(Hasan Abu Nimah)

Afgelopen zaterdag was er een bijeenkomst in de Amstelkerk van het Palestina Komitee, samen met Al Awda en de Palestijnse Gemeenschap in Nederland. Onderwerp: de ‘vergeten’ Palestijnen, die in Israel zelf, en de vluchtelingen die in de diaspora leven. Twee interessante gasten: Hasan Abu Nimah, oud-diplomaat, Palestijn met Jordanees staatsburgerschap, en voor de fans van Ali Abunimah: Hasan is zijn vader. Vaders en zoons kunnen het slechter met elkaar treffen. En als tweede spreker Iyad Rabi, een advocaat en Palestijn met Israëlisch staatsburgerschap. Voorzitter Mohammed Rabbae. Mede in het panel: Jaap Hamburger van Een Ander Joods Geluid, en Stan van Houcke, publicist. Wim Lankamp van het NPK heette ons welkom.


(Iyad Rabi)

Twee bevlogen mannen, die, eenmaal aan het woord daar niet meer makkelijk van af te krijgen waren. Iyad Rabi hield een indringend verhaal over de situatie van Palestijnen in Israel. We wonen in ons eigen land, zei hij, maar het voelt vaak alsof ook wij in de diaspora leven. Wanneer mensen aan Palestijnen denken, dan denken ze vaak aan de bezetting, die begon in 1967. Maar voor ons is de geschiedenis begonnen met de nakba, in 1948. Het grote probleem voor ons is dat Israel zegt tegelijk een democratie en een joodse staat te zijn, terwijl het voor ons duidelijk is: zionisme en democratie zijn aan elkaar tegengesteld, dat gaat niet samen. Feitelijk is het geen democratie zoals we dat normaal verstaan, als een land met gelijke rechten voor alle burgers, maar als een ethnocratie: een etnische groep heeft de heerschappij over een andere etnische groep.

(Wim Lankamp)

(Mohammed Rabbae)

Er zijn nu in Israël ruim een miljoen Palestijnen. Israël heeft de bevolking verdeeld in verschillende groepen met verschillende rechten: je hebt de joodse Israëli’s, je hebt de Palestijnen in Gaza en op de Westoever, de een onder een apartheidssysteem, de andere levend onder een belegering, dan heb je de Palestijnen in Oost-Jeruzalem die wat meer voorrechten hebben omdat Oost-Jeruzalem is geannexeerd, maat tegelijk worden bedreigd omdat ze langzamerhand worden verdreven, je hebt nog de Golan en dan heb je de vluchtelingen die niet meer in Israël of de Bezette Gebieden leven.

Palestijnen in Israël hebben staatsburgerschap, maar ze hebben niet de Israëlische nationaliteit, die bestaat niet. Een groep Israëli’s heeft eens geprobeerd om de Israëlische nationaliteit in hun paspoorten vermeld te krijgen, maar dat is ze niet gelukt. Op onze identiteitsbewijzen staat of we ‘Arabier’ of jood zijn. In Israël gaat het niet om gewone discriminatie van niet-joden, het gaat om een wettelijk systeem waarin de ongelijkheid is vastgelegd. Het begint er al mee dat elke jood, waar ook vandaan, automatisch staatsburgerschap kan krijgen, terwijl wij, de oorspronkelijke bewoners, worden behandeld alsof we buitenlanders zijn die blij mogen zijn met een verblijfsvergunning.

Rabi vertelde ons uitgebreid hoe het wettelijke systeem in elkaar zit om de discriminatie structureel te houden, en tegelijk te verdoezelen – het resultaat is een apartheidssysteem, niet alleen op de Westoever, maar ook in Israël zelf – waarbij Palestijnen hun land kwijt zijn – 93% van het land is in joodse handen, en mag niet worden verkocht of verpacht aan niet-joden, niet vrij zijn waar ze mogen wonen, en waar je in de gevangenis terecht komt als je als Palestijns politicus denkt te mogen zeggen dat Israël een land hoort te zijn van alle Israëli’s, en niet alleen van de joodse Israëli’s. Wie dat zegt geldt in Israël als staatsgevaarlijk. Het wordt de Palestijnen dan ook vrijwel onmogelijk gemaakt om voor hun rechten op te komen.

Een voorbeeld: er is een wet die het verbiedt om een Palestijnse partner van de Westoever of het buitenland naar Israël over te laten komen. Wat in strijd is met het mensenrecht op gezinshereniging. Nee, zegt de Israëlische regering, dat is niet discriminerend, want joodse Israëli’s mogen ook geen Palestijnse partner over laten komen. Er staat niet in de wet dat alleen Palestijnen dat niet mogen. de vraag is alleen hoeveel joodse Israëli’s van plan waren om met een Palestijn te trouwen.

