Ik nam de trein naar Maastricht, voor een lezing en discussie met de studenten van het UCM onder de titel Emancipation now and then: feminism and islam. die onder andere door Joseph Waldstein van ExtrAct was georganiseerd. In het engels dus, want het is een internationale groep studenten en dat maakt het extra aantrekkelijk om met hen in discussie te gaan. Ook vind ik het prettig om met jongeren te spreken, en opnieuw te kijken of al mijn ervaringen van vroeger nog relevant zijn voor deze nieuwe generatie, en wat zij op hun beurt mij te vertellen hebben.
(vooraan midden Joseph Waldstein)
Het werd een levendige discussie, waar ik zelf erg van opvrolijkte.
Wat ik te zeggen had over het onderwerp weten de bezoekers van dit weblog ondertussen. Ik ga er, vanuit mijn ervaring in de vrouwenbeweging en als docente aan vrouwengroepen vanuit dat er niet een soort feminisme is, maar dat emancipatie voor verschillende vrouwen wat anders kan betekenen. Het is niet pas nu dat we het over diversiteit hebben, dertig jaar geleden ook.
Ik ga er van uit dat ook in landen met een meerderheid aan moslims, zoals Gaza, vrouwen aan het emanciperen zijn geslagen, al is dat voor ons hier niet altijd zichtbaar, en noemen ze het zelf vaak geen feminisme.
Migratenvrouwen hier hebben te maken met een dubbele strijd en met ‘verweven’ loyaliteiten, binnen hun eigen gemeenschappen hebben ze te maken met traditionele opvattingen, moeten moeite doen om hun vrijheid te bevechten – vaal zijn migranten hier behoudender dan in het land van herkomst – en tegelijk moeten ze zich met hun eigen gemeenschap teweer stellen tegen het huidige wantrouwen tegen migranten. Of toegespitster, tegen moslims.
In Nederland gingen de jaren van de grote sociale bewegingen, arbeiders, vrouwen, homo’s gepaard met opstand tegen de macht van de kerken en met een sterke secularisering. Dat is een van de redenen waarom veel mensen nu automatisch denken dat de islam staat voor conservatisme. Ik heb me de afgelopen jaren veel beziggehouden met feminisme en islam, ik ken veel moslima’s die emancipatie en geloof heel goed weten te combineren, en die in de islam eerder een bondgenoot vinden voor hun ontwikkeling dan een vijand.
(Noortje Jacobs)
Na mij had Noortje Jacobs het woord. We waren het nogal eens. Wat ik in haar inleiding vooral interessant vond waren haar observaties over hoe de hoofddoek, en hoe vrouwen, politiek ingezet zijn: in Iran werden vrouwen in de revolutionaire periode onder druk gezet om de hoofddoek af te doen, alsof alleen al het afrukken van de sluier zou leiden tot haar bevrijding, waarna in de erop volgende periode vrouwen weer onder druk gezet werden om de sluier wel te dragen: in beide periodes was het het dominante patriarchaat dat vrouwen inzette als symbool voor hun politiek, en werden vrouwen niet gezien als subject, als mensen met een stem.
We moeten dus oppassen wanneer er weer eens iemand komt vertellen dat die islamitische vrouwen zo onderdrukt zijn, stelt Jacobs. Neem Bush, die beweerde dat vrouwen dankzij de oorlog en de westerse aanwezigheid in Afghanistan eindelijk bevrijd zouden zijn. Veel beelden van vrouwen die de sluiers afwierpen. Maar vervolgens kwamen diezelfde vrouwen en paar jaar laten (in een documentaire van John Pilger, breaking the silence – vertellen dat de situatie voor vrouwen er alleen maar slechter op was geworden – de VS had niets gedaan om op te komen voor onderwijs voor vrouwen. Het is dus belangrijk om niet te vergeten wie iets zegt over de onderdrukking van islamitische vrouwen en waarom. Met de vrouwen zelf, die geen stem krijgen, heeft dat vaak niets te maken.
