Ellian weer. Wat is het toch een eindeloos geklier met die man, wat staat hij toch altijd voorspelbaar aan de ultra-rechtse kant, altijd aan het schelden op moslims en iedereen die zijn eindeloze pathologische afkeer van de islam niet deelt. En wat is ook de voorspelbare kongsie tussen kritiekloos pro-Israel en dogmatisch anti-moslim waar hij nu ook weer zijn steentje aan bijdraagt toch vervelend. Als wel meer mensen heb ik de neiging om hem maar verder te negeren – zou hij echt nog medestanders krijgen behalve die hij al had?

Maar moet ik toch niet wat zeggen, al is het met weerzin, als hij, net als anderen, als een kip zonder kop mensen voor antisemiet uit begint te maken? Hadden we Holman pas, in het Parool. Ja, die van Agt, toch een soort van antisemiet, niet?

“Ik vind er al jaren iets engs aan Van Agt kleven, en ik denk dat dat enge ‘antisemitisme’ is. (…) Als ik uitgever was, gaf ik dat boek ook uit, want zo’n boek verkoopt goed. Maar de uitgever is De Bezige Bij. De uitgever van Leon de Winter en Harry Mulisch; de uitgeverij die uit het verzet is geboren, met verzetsheld Geert Lubberhuizen aan het hoofd, de uitgeverij waarover de biograaf van de uitgeverij, mijn oude leraar Richter Roegholt, vertelde: ”De Bij is ook een onderduikadres.” En op dat onderduikadres komt nu Van Agt;(…) dat Van Agt enigszins antisemitisch is (..) deert De Bij waarschijnlijk niet. Leon de Winter met Van Agt in één uitgeverij. Moet kunnen, denken ze daar. De Tweede Wereldoorlog is namelijk inderdaad al driehonderd jaar geleden afgelopen”.

Nu is het met Holman een apart geval. Ik denk dat veel mensen hem nog een hand boven het hoofd houden, inclusief redacties, omdat het een beetje een zielig geval is. Het zal je toch gebeuren dat je beste vriend vermoord wordt door een doorgedraaide moslim, dan kun je je voorstellen dat je in de war bent. Maar hoe lang blijf je als redactie tolereren dat iemand maar wat roept – is er niet langzaam een grens bereikt als iemand zonder spoor van bewijs aan de gang gaat om mensen voor antisemiet uit te maken? Mag dat, zelfs als het in een column is, waarbinnen de schrijvers een grote mate van vrijheid hebben?

Bij Ellian een ander ziektebeeld. Niet zielig, (alhoewel), maar gewoon rechtlijnig dogmatisme en van dik hout zaagt men planken. Begint met de kop: Boek Van Agt is einde van uitgeverij De Bezige Bij. Ga kijken bij Elsevier, www.elsevier.nl en lees dit laatste juweel zelf. Dan zie je dat de methode Ellian behalve op dikke planken ook gebaseerd is op grenzeloze overdrijving en wilde associaties. Ellian, om ons er aan te herinneren, is rechtsgeleerde, en hoogleraar sociale cohesie, burgerschap en multiculturaliteit aan de Universiteit van Leiden (2005 – ), van die man moeten studenten wetenschappelijke discipline leren. Bijvoorbeeld dat je niet maar in het wilde weg wat mag beweren.

Is het boek van Van Agt, waarin hij opkomt voor het recht van de Palestijnen het einde van de uitgeverij De Bezige Bij? Natuurlijk niet. Kritiek en commentaar zullen ze zeker krijgen en krijgen ze al. Maar ze zijn niet voor niets uit het Nederlandse verzet ontstaan, dus dit kunnen ze ook nog wel aan. Want dit is het punt, volgens Ellian. De mensen van de Bezige Bij pleegden verzet tegen de nazi’s. Ze steunden de joden die dreigden vervolgd te worden. En nu geven ze een boek uit van Van Agt, en die is volgens Ellian een ‘gerenommeerde anti-joodse, vermomd als anti-Israelische politicus’, en waarom? Omdat hij zich eens heeft omschreven als Arier. 38 jaar geleden. Verder bewijs? Dat Abram de Swaan eens schreef dat het misschien wel goed zou zijn om in dat orthodox-katholieke milieu van vroeger te duiken, kon je daar niet al anti-joodse elementen vinden? Heeft Ellian dat vervolgens gedaan? Nou nee, suggesties werken veel lekkerder dan feiten.

En nog eentje, Alfred Pijpers viel De Swaan bij: die gelooft dat Van Agt voortborduurt op de anti-joodse stroming in de katholieke traditie, let wel, anti-joods, niet antisemitisch. Dus Van Agt heeft iets tegen joden. Bewijs? Vooral niet. Suggesties zijn leuker.

