Marjo Buitelaar, hoofddocent antropologie van moslimsamenlevingen in Groningen, heeft een boek geschreven over de ‘verweven loyaliteiten van hoogopgeleide migrantendochters’, Van huis uit Marokkaans.
Het is een rijk boek geworden – Buitelaar is niet over één nacht ijs gegaan, ze is een betrokken onderzoekster, die Arabisch heeft geleerd en langdurig in Marokko is geweest – met de vrouwen die ze heeft geinterviewd heeft ze tien jaar later het gesprek weer heropend: daardoor zie je hoe ze zich verder hebben ontwikkeld, hoe ze zijn veranderd, maar ook hoor je van henzelf hoe ze de afgelopen jaren in Nederland hebben ervaren. En dat sluit erg aan bij het verhaal dat ik hier hield aan de hand van het boek van Jean Tillie. Zijn verhaal is schematisch, ondersteund door onderzoek, maar het verhaal van Buitelaar maakt het weer persoonlijk en geeft er kleur aan.
Voor mij is het boek vooral verdiepend maar ook bevestigend: niet toevallig aangezien ik me al jarenlang bezig houdt met de emancipatie van migrantenvrouwen, en veel van hen persoonlijk ken. Zo is het voor mij niet nieuw dat de vrouwen niet de islam als belemmering hebben ervaren bij hun emancipatie, maar wel de traditionele verhoudingen thuis, en van hun omgeving. En ook dat die spanning door de huidige islamofobe sfeer voornamelijk is versterkt.
Het is interessant dat Buitelaar er voor heeft gekozen om hoogopgeleide vrouwen te interviewen: zij ervaren het verschil tussen wat ze zelf hebben bereikt en hoe hun ouders leven het sterkst, en hebben daarom de meeste tekst over wat emancipatie van migrantendochters/moslima’s inhoudt, en hoe dat verschilt met de westerse opvattingen. Over die emancipatie heb ik het hier, en ook over hoe de vrouwen de situatie in Nederland ervaren – thema’s die het meeste aansluiten bij het betoog dat ik hier nu houd, maar er zit nog veel meer in – dus lees het zelf. Het is ook prettig en toegankelijk geschreven.
Buitelaar noemt het ‘verweven loyaliteiten’, ik noemde dat vroeger dubbele loyaliteiten: de meeste zich emanciperende migrantendochters proberen rekening te houden met hun familie, deels omdat ze zijn grootgeworden met een groter verantwoordelijkheidsgevoel voor de eigen omgeving dan de doorsnee westerling, maar versterkt door het feit dat ze heel goed beseffen wat hun ouders er voor over gehad hebben, als migranten, om hen de kans te geven vooruit te komen. En die loyaliteit wordt nog eens versterkt door de pijn van hoe er over moslims in het algemeen, en dus ook over hun ouders, wordt gepraat en geoordeeld.
Het verklaart, opnieuw, waarom het emancipatiemodel van Ayaan Hirsi Ali voor de migrantendochters in Nederland niet werkte: haar idee was dat moslimvrouwen zich van hun sociaal-culturele en religieuze erfenissen moesten ontdoen om te emanciperen, en elk vasthouden aan traditie of religie was in haar ogen ‘achterlijk’. Kortzichtig, noemt Buitelaar dat: zonder uitzondering hebben de geïnterviewde vrouwen zich enorm geëmancipeerd, zonder dat ze voor de ‘exit-optie’ gekozen hebben. Breken met thuis, het voelt als zelfverloochening. “In de ogen van ‘verlichtingsfundamentalisten’ als Hirsi Ali is alleen de autonomie van het individu voorwaarde voor zelfverwerkelijking en een authentiek zelf, de keuze om trouw te blijven aan belemmerende familiebanden, zijn in haar ogen een teken dat de vrouwen nog niet voldoende zijn geëmancipeerd”. Daar tekent zich een belangrijk onderscheid af met het ideaalbeeld van het westerse feminisme dat vooral gestoeld is op het beeld van het autonome individu, hoe autonomer en individualistischer, hoe geëmancipeerder, leek het. (Hoewel ook toen al duidelijk was dat dat ideaal van het autonome individu voor veel vrouwen niet opging: er waren veel vrouwen met meer dan één loyaliteit, en bindingen die belangrijk voor hen waren, denk aan arbeidersklasse, of aan joodse en zwarte vrouwen).
