Op 11 februari 1990 zat ik voor de tv, en zag de beelden van Nelson Mandela, die hand in hand met Winnie de gevangenis verliet. Hij was 72, hij had meer dan 27 jaar in de gevangenis gezeten. Ik wilde het eigenlijk niet geloven, tot ik het met eigen ogen kon zien. En toen ik het zag rolden de tranen over mijn wangen. Nog jaren later, gevraagd naar het belangrijkste politieke moment in mijn leven dacht ik spontaan aan dat moment. Waarom? Omdat je het als wereldverbeteraar niet vol houdt zonder hoop. En dit was zo’n fantastisch moment: het apartheidssysteem stortte in, en zonder bloedvergieten werd het opgeheven. En het ongelooflijke gebeurde: de man die ook in Nederland te boek stond als een terrorist was vrij, en meer dan dat, werd de president van het nieuwe Zuid-afrika.
Een sprookje? Nee, want een zodanig verscheurd en verpletterd land is niet van de ene op de andere dag een democratie met gelijkheid voor alle burgers. Toen ik jaren later in Zuid-Afrika werkte was het duidelijk dat je racisme niet kunt elimineren alleen door een regime-wisseling. Al kwam ik ook heel veel mensen tegen die het probeerden, normaal samen leven met de mensen met een andere huidskleur, die voor kort nog de vijand waren, was voor velen niet zo simpel. Het ging de een een stuk makkelijker af dan de ander, maar ik kwam nog de laatste burchten tegen van blanken die zich min of meer stiekem verschansten tegen zwarte indringers.
Ook was er geen einde aan geweld. Integendeel haast. Een van de lessen van Zuid Afrika was dat mensen beschadigd zijn door zo’n onderdrukkend systeem – zoals na elke oorlog het geweld binnenshuis toeneemt, zo ook daar: het was de reden dat ik uitgenodigd werd er te werken met vrouwengroepen. Aan de misdaad kwam geen einde, en ook dit was duidelijk: mensen die jarenlang in het verzet hebben gezeten, gewend zijn zich niet aan de wet te houden, aan niemand verantwoording af hoefden te leggen, daaronder zijn ook figuren die de weelde van de vrijheid niet aan kunnen en corrupt worden. Aan de armoede en aan de machtstrijd in Zuid-Afrika is nog geen einde gekomen.
En toch krijg ik nog steeds tranen in mijn ogen als ik die beelden zie: Mandela, een vrij man.
Hier.
Helaas is het gewoon niet beter geworden.
Was er vroeger de strijd zwart tegen wit, de stammenstrijd is alleen maar erger geworden.
Laten we hopen dat er geen Rhodesie/Zimbabwe toesanden ontstaan, ook daar wisten wij het zo goed hoe het daar moest.
Van slecht naar slechtst, en dat niet eens via slechter.
Dank aan de wijsneuzen uit oa Holland!!
Mandela overigens mogen we ons allemaal een groot voorbeeld aan nemen.
Stay black stay proud!!
Leg even uit, Klaas, want jij schijnt er veel van te weten en een diep inzicht te hebben in Zuid Afrika: op welke wijze hebben de ‘wijsneuzen’ uit Nederland er voor gezorgd dat het daar nog slechter is gegaan, en wie waren dat?
Weet niet aan welke kant jij stond vroeger in de zaak Rhodesie.
Denk dat ik dat wel kan raden.
Wellicht interessant om daar wat over te schrijven en te evalueren.
Zui Africa.
De stammenstrijd is alleen maar verhevigd.
Geen hot news hier.
Gelukkig horen we wel eens wat over Rhodesie.
Hoe slecht was het vroeger en hoe slecht gaat het nu?
Dat is geen antwoord, Klaas. Je roept dus maar wat.
En we hadden het niet over Rhodesie, we hadden het over Zuid Afrika, en meer dan ‘stammenstrijd’ heb je daar kennelijk niet over te melden.
Dus dank je wel en laat verder maar zitten.
