel. Met als argument: dat berschermd ze tegen criminaliteit en prostitutie. De werkelijkheid is dat ook zij niet eeuwig kunnen worden vastgehouden en als ze er weer uit worden gezet nog kwetsbaarder zijn dan ervoor. Er zijn zo’n honderd minderjaringen ‘zoek’. (Zie hierover de motie van de SP, hieronder).

(Sax met Mei Li Vos)

De politiek. Mei Li Vos van de PvdA zegt dat Hans Spekman er wel bovenop zit, met een aantal moties die nog moeten komen, maar op de vraag waarom de PvdA kamerleden Albayrak niet meer onder druk kunnen zetten komt er niet veel antwoord.

Want aan de ene kant wil Albayrak de noodopvang van de gemeentes tegengaan, aan de andere kant heeft zij ook geen antwoord op wat er moet met uitgeprocedeerde mensen die niet weg kunnen en die geacht worden van de lucht te leven. De dreiging dat mensen die ‘illegaal’ zijn opgepakt kunnen worden, om opgesloten te worden, om vervolgens in veel gevallen weer op straat gezet te worden wordt sterker. Je moet namelijk kunnen bewijzen dat je niet terug kunt, en veel mensen kunnen dat niet. Zo horen we het verhaal van een jonge Palestijn, kwam hier in 2005, werd niet aangenomen want kon niet bewijzen dat hij niet terug kon, kan niet meer terug. Krijgt ook geen papieren. Heeft hier een partner, maar die zit in de bijstand. Hij mag dus niet blijven en is overgeleverd aan de genade van wie hem maar wil helpen.

De indruk is dat asielzoekers vaker tot ‘ongewenst’ worden verklaard, waarna je geen nieuwe aanvraag meer in mag dienen. Dat kan al gebeuren nadat je twee keer met de politie in aanraking bent geweest, en dat kan alles zijn, door rood licht gefietst, je niet op tijd gemeld, juist het leven van iemand zonder papieren is zonder overtredingen haast niet te doen – van Kalmthout legde al een keer uit dat de situatie mensen criminaliseert die helemaal niet voor de criminaliteit in de wieg zijn gelegd.

(Maaike Verrips)

Maaike Verrips van de Taalstudio vertelt hoe moeilijk het vaak ligt met de bewijsvoering. In de taalstudio kan nagegaan worden waar mensen vandaan komen, door te luisteren naar hun acccent. Dat kan behulpzaam zijn om een verhaal te ondersteunen, ja, het is waarschijnlijk dat die persoon ook inderdaad vandaan komt uit het land dat ze vermeldde. Maar het is geen wetenschappelijk waterdichte methode, en wordt door het IND toch gebruikt als bewijs om mensen af te wijzen. Ga maar na, wij horen wel of iemand uit Amsterdam of uit Limburg komt, maar zouden we daar nooit fouten mee maken? Wij zeggen zelf tegen het IND dat er een grote marge van fouten in kan zitten, ze luisteren niet.

(Martine Goeman)

Martine Goeman van Defence for Children heeft het over de kinderen. Na alle protesten en rapporten worden kinderen die hier met hun ouders zijn zelden meer opgesloten, maar met de alleenstaande minderjarigen is het nog goed mis. Terwijl dit de Europese richtlijnen zijn: niet langer dan twee weken en alleen als er werkelijk uitzicht is op uitzetting. En het mag alleen als er gen alternatieven zijn. Natuurlijk zijn die er, of kunnen gemaakt worden, het is heel goed mogelijk om kinderen in een beschermde omgeving op te nemen. Daar zou een kinderrechter voor ingeschakeld moeten worden.

(Farangis Osivand)

Dan hebben we het nog over de vrouwen die al zijn toegelaten. Het is niet niets om hier je weg te vinden. We doen even, met Farangis Osivand, de voorzitter van Vrouwen tegen Uitzetting, onder veel hilariteit nog wat inburgeringsvragen. Wist u hoeveel academische ziekenhuizen Nederland heeft? Nou ik ook niet. Ik vertelde dat ik was gezakt, en dat minister Van der Laan had beloofd het ook zelf eens te proberen.

De beledigendste vraag was deze:
Een functionaris van de IND heeft je goed geholpen. Hoe bedank je deze?
1. Met cadeaus
2. Met geld
3. Met woorden

Een alternatieve vraag wat je zou doen als een functionaris van de IND je niet goed had geholpen was er niet bij. We stelden voor: 1. je loopt weg en komt nooit meer terug, 2. je pakt je geweer, 3. je dient een klacht in.

Verhalen van vrouwen die al een opleiding af hadden in het land van herkomst, een vrouw had scheikunde gestudeerd, maar door de sociale dienst gedwongen werd om een opleiding informatica te doen, waar daarin was nog werk te vinden. Waarom mocht ze niet eerst proberen om werk te vinden in haar eigen vak? Verhalen over de inburgering, als proef aangifte gaan doen van de geboorte van een kind, terwijl je geen kind hebt, om een aantekening te krijgen in je portfolio – is dat echt de beste methode om mensen te helpen de weg te vinden? Er blijken grote verschillen tussen de ene gemeente en de andere. Je kunt pech hebben, je kunt mazzel hebben en met een geschikte ‘klantmanager’ te maken hebben, die je wat meer tijd geeft om werk te vinden of bij te scholen in je eigen vakgebied, of iets te gaan doen waar je werkelijk geschikt voor bent, in plaats van maar in de zorg voor gehandicapte kinderen geschoven te worden omdat ze daar mensen nodig hebben. Ook de vrouwen die al ‘binnen’ zijn moeten kunnen rekenen op bondgenoten, om hun weg te vinden.

Kortom: er is nog steeds veel te doen, en veel te verbeteren.

Er gebeurde nog meer op deze 8 maart.
Komt nog.

Website Mama Cash, hier.
Website Vrouwen tegen uitzetting, hier