(Daniel Machover)

Het is zeer de vraag of Tzipi Livni ooit nog groot-Brittanie kan bezoeken zonder gearresteerd te worden. Nu is ze oppositieleider in Israël, maar vorig jaar was ze als minister nog een van de hoofdverantwoordelijken voor de aanval op Gaza, die honderden burgers waaronder meer dan driehonderd kinderen het leven kostte. Vorige maand annuleerde ze haar bezoek aan Londen toen ze hoorde dat er een arrestatiebevel voor haar klaar lag wegens haar verantwoordelijkheid voor oorlogsmisdaden. Na haar zegde ook een militaire delegatie het bezoek maar af, omdat de Britse autoriteiten niet konden garanderen dat ze niet zouden worden gearresteerd. Dat belooft wat voor Israëli’s.

Britse premier Brown haastte zich om zijn excuses aan te bieden aan Livni. Dat is niet zoals het hoort, zei advocaat Daniel Machover, van huis uit joodse Israëli en nu werkzaam in Londen net name voor slachtoffers van oorlogsmisdrijven. Machover sprak op een conferentie afgelopen maandag in het Vredespaleis in Den Haag, waar ik ook aan deelnam. In het NRC van gisteravond zegt hij daarover dat Brown dat niet had moeten doen: het is niet aan Brown om te beslissen of Livni schuldig dan wel onschuldig is. En een advies: als Livni en anderen in Israel zelf orde op zaken zouden stellen, dan zou een Britse rechtbank dat niet hoeven te doen.

Want dit is het punt: het Goldstone rapport is verschenen, en de lijst met mogelijke overtredingen van het internationaal recht is lang. Goldstone gaf zowel Hamas – die zich ook schuldig heeft gemaakt aan oorlogsmisdrijven – als Israël drie maanden de tijd om daarop te reageren door zelf geloofwaardig onderzoek uit te voeren. Israel weigert dat, zoals de Minister van Informatie, Yuli Edelstein dat eergisteren heeft laten weten. (Zie NRC hier) Dezelfde Edelstein die Goldstone overigens voor antisemiet heeft uitgemaakt. Israel vindt het gebruikelijke interne onderzoek binnen het leger waarbij altijd wordt beweerd dat het Israëlische leger zijn uiterste best heeft gedaan om burgers te ontzien wel voldoende, (ook al miegelt het van de uitspraken van militairen en anderen waaruit blijkt dat ‘disproportionaliteit’ geen vergissing maar de bedoeling was).

Volgens Goldstone die het onderzoek deed in opdracht van de mensenrechtenraad van de VN moet de VN-Veiligheidsraad de zaak nu doorverwijzen naar het Internationaal Gerechtshof in den Haag. Of dat er van zal komen is de vraag, want dat is ook een kwestie van ‘politieke wil’, zoals tijdens de conferentie meermalen werd geconstateerd. Maar hoe dan ook zet een weigering om zelf geloofwaardig onderzoek te doen de weg open naar het beginsel van de ‘universele rechtsmacht’ volgens welke verdachten van oorlogsmisdrijven ook strafbaar zijn in andere landen dan die waar ze wonen. Wanneer staten `zelf geen orde op zaken stellen hoort de internationale gemeenschap in te grijpen. Volgens Goldstone (geciteerd in het NRC) is het van het grootste belang dat er een einde wordt gemaakt aan de “cultuur van straffeloosheid”.

Machover: “Als Israël en Hamas niet meewerken, vormt dat een nieuwe aansporing voor staten om het universaliteitsbeginsel toe te passen en zich voor te bereiden op eigen actie voor het geval een verdachte op hun bodem komt”. Nu leek het mij heel al onwaarschijnlijk dat Israël bereid zou zijn zo’n onderzoek toe te zeggen, deels omdat ze dat nooit doen, en deels omdat het bewijsmateriaal, en niet alleen dat van het Goldstone rapport zo overweldigend aantoont dat er ernstige overtredingen zijn gemaakt – neem alleen al de aanvallen met witte fosfor die onmogelijk nog ontkend kunnen worden – dat een eigen onderzoek óf zware oorlogsmisdrijven aantoont, en waar moet Israël beginnen met het bestraffen van de verantwoordelijken, óf volstrekt ongeloofwaardig is als het zoals weleer uitbarst in ontkenning. Ze zijn dus redelijk klem gezet – eindelijk kun je wel zeggen – en wat ze nog kunnen doen is terugschreeuwen, proberen de boodschapper in diskrediet te brengen, of klagen dat oorlogvoeren tegen een guerillamacht zo moeilijk is want asymmetrisch. En daar bedoelt Israël niet mee dat het niet leuk is om een opgesloten bevolking die niet eens kan vluchten tot gort te bombarderen, ze bedoelen er mee dat ze vinden dat het oorlogsrecht zo veranderd zou moeten worden dat ze dat straffeloos kunnen doen want een halve bevolking om zeep helpen is de enige manier om een verzetsbeweging die geworteld is in die bevolking om zeep te helpen.

De tegenstanders reageren heftig: zo wordt ook Machover beschuldigd van het voeren van ‘lawfare’: oorlog met juridische middelen. Mensen als Machover ‘politiseren’ het internationaal recht wordt er gezegd. Machover wijst dat uiteraard van de hand, het internationaal recht is er voor om slachtoffers te verdedigen als het gaat om oorlogsmisdrijven, en het zijn juist de beschuldigers die het recht politiseren. Zoals wel vaker is zo’n verwijt voornamelijk bedoeld om de aandacht te richten op de boodschapper, en de aandacht af te leiden van de slachtoffers en de daders.

Net als Goldstone heeft Machover er inmiddels ervaring mee dat hij uitgerekend wordt aangevallen omdat hij een jood en een Israëli is. Weerzinwekkend, zegt hij zelf, zeker als een groot deel van je familie in de holocaust is weggevaagd is het nogal wat om uitgemaakt te worden voor ‘kapo’ (de joodse bewakers in concentratiekampen). Op het net zie je inmiddels een hele reeks van websites die gespecialiseerd zijn in het aanvallen op joden, en vooral Israëlische joden, die als verraders worden uitgemaakt. Noem dat maar ‘het nieuwe antisemitisme’. Het zal hem niet van zijn werk afhouden.

Er volgt meer over het congres.