(Links Saiqua Riaz, rechts Jacqueline Schoonheim)
Als gast vertelde Saiqua Riaz, uit Engeland, over vrouwen en de islam, en alle misverstanden in het westen – veel van de misverstanden die ik hier al vaker op dit weblog heb aangekaard: nee, gedwongen huwelijken zijn tegen de islam, vrouwen hoeven niet thuis te blijven, maar worden aangemoedigd zich te ontwikkelen. Haar verhaal, in het engels, hieronder.
Een levendige discussie, vakkundig in het gareel gehouden door Jacqueline Schoonheim, want natuurlijk hadden we het ook over Wilders, over feminisme, over de situatie in Nederland voor migranten. Prettig dat ik in Maastricht overnachtte, zo kon ik nog een tijd bij een glaasje wijn doorpraten.
Anja de eerste foto in dit artikel is hardstikke leuk, ik vind je foto’s altijd al heel sprekend maar deze is werkelijk een topper.
Ik ben best wel benieuwd naar het verhaal van Saiqua Riaz over vrouwen en “de” islam (alsof iedere moslim overal hetzelfde over denkt…), maar ik zie het nergens staan.
Is er soms een probleempje met de copyrights?
Zie hieronder, Jack. Eentje naar beneden.
Mooie artikel Anja. ‘…en die in de islam eerder een bondgenoot vinden voor hun ontwikkeling dan een vijand.’ Ik vind dit een zin, die heel veel betekenis heeft. Precies zoals je in het artikel aangeeft, bestaan er veel vooroordelen over de islam en vrouwen. Iemand die zich hierover echt objectief en onbevooroordeeld zou buigen, zou erachter komen dat de Islam de vrouw oprecht in bescherming neemt. Het is moeilijk aan de mensen uit te leggen, dat zaken als vrouwenbesnijdenis en uithuwelijken NIET door de Islam worden gepredikt en dat de situatie juist precies het tegenovergestelde is, namelijk dat het totaal wordt afgekeurd door de Islam!
Anja heeft deze avond erg goed weergegeven. Haar fotos zijn prachtig. De energie was fantastisch! Veel studenten hebben erg veel kunnen uitwisselen, vragen en leren. Ik vond het een inspirerende avond. Wat mijn zo opviel, en wat mij dan ook inspireert, is de nieuwsgierigheid en openheid onder studenten om het te hebben over feminisme, misschien juist omdat het gekoppeld ging die avond met het thema Islam. Dat maakt het erg actueel. Belangrijk was de boodschap om op te passen voor hoe dit thema (mis)bruikt wordt door politici, maar ook hoe wij telkens weer denken in beelden die geen recht doen aan de veelzijdigheid aan de ‘ander’. Het is verleidelijk om te denken dat allerlei misstanden tegen vrouwen plaats vinden ‘daar’, ver weg van ‘autotochtoon’ Nederland. Dit is een mythische beeld dat doet de werkelijkheid geen recht.
Fijn dat jij ook enthousiast was, Jacqueline. Ik merk na zo’n avondje bij jullie wel hoe ik het lesgeven aan jonge mensen mis – ik ben toch meer docent dan politica, eigenlijk. Ik vind het heerlijk om zo in gesprek te raken met zo’n divers gezelschap aan jongeren, en ook de diversiteit doet me goed, in deze xenofobe tijden.
Zocht naar manieren HOE de moslimvrouwen in nederland zich bewust kunnen maken van het feminisme-hoe ze SUBTIEL de strijhd tegen mannen en de islammaatschappij aan kunnen gaan.
Hebben zij geen gespreksgroepen zoals wij bv de feminisme en theologie hebben.
Er zijn honderden initiatieven van moslimvrouwen, Lia. Ik heb daar in de loop van de tijd al heel veel keer over bericht op dit weblog.
Je moet daarbij wel bedenken dat alle vrouwen dat op hun eigen manier doen, en je er niet bij voorbaat van uit moet gaan dat het opkomen voor jezelf ook voor alle moslimvrouwen hetzelfde zou zijn als strijd tegen mannen of als strijd tegen ‘de islammaatschappij’. Er zijn ook islamitische feministen die de islam beschouwen als bondgenoot.