Met Anneke in een rolstoel vanwege een gebroken heup naar de nieuwjaarsborrel van drie verwante groepen: SIVMO (dat vredesgroepen en mensenrechtenorganisaties in Israël ondersteunt), EAJG (Een ander joods geluid) en de mensen van Gate 48, kritische Israëli’s in Nederland, die onder andere filmfestivals organiseren. Anneke is ten slotte de grootmoeder van twee van die groepen, Sivmo en EAJG. Goed volk dus. Prettig om naartoe te gaan. En we hadden gasten, Adam Keller en Beate Zilversmid, uit Israël.

Kleine speech van Adam Keller, veteraan vredesactivist, zijn moeder was het al, van Gush Shalom, een van de Israëlische vredesgroepen die trouw blijft aan hun doel en tot op de dag van vandaag actie voert. Goed nieuws en slecht nieuws, zegt hij. Goed nieuws is dat we de Israëli’s na jaren zover hebben dat ze in principe een twee-staats oplossing willen, en het slechte nieuws: dat ze er niets aan doen.

Waar ik meteen bij denk, want ik ben pessimistischer van de mensen van Gush Shalom, dat het moment dat Sharon en Olmert begonnen te praten in de trant van ‘we kunnen de Palestijnen toch niet voor eeuwig onder bezetting laten leven’ en ‘er moet een Palestijnse staat komen (want straks zitten we met één staat met al die Palestijnen er in die ook burgerrechten willen en dan is het afgelopen met de joodse staat)’ we zeker wisten dat er geen levensvatbare, onafhankelijke Palestijnse staat meer kon komen. Want ingehaald door de ‘facts on the ground’ van de nederzettingen waarvan het met de dag onwaarschijnlijker wordt dat die nog ontruimd zouden kunnen worden. Oké, ondanks mijn grote respect voor Gush en voor veteraan Uri Avnery is dit waarover we van mening verschillen: ook Avnery wil niet voorbij het idee van een joodse staat denken. (Zie Trouw van vandaag). Maar we gaan niet debatteren, dit is een borrel.

Mee slecht nieuws zegt Adam: de vredesbeweging is veel kleiner en zwakker dan tien jaar geleden. Je ziet nu geen duizenden Israëli’s meer in protest tegen weer een oorlog of tegen de bezetting de straat opgaan. De vredesbeweging, zeg Peace Now, is overleden nadat in september 2000 Barak, die geheel ten onrechte nog gold als duif, beweerde dat de Palestijnen zijn genereuze aanbod hadden afgewezen, en er aan de andere kant geen partner was om mee te spreken. En een meerderheid aan Israëli’s dat voetstoots aannamen. Maar het goede nieuws is dat de mensen die wel de straat opgaan, en actie blijven voeren, vastberaden en toegewijd zijn. Ze nemen risico’s, demonstreren bij Bil’in, bij Sheich Jarrah, riskeren in elkaar geslagen te worden – een van de activisten verloor een oog, gearresteerd te worden en geslagen en door het traangas heen te moeten. Toch gaan ze door, tegen de oorlog tegen Libanon, tegen de oorlog tegen Gaza, en komen ook nog op voor buitenlandse arbeiders, homo’s en andere groepen die hun rechten nog niet hebben.

Wat we kunnen doen: werk de Israëli’s op hun geweten, en op hun behoefte om deel uit te maken van de Europese wereld. Want dat willen ze, zie het voetbal en het songfestival, waar ze als enig niet-Europees land aan deelnemen – voor het songfestival zit half Israël voor de buis. Ze willen graag gezien worden als ‘de enige democratie in het Midden-Oosten’, dan mogen de Europeanen hen er ook op wijzen dat wanneer ze deel uit willen maken van de Europese familie ze zich houden moeten aan onze regels. De mensenrechten, bijvoorbeeld.

Toen het zionisme begon – nog steeds Adam aan het woord – als koloniale onderneming, was kolonialisme nog een gerespecteerd woord. Een van de eerste banken heette de Joodse Koloniale Bank en niemand vond dat raar. De Nederlanders moesten nog los komen van Indonesië, in de VS hadden ze het racisme nog nauwelijks achter zich gelaten. Nu worden de Israëli’s furieus als je suggereert dat zij het laatste koloniale project zijn terwijl alle werkelijke democratieën het kolonialisme al achter zich hebben gelaten. Het beste wat je de Israëli’s kunt zeggen: wil je erbij horen, hou je dan aan onze normen.

De Israëli’s kunnen er heel slecht tegen dat voormalige militairen en ministers niet meer op vakantie naar een Europees land durven, omdat ze bang zijn wegens oorlogsmisdaden aangehouden te worden. Nu zou je zeggen, als je je leven voor je land over hebt, waarom dan niet ook een vakantie in Europa? Maar het gaat erom dat je ze laat weten dat ze welkom zijn als ze zich gedragen.

Gush Shalom is geen voorstander van de boycotactie tegen Israël (zoals we vanochtend nog eens in Trouw kunnen lezen, wel tegen de boycot van producten uit de bezette gebieden overigens) omdat dat alleen maar bestraffend is. De ezel krijg je alleen vooruit door stok en wortel. En dit is alleen stok. Hou ze ook een wortel voor: wil je bij ons horen? Gedraag je navenant, hou je aan de normen die we in onze democratieën hanteren.

Tot zover Adam Keller.

Nu geloof ik zeker dat dit waar is: elke kritiek, elke druk, elke maatregel al is het alleen maar om hen te confronteren met de overtredingen van internationaal recht en mensenrechten die aan de lopende band plaatsvinden roept in Israël en onder de Israël-verdedigers alleen maar massale ontkenning op en de geijkte reactie: ‘zie je wel iedereen is tegen ons’. Ik zie nog niet zo erg dat je dat doorbreekt met een bos worteltjes. Maar het was interessant om Adam te horen, Adam die tot verbazing van sommige demonstranten op het Museumplein nog zei: jullie zijn de ware vrienden van Israël. Het was tijdens een woedende demonstratie vanwege de aanval op Libanon. Er waren mensen bij die gezichten trokken: wat? Ik vriend van Israël? Dacht ik niet. Tot hij uitlegde wat hij bedoelde: wie gelden nu als de ware vrienden van Zuid-Afrika? Toch niet degenen die destijds de apartheid hebben gesteund, maar degenen die daar tegen demonstreerden. Waar of niet?

Fijn feestje. Mensen gesproken die me dierbaar zijn, maar die ik niet zo vaak zie. Treurig geconstateerd dat we elkaar over een jaar waarschijnlijk weer spreken, al diezelfde mensen, omdat het nog wel even zal duren voordat het daar goed komt.