Voor de migrantendochters is rigoureus breken met de familie geen optie, al zijn er vrouwen bij die als meisje wel eens van huis zijn weggelopen. Ze zouden zelf doodongelukkig worden wanneer hun eigen vrijheid ten koste zou gaan van het nest waar ze loyaal aan zijn, en veel van de verhalen gaan over het vinden van het evenwicht, het onderhandelen, het voorzichtig opbouwen van vertrouwen, en soms het risico nemen op ruzie. De meeste vrouwen zijn er trots op dat het ze is gelukt om zo ver te komen, zonder met hun familie te breken.
Dat spanningsveld, emancipatie tussen autonomie en verbondenheid, wordt in het boek van Buitelaar mooi uitgewerkt. De spanning achter de boodschap die je meekreeg: grijp alle kansen die Nederland te bieden heeft om hogerop te komen, maar blijf tegelijkertijd loyaal aan je ouders. Dat is soms moeilijk geweest of zelfs tegenstrijdig: want de wereld ingaan om hogerop te komen impliceert ook meer bewegingsvrijheid, en dat roept weer angst op: scherp toezicht op de bewegingsvrijheid van vrouwen en een bepaalde mate van seksesegregatie wordt als traditie meegenomen maar wordt juist in migrantengemeenschappen nog sterker dan in het land van herkomst, waar het gaat om de gevaren die de dochter bedreigen in een vreemde samenleving.
De meeste vrouwen leiden een ander leven dan hun ouders zich hadden voorgesteld, maar ze worden gerespecteerd om wat ze bereikt hebben. Ze hebben geleerd te manoeuvreren tussen twee vuren: ten op zichte van mensen van Nederlandse afkomst bewijzen dat je als Marokkaanse niet achterlijk of onderdrukt bent, en ten op zichte van de mensen met Marokkaanse achtergrond, dat je nog een van hen bent, dat je je wortels niet verloochent en geen ‘slechte vrouw’ bent die haar famillie te schande zet.
De vrouwen waren pioniers, de eerste migrantendochters die hogerop kwamen. De kinderen na hen hebben het op een bepaalde manier al makkelijker, ze hebben een voorbeeld, hun ouders zijn misschien minder angstig bij de grotere vrijheid ook voor hun dochters, en ze hebben meer aan elkaar. Daartegenover staat dat het klimaat niet erg vrijer en vrolijker is geworden. De geïnterviewde vrouwen houden geen blad voor de mond, juist zij, die al hebben bewezen zich uitstekend in te kunnen passen in Nederland zijn kwaad over hoe er over moslims wordt gepraat. Het is er de afgelopen tien jaar in Nederland niet leuker op geworden. Zoals Tillie het heeft over de psychologische onveiligheid, zowel aan de kant van de autochtonen als aan de kant van de moslims, zegt ook een van de vrouwen het:
“Als persoon met een moslimachtergrond kreeg je na 11 september en de moord op Fortuyn geen tijd om na te denken. Voordat het tot je doordrong wat er in de wereld gebeurde, kwam er zo’n golf van vuilbekkerij en agressie richting moslims! En moslim, dat ben ik ook! Eigenlijk krijg je in Nederland de kans niet om gematigd te zijn. Je voelt je iedere keer in een hoek geknuppeld. Dus toen dacht ik: laat maar. Ik ben afgehaakt, had geen zin meer om aan de discussie mee te doen.
Het rare is, ik ben – of was – óók trots op mijn Nederland. Maar dat wordt steeds meer uitgehold. Ze hebben het maar over de moslims en de sharia. Waar ik zo trots op ben in Nederland is dat je anders mocht zijn; ringetje door je neus doen, je haar groen verven en toch een baan krijgen. En nu, uit angst voor de moslims, raken we een heleboel rechten kwijt. Zo’n discussie in de Tweede Kamer over de boerka, waar heb je het over? Ik zou niet weten op wie ik nog moest stemmen. Ik denk dat ik die Nederlanders die op Pim Fortuyn stemden nu wel begrijp. Zij voelen zich verweesd. Nu voelen wij ons verweesd.