Het was een grondig gedocumenteerd verhaal, voor mij was het gesneden koek, in mijn komende boek is een hoofdstuk opgenomen over de vraag in hoeverre Israël wel een democratie genoemd kan worden, en mijn feitenmateriaal klopte met dat van Rabi.

Abu Nimah, aan wie het af te horen had hoeveel levenservaring hij heeft – 22 jaar in de EU werkzaam in diplomatieke dienst voor Jordanië, vond ik erg inspirerend. Niet zozeer omdat hij me veel nieuwe dingen te vertellen had (zulke lezingen zijn voor mij vaak meer een check of ik wel goed op de hoogte ben) maar meer om de manier waarop hij formuleerde: scherp, bedachtzaam, met de autoriteit van zijn jaren. Dit zou de wereld eens tot zich door moeten laten dringen, zei hij: zolang de Palestijnen niet veilig zijn, is Israël niet veilig. Het is gene kwestie van twee kampen die tegenover elkaar staan, de Israëli’s versus de Palestijnen of Arabieren. Er is geen enkele kans op een droom van veiligheid en vrede voor Israël, zolang dat er niet ook is voor ons. In zoverre is er maar sprake van één gezamenlijke kwestie. En het probleem zal uit zichzelf niet verdwijnen. Die hoop had Israël wel, dat de Palestijnen eenvoudigweg zouden verdwijnen in de grote Arabische wereld, en die hoop is niet uitgekomen. We verdwijnen niet.

Ook wij weten dat de terugkeer van 5 miljoen vluchtelingen naar Israël praktisch niet mogelijk is. Maar dat betekent nog niet dat ons recht op terugkeer genegeerd kan worden. Een tweede groot probleem is dat de kolonisatie al zo ver is voortgeschreden dat er geen ruimte meer is voor een leefbare Palestijnse staat. Het is Israël zelf die die oplossing van het probleem heeft verhinderd. En nu zitten ze met een ‘Groot-Israël’ bestaande uit grote Palestijnse gebieden onder Israëlische heerschappij, en in dat geheel zijn er inmiddels ongeveer evenveel Palestijnen als joden. Israël zou die Palestijnen graag kwijt willen, maar een nieuwe etnische zuivering op de schaal van 1948 is niet meer mogelijk. Ook kun je niet doorgaan met de bezetting en beweren dat je nog steeds een democratie bent. En denk maar niet dat er ooit een oplossing kan komen zonder rekening te houden met de vluchtelingen, de mensen die buiten Israël/Palestina leven.

We weten dat Israël bestaat, en dat je de geschiedenis niet meer terug kunt draaien. We weten ook dat de Palestijnen bestaan, en zich niet laten verdwijnen. Eens hebben joden in Palestina in vrede met ons samengeleefd. De vraag is dus: waarom kan dat niet weer? Er zijn in feite maar twee opties: of in vrede samenleven, of eeuwig in strijd leven, met steeds weer nieuwe bloedige oorlogen, zoals in Libanon en onlangs tegen Gaza. En kijk wat ze doen: was dit nog een oorlog? Deze aanval door een geavanceerd leger, op een bevolking die niet eens kon vluchten, aanvallen op ziekenhuizen, scholen, zoveel burgerdoden. Israël is hysterisch geworden. Een leger dat zichzelf respecteert doet dat niet. En dan een half miljoen kolonisten, die als gekken bezig zijn om nog meer onomkeerbare feiten te scheppen. En wie wint daarbij, Israël? Hoe lang kun je miljoenen mensen opsluiten, onder de duim houden, ze met geweld in het gareel proberen te houden? Israel zal nooit en te nimmer de eigen veiligheid kunnen waarborgen door meer bezetting en meer aanvallen. En tot nu toe doet Israel niets dat er op wijst dat ze klaar zijn voor een werkelijke vrede. Kijk naar Abbas, sinds 2002 heeft Fatah geen geweld meer gebruikt. Betekent dat dat de bezetting is verminderd, dat er pogingen worden gedaan om die zelfs maar gedeeltelijk op te heffen? Niets heeft Abbas met zijn gehoorzaamheid gewonnen. En worden de Palestijnen nu geacht na 40 jaar bezetting geduldig te blijven wachten tot er nog eens wat gebeurt? Worden Palestijnen geacht lijdzaam te blijven, en geen geweld te gebruiken, terwijl Israel daar gewoon mee doorgaat? Weten mensen hier wel dat het niet alleen die aanval was op Gaza, maar dat er elke dag aanvallen zijn, in Nablus, in Qalqilya, dat er op mensen wordt geschoten, dat ze gevangen genomen worden met honderden tegelijk, en dit gaat Israël veiligheid opleveren?

Discussie, natuurlijk, over de laffe rol van de EU die nog steeds voornamelijk de VS volgt, over de vraag wat de Palestijnen moeten doen. Zeg het maar, zei Abu Nimah: “jullie hebben ervaring met bezetting. Wat deden jullie?”