Gisteren al een paar foto’s van het grote checkpoint bij Bethlehem, om mijn reisgenoten te laten zien hoe ik kan toveren: ’s ochtends zijn we er geweest, ’s avonds gaan de foto’s de wereld rond.

Ik ben met een groep mensen, Nederlanders, Amerikanen en Ieren voor een week op de West Bank. Niet de gewone toeristen die het Heilige Lannd komen zien, maar mensen die echt geinteresseerd zijn: niet alleen in de Israelische kant maar vooral ook het verhaal dat minder wordt verteld: dat van de Palestijnen.

Bethlehem is een van de weinige Palestijnse steden die in principe in eigen onderhoud zou kunnen voorzien: hun product is toerisme voor de massa christelijke bezoekers die eens in hun leven een pelgrimage gemaakt willen hebben, en in de voetstappen van Jezus alle heilige plekken willen bezoeken. In mijn hotel zongen ze vanochtend al voor het ontbijt.

Het is voor mij een merkwaardige plek: ik ben gewend aan kerkklokken en wordt ook van de islamitische oproep tot gebed niet meer wakker, maar hier hoor je die door elkaar heen. Ik heb de eerste dag, in Hebron gemist. Maar gisteren was ik met een klein groepje echte doordouwers die het er voor over hadden om ondanks het slechte weer om vijf uur op te staan om naar het grote checkpoint bij Bethlehem te gaan, waar vroeg in de ochtend duizenden mannen staan te wachten, vaak met een plastic zakje met hun lunch in de hand, om hun werkdag in Israel te kunnen beginnen. Gisteren stonden ze er drie uur, zegt een van de mannen. Het zijn de gelukkigen, die niet alleen de juiste identiteitspapieren hebben maar ook een kostbare werkvergunning, die aangevraagd moet worden door een Israelische werkgever, en die ze alleen krijgen wanneer ze nooit met de politie in aanraking zijn geweest, niet een zoon of een broer hebben die ooit met stenen hebben gegooid of wat ergers, en zich nooit openlijk hebben uitgelaten tegen Israel. De gelukkigen mogen nu in Israel werken voor een minimumloon, en aangezien ze geen sociale verzekeringen en andere zaken krijgen die Israelische staatburgers wel hebben, zijn ze populair als bouwvakkers, harde werkers, betrouwbaar, goedkoop, en ’s middags hoepelen ze weer op om opnieuw uren in de rij te staan terug naar huis. In Gaza zag ik zulke rijen vroeger ook, maar de bevolking van Gaza wordt niet meer uitgebuit als goedkope arbeidskrachten, die zijn zoals Naomi Klein dat noemt: ‘surplus population’.

Aan de andere kant van het checkpoint – wij nemen met enige gewetenswroeging van sommigen – de ‘humanitarian lane’, voor vrouwen, mensen met kinderen, buitenlanders, want anders komen we te laat voor de rest van ons programma. Aan de andere kant staat Ruthie Rosenfield op ons te wachten, een joods Israelische vrouw van 65, van Machsom Watch. Zij mag als Israelische niet meer naar de andere kant: ‘ze zeggen dat het daar gevaarlijk is voor mij’, zegt ze schamper. Sommige van haar vrienden snappen niet dat ze geheel vrijwillig naar de checkpoints gaat, om daar te waken. Vroeger kenden we nog Palestijnen, zegt ze, al was het maar als bouwvakkers of straatvegers, maar nu zitten die allemaal aan de andere kant, en bijna niemand kent ze meer. In Machsom Watch zijn alleen wat oudere vrouwen (we lijken op de moeders van die soldaten en dat gebruiken we) en ze hebben geen politiek standpunt, behalve dat ze vinden dat er humanitair met de mensen omgegaan moet worden: ‘er zitten zionisten en antizionisten bij ons’. We maken rapporten over wat we hiet zien, zodat de Israeli’s weten waar ze verantwoordelijk voor zijn.

Onze volgende afspraak is met Michelle van B’Tselem, in Jeruzalem, een organisatie die voor mij ook heel bekend is. ‘De Israeli’s hebben oogkleppen op als het gaat om wat er gebeurt in de Bezette gebieden, en dat is onze taak, om te registreren dat er mensenrechten worden geschonden en daar rapporten over te maken. Maar op een gegeven ogenblik vonden we dat niet meer genoeg, en nu hebben we projecten die de mensen waar het om gaat de mogelijkheid geeft om zich te weren, ‘empowerment’, zoals de videocamera’s die we Palestijnen geven die regelmatig door kolonisten worden aangevallen en mishandeld, het heeft al heel wat teweeg gebracht dat die filmpjes de wereld in zijn gegaan, en het heeft in een paar gevallen de overheid gedwongen om in te grijpen.

Er is meer: we krijgen nog Sabeel en ICAHD, maar de bus komt en ik moet me haasten, vandaag Ramallah.