In de woorden van sommige vrouwen zijn de moslims in toenemende mate de pispaal geworden waar je alles op kunt afschuiven wat niet goed gaat in het land.”Helaas moet ik zeggen dat de islam in Nederland lijdt onder een vrij vertroebeld beeld doordat het is gekneed door de tradities van plattelandsmensen. Maar dat is niet de islam. We hebben het niet over de islam als een man het salaris van zijn vrouw afpakt”.
Vrijwel zonder uitzondering vinden de geïnterviewde vrouwen dat het huidige sociaal-politieke klimaat hen minder flexibiliteit en vrijheid biedt om zelf te beslissen hoe ze zich als Nederlands burger van islamitische huize willen presenteren dan tien jaar geleden mogelijk was. En daarbij gaat het niet alleen om de dialoog met niet-moslims, maar ook de groepsdruk van de eigen kant, dat ze eenduidig moeten kiezen voor hun ‘eigen groep’.
“Ik werd gereduceerd tot één label: moslim. Dat heeft mij veel pijn gedaan. Ik ben opgegroeid met het idee dat ik gewoon een Amsterdamse meid ben. Toen ik studeerde kreeg ik de eerste klap. Toen werd ik opeens ‘de ander’, ‘de buitenlander’, ‘de Marokkaan’. Maar na 9/11, ja, toen werd ik opeens ‘de moslim’.
Steeds maar in de verdediging te moeten, je kapot ergeren aan de karikaturen van de islam zoals Hirsi Ali en Wilders die neer hebben gezet. De meeste vrouwen zijn moe van om zich nog langer in te zetten tegen de eenzijdige beeldvorming over moslims. “Over welk onderwerp je het ook hebt dat met islam of moslims te maken hebt, steevast beginnen ze over criminele Marokkaanse jongeren”.
Voor een aantal van hen was een beslissend moment maart 2007, toen Wilders de kwestie met de dubbele paspoorten aanzwengelde, en de zojuist geinstalleerde staatssecretarissen Albayrak en Aboutaleb werden verdacht van een tekort aan loyaliteit met Nederland. Een tweede moment was toen Ayaan Hirsi Ali, géén vriendin, er uit gezet dreigde te worden. ‘Als Hirsi Ali er al niet bij hoort, wie ben ik dan?’ De twijfel die uitgesproken werd bij de loyaliteit van Nederlanders met een dubbele nationaliteit hebben de meeste vrouwen ervaren als een klap in hun gezicht:
Ik ben heel boos om die dingen. Zoals ik zei: het is met mijn identiteit verweven. Aan de ene kant de vrijheid hebben in Nederland om groen haar te hebben als je dat wilt en aan de andere kant willen dat bepaalde vrijheid van burgers ingedamd worden. Dat vind ik heel erg en het raakt mij, omdat ik voor hen die moslim ben. Het is niet zo dat ik mij persoonlijk beledigd voel als iemand de islam aanvalt. Ik vind het bijvoorbeeld te gek voor woorden als een toneelstuk niet opgevoerd zou mogen worden. Maar dat dubbele paspoort, ik kan toch nauwelijks zeggen dat die discussie niet over mij gaat? Het gáát over mij! Ik heb dat dubbele paspoort. En zij hebben het over loyaliteit? Ik heb potverdorie mijn hele werkzame leven geinvesteerd in de Nederlandse samenleving en nu wordt dat in twijfel getrokken, ze vragen zich af of ik wel zuiver ben. Mijn integriteit wordt in twijfel getrokken. Terwijl ik hier geworteld ben, me hier jarenlang Nederlander heb gevoeld.
Een paar vrouwen vonden het dermate krenkend dat ze zeiden – als het er op aan zou komen – hun Nederlandse paspoort in te leveren.
“Een land dat mij nogmaals laat kiezen terwijl ik al een keus heb gemaakt en mij daar niet serieus in neemt, dat land is het niet waard om nog een keer voor te kiezen. Ik kies voor Nederland, vanwege het staatssysteem hier. In de praktijk klopt het niet altijd, maar de inzet is er. Maar als je op zulke basale elementen mensen de maat gaat nemen, dan ben je niet goed bezig. Ja, dan zijn we bijna terug bij mensen als Hitler, die zei dat je blauwe ogen moet hebben, tot het Arische ras moet behoren.”
