Gepikt van Anne-Marie/Ace d’r weblog, hier.

Drie redenen om skeptisch te zijn over Europa

“Kan jij in drie zinnen uitleggen waarom je SP stemt?”, vroeg een van mijn huisgenoten, toen we nog een beetje zaten na te tafelen. Het is erg lastig om je los te rukken als je lekker gegeten hebt, de avondzon over je tafel strijkt, er een haas over je grasveld hipt en de vogels als ware popsterren hun serenades brengen. Dan gaan de gesprekken overal over, en in deze tijd uiteraard geregeld over politiek. “Ja, dat kan ik wel”, zei ik. “Althans, laat ik drie redenen noemen waarom ik erg skeptisch ben over Europa.”

Waar alle drie de punten op neer komen, is dat het democratisch gehalte van de EU erg mager is. Ten eerste: de EU is een initiatief van de Europese Ronde Tafel van Industriëlen: de bigwigs van bedrijven als Volvo, Siemens, Shell, Olivetti, Philips, Renault, Nestlé. Niet toevallig overlapt deze groep met de mensen die deelnemen aan de Bilderberg-conferenties. Zij zijn het geweest die de aanzet hebben gegeven voor het samenvoegen van Europa. Nou is dat op zichzelf geen garantie voor een ondemocratische organisatie, maar het geeft wel aan waar de motor voor Europa ligt, en wat de belangen zijn. Die zijn zakelijk, en ze zijn groot.

De tweede reden voor mijn skepsis is, dat het Europese politieke systeem niet ontworpen is voor maximale democratische zeggenschap. Niet alleen hebben de verkiezingen voor het Europese Parlement een notoir lage opkomst, de rechten van het Europese Parlement zijn ook beperkter dan die van de nationale parlementen. Zo heeft het Europese Parlement geen recht van initiatief: het mag alleen beslissen over voorstellen die afkomstig zijn van de Raad van Ministers. Een aardig artikeltje daarover vond ik hier. Daarin zet de Vlaming Michiel Duchateau het Europese Parlement af tegen de Duitse Bundestag. Die vergelijking valt nogal negatief uit. “Het Parlement heeft slechts ‘reactieve’ bevoegdheden”, zegt Duchateau: het mag reageren op wetsvoorstellen en het mag meepraten over de samenstelling van de Europese Commissie. Het parlement mag de commissie zelfs naar huis sturen, maar dan wel in zijn geheel, en alleen als twee-derde van het parlement zo’n motie van wantrouwen steunt. Dat gebeurt zo zelden dat het middel veel van zijn kracht verliest.

De derde reden dat ik weinig vertrouwen heb in Brussel, is gebaseerd op de grote invloed van de lobbyisten. Het onvolprezen Corporate Europe Observatory brengt met enorme ijver in kaart hoe groot de invloed is van de industriële lobby in Brussel. Het is lastig om dat te doen, want niemand is verplicht om zich als lobbyist kenbaar te maken. Er is een wel een register, maar deelname daaraan is vrijwillig, en weinigen voelen zich geroepen. Ook zijn er allerlei manieren om als bedrijf je invloed te doen gelden. Dat kan door telefoontjes, etentjes en grote kortingen op luxe auto’s. Ook door patiëntenverenigingen te sponsoren kan je de druk op Europarlementariërs aardig opvoeren om jouw medicijn versneld door de procedures te jassen. Ook het schrijven van gekleurde artikelen en rapporten — zelfs als die volkomen in strijd zijn met de bestaande wetenschappelijke realiteit — blijken een effectief middel te zijn. Helemaal als je erin slaagt om jouw lobbyisten te laten plaatsnemen in de expert groups die de parlementariërs adviseren. Niemand die controleert hoe representatief zo’n expert group eigenlijk is.

Zo uitgebreid vertelde ik het niet aan mijn huisgenoten, hoor. Daar hield ik het bij drie zinnen. “De EU is een speeltje van het bedrijfsleven, het mankeert enorm aan democratische middelen, en de invloed van lobbyisten is veel te groot en te ondoorzichtig.” Reden om in elk geval het ronkende pro-Europageluid van partijen als D66 snorkend van het lachen terzijde te schuiven.

Doe mij maar een stuk minder Brussel, doe mij maar SP.