Ook voor mij was dat een bijzonder emotionerend, historisch moment. Ik zag het ook live op TV. Tevoren had ik nooit gedacht, dat het walgelijke Apartheidsregiem zonder een burgeroorlog omver zou kunnen worden geworpen.
Toen Mandela enige tijd later naar Amsterdam kwam, ben ik ook naar het Leidse Plein gegaan. Mandela werd, staand op het balkon van de Stadsschouwburg, hartstochtelijk toegejuicht.
Als iemand een “held” kan worden genoemd, is Mandela het wel. In de jaren tachtig, toen de basisschool van mijn kinderen een nieuwe naam zocht, stelde ik “Nelson Mandelaschool” voor. Maar voor sommigen was het toen kennelijk nog een brug te ver, want het werd uiteindelijk “Mahatma Gandhischool”…..
In het najaar van 2008 ben ik in Zuid-Afrika geweest. O.a. in Soweto. Een enorm indrukwekkende reis.
Het is duidelijk: het land heeft een zeer essentiële omwenteling meegemaakt. Het vergt nogal wat tijd en heel veel inzet om vanuit de duistere Apartheidstijd goed vorm te geven aan werkelijke democratie. Inderdaad: nog heel veel problemen, o.a. van economische en etnische aard, moeten worden overwonnen. Ik heb er vertrouwen in, dat dat, met vallen en opstaan, zal gebeuren.
De situatie in Zuid Afrika is tragisch. Het Afrikaans Nationaal Congres ( ANC ) heeft haar socialistische idealen verraden. Onder Mbeki omarmde het ANC het neoliberalisme, gesteund door de Zuid Afrikaanse Communistische Partij. De enorme sociale ongelijk in Zuid Afrika is onder het ANC niet verbeterd, dat komt omdat de partij van Mandela het neoliberale kapitalisme omarmd heeft.
Dat de Zuid Afrikaanse Communistische Partij ( SACP ) het ANC blijft steunen is al bewijs genoeg voor het feit dat de communistische partijen na 1991 totaal de weg kwijt zijn. Het stalinisme is mislukt, en nu zien ze geen uitweg meer. Zo denkt het ANC zeker ook over het socialisme, onder invloed van het neoliberalisme en de westerse media is het ANC gezwicht voor de leugen dat het socialisme niet zou werken.
Neoliberalisme brengt geen gelijkheid maar ongelijkheid. Kapitalisme kun je niet sociaal maken want het is een asociaal systeem. Dat moet het ANC en de SACP begrijpen, helaas kunnen salonsocialisten dat nauwelijks.
Ik heb het hele proces op de voet gevolgd en het was en is een historisch moment dat deze icoon vrijkwam zonder haat gevoelens.
Mijn familie woont al vanaf 1956 in Africa Rodesia, Malawi en nu in Zuid Afrika zij hebben altijd geprobeerd om de normen en waarde van de lokale bewoners te respecteren wat niet altijd in dank werd afgenomen door de witte.
Zuid Afrika probeerd eruit te komen door meer aan onderwijs te doen en op zon manier stapje voor stapje vooruitgang te boeken maar het is a long way te freedom dit heeft Madiba ook voorspeld.
Het gaat langzaam de goede kant op en exessen zullen er altijd blijven bestaan maar we kunnen er wel wat van leren wat is leven zonder hoop.
Kees
Bij onze terecht bewondering voor Mandela, die na zoveel jaren gevangenis een bindende en verzoenende leider bleek, vergeten we wel eens die andere held zonder wie het nooit mogelijk was geweest: De Klerk die begreep dat het einde van de apartheid was gekomen en meehielp om dat zonder bloedvergieten voor elkaar te krijgen.
Wanneer mensen vragen waar de Palestijnse Mandela is, moeten we helaas constateren dat er velen zijn geweest, maar nu voornamelijk vermoord of in de gevangenis. Waar het namelijk nog meer aan mankeert is een Israelische De Klerk, die beseft dat het einde aan de onderdrukking van de Palestijnen nu moet worden ingezet.