De vraag voor een aantal van hen is of het ‘anti-moslimklimaat’ over zal waaien, of dat het onder leiding van politici als Wilders nog erger wordt? Sommige vrouwen houden rekening met de mogelijkheid dat moslims op een gegeven ogenblik tot ongewenste ingezetenen worden verklaard. En dan is de vraag: wil je dan nog blijven?
Wil je je kinderen wel op laten groeien in zo’n klimaat? Een wereld van ‘wij’ en ‘zij’. Westen versus Oosten, moslims versus niet-moslims, is dat een wereld waarin je je kinderen groot wilt brengen? “Ik heb drie meiden, die moeten hier straks hun weg gaan, hun plek gaan vinden. Ik denk dat het voor hen moeilijker zal worden dan het voor mij is geweest.”
Juist dat, die onzekerheid of ze hier wel gewenst zijn, en of kun kinderen hier wel gewenst zijn, maakt dat een aantal vrouwen de achterdeur naar Marokko open laten staan, je moet kunnen vluchten, dan wel al om zich heen kijken naar welk ander land ze zouden kunnen emigreren.
Ik zei het tijdens die ‘paspoortencrisis’ ook: het is alsof je mensen dwingt tussen moeder en vader te kiezen. Zo zei een vrouw het ook in Buitelaars boek: “Ik beschouw Marokko als mijn moeder en Nederland als mijn vader”. En er is geen reden om te denken dat de loyaliteit aan de ene af zou gaan van de loyaliteit aan de andere.
Hun verhaal is een indringende illustratie van de visie die Tillie met ons deelt: er is sprake van een vicieuze cirkel: het wantrouwen tegen Nederlandse moslims bevestigt zichzelf. Wantrouwen ook tegen hen die al jaren geheel geïntegreerd zijn, soms beter Nederlands spreken dan Marokkaans-Arabisch of Berbers, die zich vergaand hebben ingevoegd in de Nederlandse samenleving en hun steentje bijdragen, als zelfs zij zich gewantrouwd voelen en zich op hun beurt terugtrekken in de eigen kleine kring, moe van de vooroordelen, moe van het uitleggen, hoe overbrug je die kloof dan nog?
Laatste deel, ga ik terug naar Tillie. Hier. Wat te doen?
Die vrouwen verwoorden perfect hoe de mythe van Nederland als tolerante en vrije samenleving aan het afbrokkelen is. Christelijk rechts – met Balkenende voorop – koestert Wilders als de boodschapper van alles wat zijzelf niet hardop durven zeggen en iemand als sjeik Yasin om het spookbeeld van het moslimgevaar hoog te houden.
Het zijn altijd de gematigden en de mensen van goede wil die het slachtoffer worden. Niet de extremisten vormen het echte gevaar voor de machthebbers, maar juist de gematigden die een dialoog willen. Extremisten verschaffen de misdaden van de machthebbers juist legitimiteit (Gaza, Afghanistan, Irak etc.).
Ik zie de problemen van Nederlanders die uit een moslimcultuur komen dan ook als een afspiegeling van de westerse politiek in het Midden-Oosten: gebruik makend van cynische leugens worden daar duizenden mensen afgeslacht of dakloos gemaakt, hun recht op zelfbestuur wordt vervangen door wat goed is voor het westen. En dan is men hier zeer verbaasd dat dat extremisme oproept. De vrouwen in jouw stukje vangen de kogels op die door het westen worden afgeschoten. In plaats van zich te verdedigen voor hun anders-zijn zouden moslims van goede wil de (politieke) aanval moeten openen op de hypocrisie van onze regering.
Dat gebeurt ook engelbert maar vergeet niet:
– Als het niet bevalt, ga je toch terug naar je eigen land?
– Aanpassen of oprotten.
– Nemen jullie weer die huiliehuilie slachtofferrol aan?
– Moslim moeten niet zulke lange tenen hebben.
– Het is ‘logisch’ dat moslims de verlichtingswaarden moeten aannemen.
– Als een moslimvrouw een hoofddoek wil dragen is dat onderdrukking van autochtonen, want zij krijgen ‘onnedelanders’ normen en waarden op gedrongen.
Dialoog met autochtonen inzake racisme, repressie en islamofobie is totaal zinloos. Die ene autochtoon die wél serieus met je wil praten wordt verzwolgen in het kielzog van de rest van zijn gemeenschap. Dat discussieren is leuk om jezelf ervan te overtuigen dat er ook nog goedwillende autochtonen zijn, maar meer zal het niet opleveren.
