Vroeger stond ik met mijn vader op de Dam. Dat moment van stilte, als hij zwijgend zijn hoed afzette. Toen droegen vaders nog een hoed. En hoe hij dan een beetje brommend het Wilhelmus meezong. Hij kon beter fluiten dan zingen.
Als Amsterdammer heb ik op vele plaatsen herdacht, soms op het Weteringplantsoen, de fusilladeplaats, vlak bij waar ik als kind woonde. Een paar jaar lang met geliefde en vrienden, joden, ouder dan ik, aan de andere kant van de Dam dan waar ik vroeger met mijn vader stond. Of je wilde of niet, de meidagen vielen altijd zwaar, er kwam altijd weer iets terug van de beklemming, het verdriet van de mensen voor wie de bevrijding geen feest was en ook nooit zou worden. En het leek wel alsof de oorlog naarmate je ouder werd niet verder af kwam te liggen maar juist dichterbij kwam. Ik zag een vrouw bij wie de tranen over de gerimpelde wangen liepen. En andere oude mensen met vochtige ogen. En dan daarna de kroeg in, jenever, zo, dat hebben we weer gehad voor dit jaar. Nu worden de dagen weer lichter.
Later, toen ik in de Jordaan woonde op de Noordermarkt, een kleine ontroerende herdenking met een plaatselijk fanfarecorps en kransen die gelegd werden door oud-CPNers. Ik was ook wel eens bij het homomonument. En vorig jaar, ook ontroerend, in Bos en Lommer, waar de mensen van de moskee een krans legden.
Vandaag leg ik bloemen in mijn nieuwe buurt, bij het Kindermonument. Meer als een oude traditie, denkend aan mijn vader die zijn hoed afzette. En dan ga ik met twee vrienden, alweer joden, uit eten. Die zijn uitherdacht. Als je je hele leven inzet tegen onrecht, en er komt steeds maar weer nieuw onrecht bij, hoef je misschien niet speciaal te herdenken op 4 mei. En niet te vinden dat het op 5 mei feest is. Welke bevrijding?
PS. (Het is 5 mei. Zei de vriendin, gisteren bij het eten: het is niet dat ik uitherdacht ben. Het is meer dat ik dat niet speciaal hoef te doen op 4 mei. Ik denk zo vaak aan de oorlog. Dat is nooit ver weg. En de vriend zei: mijn moeder zei: 4 mei, dat is meer iets voor de goyim.)
Bij “Met het oog op morgen” gisteravond hoorde ik een flard van een discussie over het “nut” van herdenken en of jongeren nog wel iets weten over de 2e Wereldoorlog. Ik denk, dat ze er wel iets over weten. Maar ook door de verhalen en gevoelens van de volwassenen om hen heen, denk ik.
Ik denk dat het moet blijven gaan over “de grote ramp” van systematische vernietiging van mensen door het Nazi regime en zeker ook over de moord op meer van 100.000 Nederlandse joden.
Dat tot je door laten dringen is al moeilijk genoeg.
Straks ga ik naar de herdenkingsplek bij de synagoge van de Liberaal Joodse gemeente, die is gevestigd in het voormalig Joodse weeshuis aan de Nieuwe Gracht in Utrecht.
En vanavond om half 8 bij mij in de buurt een gezamenlijke herdenking met christenen en moslims, wat ook al weer en kleine traditie aan het worden is.
Dit als weer “opnieuw” ergens mijn gezicht laten zien, want ik zet al jaren ongeveer 15 minuten de tv aan en doe er “niks” aan verder.
Dit is een verslagje van 2007: Zie ook http://www.antoniuskerk.cjb.net/ bij actueel de foto’s
(daarna is de webmaster er mee gestopt…)
Dodenherdenking in Utrecht-West
Op de avond van 4 mei kwam op het plein voor de Antoniuskerk een gemêleerde groep mensen uit de wijk bijeen voor de herdenking van alle slachtoffers van oorlogsgeweld in het verleden en heden. Voorgangers uit de Protestantse gemeente Utrecht-West, de Antoniusparochie, de Sultan Ayüp moskee en de ULU-moskee gingen voor in gebed en lazen uit de Bijbel en de Koran. Er werden ook gedichten voorgelezen en na het luiden van de klok was iedereen twee minuten stil. De bijeenkomst werd beëindigd met het zingen van de eerste twee coupletten van het Wilhelmus.
Daarna werd er nog koffie gedronken in de kerk.
Gedicht: Twee minuten
twee minuten nadenken
over dingen
die je wat doen
secondenlang
kijken naar het onschuldige gras
met het hoofd gebogen
iedereen ja echt iedereen
is voor één keer samen
gezamenlijk stil
vragen zijn er
over dingen die zijn geweest
antwoorden ook, helaas
voor de mensen die er niet meer zijn
ogen
vol van angst
sterren
vol van schaamte worden
nu herdacht
twee minuten
symbool van kracht
Benjamin Derksen
Vroeger ging ik ieder jaar naar de Dam. Toen was er nog een scheiding tussen de offieele herdenking met de majesteit en de “gewone” herdenking voor schoolkinderen en het volk. Ik hoorde bij het volk. Sinds die scheiding is opgeheven en het een algemene doden-herdenking voor alle gesneuvelden tijdens en sinds de 2de wereldoorlog met de majesteit is geworden, is het niet meer zo zoals het vroeger was. Nu kom ik er niet meer. Dat wil echter niet zeggen dat ik de avond van 4 mei niet intens beleef. Prachtige herinnering Anja. Vooral je vader met die hoed.
Jan.N
Weet U echt niet waarvan we bevrijd zijn? Mevrouw Anja meulenbelt, ik heb 5 jaar lang in het verzet met een revolver moeten zwaaien, miljoenen hebbben het leven gelaten, en Gij zijt het al vergeten? Of bedoelt u het sarcastisch, en is er iets waarvan we nog niet verlost zijn, bij voorbeeld jodenhaat, dat is een constante in het menselijke gemoed waarvan men niet met revolvers bevrijd kan worden.
De geschiedenis is niet opgehouden na 1945 en de wereld is groter dan Holland, meneer Turksma. En voor veel joden werd de bevrijding nooit een feest.
Vanavond sta ik ook stil, meneer Turkstra, bij allen die omkwamen als gevolg van onrechtvaardigheid en door het feit dat mensenrechten geschonden werden en nog geschonden worden.
Mijn hart gaat met name uit naar alle families in de Gaza die, zo kort geleden nog maar, familie, vrienden en kennissen verloren, mensen die ook verlangen naar de vrijheid.
Laten we de jonge mensen die sneuvelden voor onze vrijheid nu gedenken, en onze vrijheid gebruiken omzelf de strijd tegen het onrecht aan te gaan.
Groet,
Gerrie
Wat ik nog vergat te zeggen meneer Turkstra : HAAT lost niets op
ook Jodenhaat niet!!!!!
Daar is hier dan ook nergens sprake van!!!
Shalom Shalaam,
Gerrie