Wordt het nog spannend, de komende ontmoeting tussen Netanyahu en Obama, tussen Israël en de VS? Gaat het iets uitmaken? Misschien een beetje.

Dit weten we: dat Netanyahu aan de uiterste rechterkant zit van het Israëlische politieke spectrum, en er geen geheim van maakt dat hij niets ziet in een Palestijnse staat. Tenminste: geen echte. En dit weten we ook: dat anders dan Bush deze nieuwe president van de VS heeft gezegd dat er een oplossing moet komen in het conflict, en dat hij niet af wenst te stappen van de oorspronkelijke gedachte, sinds Oslo, sinds zijn voorganger Clinton daar mee bezig ging, van een twee staats oplossing. Nadat we jarenlang geconfronteerd zijn met vier handen op een buik, als het ging om de verhouding tussen Israel en Washington, zou er nu sprake zijn van enige spanning. En wat wint er dan? Israel kan uiteraard niet zonder de steun van de VS, maar de VS zal Israel ook niet plotsklaps laten vallen. Maar de vraag is ook of de VS eindeloos doorgaat met af en toe een tikje protesteren als Israel weer de nederzettingen verder uitbreidt, tegen de afspraken in, zonder zich eens af te vragen wat ze eigenlijk terugkrijgen voor de dertig miljard dollar aan militaire hulp die ze Israel jaarlijks sturen. Zeker nu Netanyahu, anders dan zijn voorgangers, niet eens meer net doet alsof hij nog wel wil praten over vrede. Nou ja, praten misschien wel. Maar er iets aan doen, nou nee, dat komt toevallig net weer niet uit.

Alle commentatoren speculeren. Wat gaat het worden?

Dit is duidelijk: Netanyahu wil het liefst Palestina van de agenda af hebben, en het alleen maar hebben over Iran. Met behulp van AIPAC onder andere (de grootste pro-Israel lobby in de VS) wordt al een hele tijd geprobeerd de VS er van de overtuigen dat Iran de grootste bedreiging is voor het voortbestaan van Israel. En dat Israel dus de toestemming wil hebben van Obama om op een geschikt moment te gaan bombarderen in Iran. Mag dan zijn dat de Amerikaanse inlichtingendiensten unaniem hebben geconstateerd dat Iran geen kernwapens heeft, geen kernwapens aan het maken is, misschien helemaal geen kernwapens wil en zelfs als ze alles op alles zouden zetten nog vele jaren bezig zouden zijn om dat voor elkaar te krijgen (zie Bennis, hier), Israel, en AIPAC, spreken er al over alsof Israel morgen van de kaart geveegd kan worden door een Iraanse aanval. Dit is het kaartje dat AIPAC verspreidt:

Obama, is de voorspelling, is niet voor een bombardement van Iran. En hij vindt, anders dan Netanyahu, dat er wel over de Palestijnen gesproken moet worden. En hij wil, in principe, Israel houden aan de oude afspraken. Om het even in herinnering te brengen: Netanyahu ondertekende eens, samen met Arafat en Bill Clinton het Wye River Memorandum (oktober 1998) waarin onder andere werd afgesproken dat Israel niets zou veranderen binnen de ‘gebieden’, dus geen nederzettingen bij zou bouwen, en er toe over zou gaan om weer een percentage van de Westoever terug te geven aan het Palestijnse Gezag. (Zie Eldar, hier.)

En wat deed Israel, die eerst braaf beloofde alleen de ‘natuurlijke groei’ van de nederzettingen toe te staan, die hebben in de 15 jaar van het ‘vredesproces’ honderd nieuwe nederzettingen en ‘buitenposten’ gebouwd, plus de muur, plus een uitgebreid netwerk aan blokkades en controleposten, en het aantal kolonisten is gegroeid van ruim honderdduizend naar driehonderdduizend. Ondertussen werd er gepraat, of vooral gepraat over dat er gepraat moest worden, na Oslo het kwartet, de Road Map, Annapolis. Voor iedereen die niet stekeblind is, is het duidelijk dat het gepraat met Abbas geen enkele andere functie had dan tijd winnen om de bezetting zover uit te breiden dat er, mocht het onvermijdelijk blijken, niets meer over is dat nog een Palestijnse staat mag heten. Ja, eventueel een vorm van ‘zelfbestuur’ in een aantal totaal omringde bantoestans – zie het model van Gaza. De Palestijnen hebben helemaal niets over gehouden aan de toen gesloten overeenkomst, en alleen nog meer verloren. Netanyahu kan dan doen alsof dat alleen maar de schuld is van de Palestijnen, Obama moet beter weten.