De enige manier waarop die klimaat doorbroken zal worden is door polarisatie en het ontwikkelen van een allochtoon-islamitische machtsbasis.
Engelbert, ik werd pas weer eens geconfronteerd met mensen, hele aardige mensen waar ik het anders goed mee kan vinden, die bij moslims weer eens meteen moesten denken aan in boerka gehulde moeders die hun zoons als zelfmoordplegers de wereld insturen. Vanwege het geloof. Ik in een hopeloze discussie: denk je er nou nooit over na waarom iemand een aanslag pleegt en zijn leven daarbij opgeeft? Antwoord: Nou, vanwege het geloof toch, het zijn toch allemaal moslims die dat doen?
Hier, kom ik vervolgens net tegen, onderzoek van Robert Pape in Dying to Win: in 95% van de gevallen schuilt achter terroristische aanslagen slechts één politieke motivatie, namelijk: moderne democratieën dwingen om hun militaire troepen terug te trekken uit gebieden die de terroristen beschouwen als hun thuisland. Of het nu gaat om het seculiere, marxistische terreurnetwerk van de Tamil Tijgers in Sri Lanka, de militante Ierse beweging IRA, de Baskische afschedingsbeweging ETA of de islamitische organisaties Al-Qaeda of Hamas: hun terreuraanslagen weten zich verenigd door hetzelfde doel, namelijk de beëindiging van wat wordt beschouwd als buitenlandse bezetting. Aldus Pape. (Gevonden in Robert Wijnberg, Nietzsche en Kant lezen de krant. Stuk over Palestina en Hamas overigens niet denderend)
Sorry Saifullah, dit was geen reactie op jou, maar op Engelbert, jij schoof er net tussen. Ik zal zeker nog op jouw stuk reageren.
Anja, voor de liefhebbers: Wijnberg is zondag a.s. te gast bij Boeken van Wim Brands op Ned 1.
Dank je, Engelbert. Ook dat lijken wel eens gescheiden werelden, mensen die op het web zitten en mensen die tv kijken en mensen die boeken lezen. Twee van de drie gaat nog, maar alledrie? Ik kom dan ook chronisch tijd tekort. Want ik wil ook nog wel eens mensen in het echt spreken.
Anja, er zijn veel informatiekanalen ja en dan nog al die mensen van vlees en bloed. Ik heb gelukkig nog leren lezen, maar gebruik ook de nieuwe media als het uitkomt. Maar alleen boeken geven me de rust om echt na te denken over wat iemand zegt.
En vergeet in je rijtje “terroristen” onze eigen (water)geuzen niet! Als zij de Spanjaarden geen lesje hadden geleerd, had Nederland zoals we het nu kennen niet bestaan.
Saifullah, polarisatie lijkt me geen oplossing. Ik ben het ook niet met je eens dat er in Nederland zo weinig mensen openstaan voor een dialoog. Het zijn de grootste schreeuwers zoals Wilders die de meeste media-aandacht krijgen, maar dat betekent niet dat er geen tegenkrachten zijn. Een leefbare samenleving moet uitgaan van wat we gemeen hebben en dat is per definitie heel erg veel: alle mensen op deze wereld delen dezelfde basisemoties en daar moeten we het mee doen. De verschillende vormen waarin deze in de diverse culturen geuit worden, doet niets af aan het feit dat we fundamenteel gelijk zijn.
Saifullah, ik ben typisch zo’n goedwillende autochtoon waarmee je nog wel kunt proberen te discussieren, maar waarin jij niet meer zo gelooft. Nou gaat het voor mij wel een beetje verder, hoor, en ik denk dat je dat wel kunt zien aan mijn weblog. Er is ook voor mij op de weg die ik ben gegaan, Gaza, mijn verbintenissen met moslim-nederlanders die echt wel een beetje verder gaan dan het leuk en interessant vinden om eens een dialoogje met elkaar te beginnen – er is voor mij ook geen weg meer terug naar sinterklaas en pindakaas en doen alsof Nederland nog reuze gezellig is. Ik voel me in een flink deel van deze samenleving niet meer thuis, al kan ik makkelijker dan jij ‘onderduiken’ en doen alsof ik gewoon een Hollander ben, ik val niet op zolang ik mijn mond maar houdt. Maar dat kan ik niet meer, en ik denk, als ik nog een opdracht in dit leven heb, dan is het dat ik er aan gedaan moet hebben wat ik kan om er voor zorgen dat dit een land is waar we wel gewoon als mensen met elkaar kunnen leven, met al onze verschillen. Dat klinkt nogal naar kopjes thee, maar ik bedoel dat helemaal niet soft want het is een flink gevecht. En soms knap hopeloos, al zijn er dan ook weer mensen als Engelbert hierboven en ik ken er nog een hele zwik.