En ondanks het feit dat er geen schijn van bewijs is, hoort de Bezige Bij dus zo’n boek niet uit te geven, want de uitgeverij geldt als symbool uit de Tweede Wereldoorlog, en de directeur mag dus geen boeken uitgeven van antisemieten en anti-joodse mensen, en het kan dus niet zijn dat de uitgever het manuscript van Van Agt heeft gelezen en daar, uiteraard, want Van Agt is geen antisemiet, geen spoor van jodenhaat in heeft aangetroffen.

Ellian weet het beter, want Ellian heeft net als Holman een onderbuik met gevoel erin. Hij meent nog een foto gezien te hebben van Van Agt met een Palestijnensjaal om en weet dus helderziend als hij is met zijn onderbuik meteen dat hij de sjaal gekregen moet hebben van zijn ‘Hamasvriendjes”. Van Agt heeft geen Hamasvriendjes. Die sjaal is volgens Ellian een symbool dat ook gedragen wordt door zijn Iraanse vijanden, die ongewapende burgers doodknuppelen, dus vanzelf is Van Agt ook zo’n potentiële doodknuppelaar, en vanaf dat moment ziet Ellian Van Agt al voor zich met een Palestijnensjaal èn een knuppel, en stelt hem op een lijn met de ‘islamitische fascisten in het Midden-Oosten’ En hij hoopt dat het Iraanse volk met de hulp van Allah korte metten gaat maken met de vrienden van Van Agt in de regio.

Als Ellian zonder enig bewijs andere mensen voor antisemiet uit mag maken, mag ik dan op deze plek zeggen dat hij een ziek en vunzig brein heeft?

Laatste acte. Nadat hij de ‘antisemitische’ en met ‘islamo-fascisten’ heulende Van Agt voor zijn paranoïde geestesoog voorzien heeft, niet alleen van een Palestijnensjaal maar ook van een knuppel, fantaseert hij verder dat de directeur van de Bezige Bij, die verzetsuitgeverij, ‘denkbeeldig’ ook een sjaal en een knuppel heeft gekregen van hun geliefde auteur. En die geheel zelfgeschapen fantasie vindt hij walgelijk. Nou, daar zijn we het dan over eens: absoluut walgelijk. Maar wel geheel en al ontstaan in dat brein van Ellian.

Want die directeur van de verzetsuitgeverij had moeten zeggen: dat boek mag worden uitgegeven maar niet bij mijn uitgeverij, want die is voor altijd verbonden met de joden, en dus met Israël. En dat hij dat niet gezegd heeft is ‘een beetje een schandaal’ vindt Ellian.

Twee veronderstellingen in het brein van Ellian: dat als je in het verzet bent opgekomen voor joden je niet op mag komen voor andere mensen, en al helemaal niet, uiteraard, voor de ‘slachtoffers van de slachtoffers’, en dat je als je voor joden opkomt vanzelfsprekend voor Israël bent, al schenden die nog zoveel mensenrechten, en hebben ze nog zoveel bloed aan hun handen en denk je dat niet alleen de Palestijnen maar ook Israël zelf er erg van zou opknappen wanneer we niet doorgingen met dociel alles goed te vinden wat ze doen. Namelijk ook zichzelf naar de knoppen te helpen. Ik denk dat de mensen van de Bezige Bij beter weten wat verzet betekent dan Ellian.

Een klein verhaal. Ik zat weer eens in een van die onzalige discussies, twee mensen die moesten opkomen voor Israel en twee die moesten opkomen voor de Palestijnen. Ik had mijn verhaal gehouden, voor de rechten van Palestijnen. Stond er een mevrouw op in het publiek die mijn moeder nog had gekend. Weet jij dan niet meer, riep zij verontwaardigd, dat jouw moeder in de oorlog nog op de fiets joodse kinderen in veiligheid heeft gebracht? Nou zeker wist ik dat nog. En het toeval wil dat dat voor dezelfde verzetsorganisatie was die aan het begin stond van de Uitgeverij de Bezige Bij. Dit was de suggestie: dat ik mij moest schamen, en dat ik de nagedachtenis van mijn dode moeder aan het verraden was. En dit was mijn antwoord: dat ik in diepste wezen hetzelfde deed als mijn moeder had gedaan, die die kinderen niet in veiligheid bracht omdat het joodse kinderen waren, maar omdat het bedreigde kinderen waren.

Er waren, het verhaal heb ik van Hajo Meyer, na Auschwitz mensen die zeiden: dat mag ons nooit meer gebeuren. En ze bedoelden met ons: ons joden. En er waren mensen die met ons bedoelden: ons mensen. In die laatste traditie sta ik. En ik denk dat de uitgeverij de Bezige Bij, anders dan Ellian, helemaal niet is vergeten waar dat verzet om ging: om verzet tegen onrecht.