De vraag is of Obama hetzelfde zal doen als Bush, een beetje pruttelen, dan verschoof Israel symbolisch weer een paar oude caravans, en riepen dat ze nu toch echt een illegale nederzetting hadden opgeruimd (alle nederzettingen zijn illegaal) en dan vond Bush het weer best, en ondertekende de volgende checque.

We weten niet hoe Obama zich werkelijk zal gedragen als het er op aan komt, zegt Phyllis Bennis, hier. Obama heeft het over een twee-staten oplossing, maar dat blijft een abstractie zolang hij niet duidelijk is over wat dat in moet houden en ook niet wat hij gaat doen als Netanyahu daar nee op zegt, dan wel weer met uitvluchten aan komt zetten. Hij kan Obama in proberen te pakken en weer beloven wat outposts op te ruimen. Het kan zijn dat de radicale taal die hij voor het bezoek uitsloeg alleen was bedoeld om een beetje te temperen eenmaal aan de tafel met Obama, zodat die denkt dat hij winst geboekt heeft. Het kan ook zijn dat er een uitruil komt over Iran en Palestina: Obama werkt mee aan een coalitie tegen Iran als Netanyahu nu echt belooft om de nederzettingenbouw te bevriezen. Het kan zijn dat Obama genoegen neemt met de beloften dat Israel weer eens een rondje ‘vredesbesprekingen’ in de aanbieding doet. Of weer eens een ’task force’, een nieuwe commissie die voor de zoveelste keer aan een mogelijke vredesovereenkomst gaat werken – alsof er daar niet al tien van in de la liggen.

Duidelijk is ook dat beide mannen de handen niet vrij hebben. Netanyahu zit nu al klem: hij kan het zich niet veroorloven om Obama tegen zich te krijgen als hij geen beloftes doet over de nederzettingen, maar doet hij dat wel, dan haalt hij zich de woede op de hals van de Likoed. (Zie Benn, hier). Maar ook Obama kan niet maar doen wat hij wil. Obama weet dat de VS moeilijk ligt in het Midden Oosten vanwege Israels gedrag tegenover de Palestijnen, dat het gevaar op terrorisme daardoor stijgt, dat het ook moeilijk is om ‘gematigde’ Arabische staten mee te krijgen, zolang de situatie duurt. Het is geen van de beter geinformeerde politici ontgaan dat de oorlog tegen Libanon in 2006, toen nog geheel gesteund door de VS, een onzinnige onderneming was, zegt Mearsheimer (hier). De gewelddadige reacties van Israel, kortgeleden tegen Gaza, politiek en militair gezien ook een geweldige flater die vooral de wereldopinie verder laat kantelen en Israel nog verder isoleert, maakt dat de Israel lobby, die het steeds moeilijker krijgt om dit nog goed te praten feller en kwaadaardiger wordt. En het is de vraag of Obama voldoende kan rekenen op het feit dat er ook een groep Amerikaanse joden is die steeds kritischer wordt ten aanzien van de daden van Israel.

We zullen zien.

Ondertussen is er nog meer gedoe in de marge, waar de Amerikaanse media zich druk over kunnen maken. Want Bibi heeft besloten dat zijn vrouw die twee dagen meekomt – mooi toch, dat die man geen twee dagen zonder haar kan. En Sara verwacht nu dat Michelle haar op zijn minst een lunch aanbiedt. Ook al was ze niet uitgenodigd. En dat was dus niet de afspraak, mevrouw Obama heeft haar eigen agenda, en is niet een tiepje om alleen de vrouw van haar man te spelen, en ze had andere bezigheden. Dus wordt ook daarover druk gespeculeerd, hier. Ze zal wel zwichten. Om de vrede.