Ik denk dat ik heel goed weet hoe het is om laaiend kwaad te zijn, en ook hoe het is om te denken ze kunnen allemaal wat, ik geef het op. Het enige wat nog helpt is om radicaal voor je eigen belangen op te komen. Ik ga dat nu niet vertellen, en je hoeft het niet te geloven want ik sta niet in jouw schoenen, maar ik snap er wel wat van. En ik schrik er niet van.
Nu zijn er twee dingen: de ene is dat je ondanks jouw stellingname nog wel op dit weblog wilt reageren. Dus misschien staat de deur nog een beetje op een kier, want wat kom je hier anders bij een welwillende autochtoon doen? Wat verwacht je, dat ik ook zo iemand zal blijken te zijn die door de mand valt en ‘verzwolgen wordt door mijn gemeenschap’ – (is nog niet gelukt, hahaha, maar ze doen hun best) – of ben je me een beetje aan het testen? Of kan het je ergens nog wel een beetje schelen of er contact mogelijk is?
Het andere punt is een oprechte vraag: heel concreet: hoe denk je met polarisatie en een eigen machtsbasis hier werkelijk wat te kunnen veranderen? Mensen nog banger maken? Zijn ze al. Het hele staatsapparaat tegen je krijgen? Verlies je. Dus wat denk je te bereiken met polarisatie en een eigen machtsbasis? Ik meen het als ik zeg dat ik het zorgelijk vind wat je zegt: ik zou willen dat dit land evenveel jouw land is als mijn land, en ik weet niet of je dat kunt bereiken op jouw weg.
Marjo Buitelaar is morgenavond te gast bij Oba Live, zie ook een eerdere post van Anja: http://www.anjameulenbelt.nl/weblog/2009/04/24/oba-live-de-moslimomroepen/
Anja, we vonden het allemaal hartstikke leuk dat je er was. En helemaal de positieve reactie die we daarna terug mochten lezen.
Oba Live: iedere dinsdagavond van 19.00 tot 21.00 uur op Radio 5 en ook via de videostream van obalive.nl of natuurlijk de NMO site waar de streams daarna beschikbaar blijven.
Hartelijke groeten,
Sharida
Eens kijken of ik op tijd uit Den Haag terug ben, als het lukt kom ik weer even langs want ik vind het leuk om Marjo Buitelaar nog eens mee te maken, nu ik haar boek net uit heb
Beste Anja,
Dank voor je bespreking van mijn boek. Dat heb je snel gedaan zeg, hoe lukt dat je toch?
Graag meng ik me in de discussie naar aanleiding van je bespreking/ het boek. Engelbert: de vrouwen die ik gesproken heb voelen zich geen slachtoffer en hebben alles in het werk gezet om geen slachtoffer te worden of om zo gezien te worden. Waar ik vooral zo van onder de indruk ben is de rijkdom en complexiteit van hun levensverhalen, waar geen eenduidig beeld uit naar voren komt, maar waarin verschillende verhaallijnen met elkaar verweven worden: ze vertellen over de mogelijkheden die de migratie hen heeft geboden, de voordelen van het kunnen putten uit meerdere culturele repertoires, en over de manier waarop ze dat alles inzetten om de weerstand, tegenslag, vooroordelen etc. die ze van verschillende kanten ervaren te lijf te gaan. Het komt allemaal voorbij. Saifullah, juist het toelaten van ambivalenties maakt hun verhalen zo krachtig en inspirerend.
Excuus, in mijn eerdere reactie per abuis een verouderde link naar mijn website doorgegeven. Hiermee gecorrigeerd.
Marjo, ook die laatste is niet de goede. Deze misschien?
http://www.rug.nl/staff/m.w.buitelaar/index
Marjo (10), ik wilde niet suggereren dat die vrouwen zich slachtoffer voelen, alleen dat het debat over de multiculturele samenleving beheerst wordt door een geloof in 2 kampen. Dit is m.i. de erfenis van Bush die de wereld na 9/11 heeft opgedeeld in voor- en tegenstanders van het Amerikaans imperialisme en het begrip terrorist zodanig heeft opgerekt dat iedere kritische geest daar onder kan vallen. Deze zwart-witideologie heeft de weg vrijgemaakt voor ongenuanceerde geesten als Wilders, Verdonk of Hero Brinkman. In die zin is iedereen slachtoffer van de gebeurtenissen. Of iemand zich echter ook slachtoffer voelt is een subjectieve kwestie.
Beste Anja, met ‘verzwolgen door’ bedoelde ik niet dat stemmen zoals die van jou ooit zullen omvormen (a la Prem) maar dat die zullen worden overschaduwd door zgn. ‘compromissen’ (koloniaal beleid van de PvdA) of ‘radicalen’ (Wilders e.d.). Ik geloof zeer zeker dat autochtonen die ons sympathie tonen dat oprecht menen, en dat ook zullen blijven doen.
Maar jij Anja behoort, net zoals ik, tot een minderheid. Het probleem is dat jij en ik niet zozeer strijden tegen individuén of groepen, maar tegen een wereldbeeld en een systeem. Niet in de laatste plaats omdat deze zaken moeilijk te benoemen of aan te tonen zijn.
Een klein voorbeeld zodat je een beter idee krijgt waar ik het over heb: Ik hoor vandaag meerdere malen op TV dat de gebeurtenissen van vanmorgen geen ’terrorisme’ waren. Terwijl de dader toch duidelijk heeft aangegeven zich te richten tegen de koning. Nou, ik denk het al wel duidelijk is waar ik heen wil.
Er zijn in het wereldbeeld van veel mensen in Nederland een aantal gesmeedde rollen/verwachtingspratronen voor moslims en allochtonen aanwezig, en een zelfdenkend, zelfbewust en assertief individu is daar geen van.
Wat betreft mijn opmerking over polarisatie en machtsbasis, daarmee bedoelde ik het volgende.
Ik denk dat alleen polarisatie kan leiden tot het ‘bruggenbouwen’. Een brug kan namelijk alleen vanaf je eigen over gebouwd worden; niet door eerst naar de overkant te zwemmen (en daardoor een grote kans lopen te verdrinken).
Een stem die spreekt vanuit Islamitisch of allochtoon perspectief kan ook voor een doorbraak in het debat zorgen. Zoals het er nu voorstaat zie ik maar twee partijen namelijk:
– de linkse ‘allochtonen knuffelende dhimmis’
– de mensen die menen moslims en allochtonen te kunnen vertellen hoe zij moeten doen, denken en handelen (verdeeld over links en rechts).
Met machtsbasis bedoelde ik bijvoorbeeld een zetel in de Tweede Kamer die spreekt vanuit Islamitisch of allochtoon perspectief. Ook al zou het maar 1 zetel zijn, het geeft toch macht aangezien kritische geluiden dan niet meer het zwijgen opgelegd kunnen worden.
Wellicht kan er een voorbeeld genomen worden aan de activiteiten van de joden, zoals het CIDI. Want ik zou het moeilijk te geloven vinden dat die invloed enkel berust op het schuldgevoel van de Nederlanders, dus moeten daar zeker geniale lobbytaktieken achter schuilen.
Tot slot wil ik je meedelen dat je inspanningen ten behoeve van de Islamitische gemeenschap waardeer.
groeten, Saifullah
Dankjewel, Saifullah
Of ik tot een minderheid behoor: soms denk ik van wel. Maar dat gevoel krijg je al gauw als je je nek uitsteekt, en je niet alleen maar populair maakt door kritisch te blijven ten aanzien van je ‘eigen’ groep. Aan de andere kant zie ik dat het aantal autochtonen dat minder negatief staat tegenover moslims ook is gestegen – zijn er nog te weinig, maar de beweging is er – terwijl aan de andere kant het aantal Wilders aanhangers óók is gestegen.
Maar waar we het over eens zijn is dat het ook een gevecht is tegen een manier van denken, en daar gaat onder andere dit serietje over. Waanbeelden over moslims als groep, waar vreselijk moeilijk tegenin te gaan is omdat het een gesloten wereldbeeld is – inderdaad, gisteren, die man die een aanslag wilde plegen op de koninklijke familie, je hoeft je maar even het schrikbeeld voor ogen te halen wat er zou zijn gebeurd als dat een kwade moslim was geweest in plaats van een kwade autochtoon, en je weet meteen hoe de zaken staan. Godzijgeloofdengeprezen, zeg ik dan maar als christen, dat het een ‘gewone’ Hollander was. Nu gaan de mensen zich afvragen hoe zo’n man er toe kwam. Was het een moslim/Marokkaan/allochtoon geweest dan had niemand die vraag nog gesteld, en gingen er nu moskeeën in de fik, en riep heel islamofoob Nederland zie je wel, en had Wilders er weer een paar zetels bij.
Waar ik het met je over eens ben, zoals je dat nu omschrijft, is dat het belangrijk is dat Nederlandse moslims van zich laten horen, dat ze hun kritische geluiden kunnen laten horen – nu denk ik dat er van moslimzijde al heel veel aan gedaan wordt. De vraag is altijd of de media dat oppikken, want die hebben een nogal beperkte kijk op wat nieuws is. Ik herinner me het gedoe rondom Ehsan Jami, die kon (even) in elke krant of tv programma terecht, maar een veel interessantere bijeenkomst van ex-moslims en moslims samen, in een moskee, haalde nauwelijks de krant. (Vandaar dat ik dat zie als een taakje voor mijn weblog, hier laten zien wat de media laten schieten)
Er zou niets tegen zijn om een stem te hebben in de Tweede Kamer. Ik had eerlijk gezegd mijn hoop meer gevestigd op de linkse partijen, maar moet constateren dat het niet meevalt. Het grote probleem met een moslimpartij, of een allochtone partij, is dat er niet zoiets is als één islamitische stem, laat staan één allochtone stem – want die hebben onderling net zoveel verschillen als ze hebben met autochtone Nederlanders, die onderling ook heel erg verschillen, anders hadden we niet zoveel partijen. En tot nu toe kiezen de meeste moslim Nederlanders die ik ken er voor om zich bij een (linkse) partij aan te sluiten. De vraag is dus echt of je een groep bij elkaar kunt krijgen die groot genoeg is en het onderling voldoende met elkaar eens is.
Verkijk je niet op het CIDI, Saifullah. Inderdaad hebben ze veel kunnen bereiken aan lobby voor Israel, ze kunnen rekenen op het schuldgevoel in Nederland, ze spreken de taal van Nederland, en Israel kan zich presenteren als een ‘beschaafde, democratische, Europese’ natie in het Midden Oosten, een bastion tegen die ‘enge moslimbarbaren, die jodenhaters, die terroristen’ – de golf islamofobie van de afgelopen jaren helpt daar ook een handje bij. En sommige mensen zijn daar gevoelig voor – het is niet voor niets dat Wilders zich als grote vriend van Israel presenteert. Maar naast het CIDI is ook Een Ander Joods Geluid ontstaan, en daar kan het CIDI niet tegenop. Het is in ieder geval duidelijk geworden dat ze niet namens alle joden kunnen spreken. Ook verliezen ze terrein omdat toch echt niet alle mensen achterlijk zijn, en de verschrikkelijke beelden van Gaza hebben gezien. Ik zie geen geheimzinnige geniale lobbytechtnieken, alleen een goed georganiseerde propagandamachine. Ik denk dat ‘jullie’ je eigen methoden moeten ontwikkelen, en die niet af hoeven te kijken. En ik denk dat het belangrijk is om bondgenoten te maken aan de autochtone kant. Ik denk dat daar vooral het probleem ligt, aan de autochtone kant.
Of we, en ik tel nu even jou en de jouwen, en mij en de mijnen bij elkaar op, het daarmee gaan winnen? Ik ben soms erg somber, maar aan de andere kant, als wij over de scheidslijn heen met elkaar in gesprek kunnen blijven, dan is er ook nog hoop. Dat gesprek, wat werkt er, wat kunnen we doen, dat wil ik graag voort blijven zetten.