Ik heb de uitzending van Zembla gezien, over Wilders en de angstfantasieën die hij verspreidt. Ik vond het een prima uitzending. Het was goed onderbouwd, misschien was de aankleding, met oude beelden uit griezelfims “de monsters komen!” niet ieders smaak – ik vond het heel adequaat omdat het juist de mallotigheid van Wilders uitspraken onderstreept, die onzinnige bewering dat de hordes barbaren op het punt staan om hier de beschaving af te breken – Wilders ziet spoken en wil dat wij die ook gaan zien. En misschien waren er mensen die vonden dat je geen vergelijkingen mag maken tussen wat Wilders nu doet, en de manier waarop in het verleden jodenhaat werd gekweekt. Zembla doorbrak dat taboe. De vraag is of ze dat waar konden maken. Mijn antwoord: dat konden ze.
Dat de aanhangers van Wilders weer ‘demonisering’ zouden gaan roepen lag voor de hand, maar het verbaasde mij dat Femke Halsema meteen twitterde: “Zag gisteren deel Zembla over Wilders: maakt vooroordelen over publieke omroep waar. Tendentieus, heeft met journalistiek weinig te maken”. Tendentieus? Bedoelt Halsema dat je over Wilders en wat hij zegt alleen in neutrale termen mag spreken? Is tendentieus niet een ander woord voor partijdig (wat zij zelf ook is) maar dan in het negatieve? En hoezo heeft dit weinig met journalistiek te maken? Wat precies zit Halsema dwars? Dat er gezegd werd dat de politiek door Wilders uit het lood werd geslagen, en geen weerwoord had? Is dat niet wat Halsema zelf ook heeft geconstateerd? Zij hoort nog bij degenen die nog wel eens hun mond open hebben gedaan, net als Pechtold, en Marijnissen, die in de uitzending te horen was. Zit haar dwars dat er vergelijkingen zijn gemaakt met het oproepen tot antisemitisme van vroeger, of met de etnische zuiveringsideeën van Milosevic en vindt ze dat dat niet mag? Of mag je alleen heel beschaafd op Wilders reageren? Of is ze bang dat een confronterende aanval op de gedachtenwereld van Wilders averechts werkt? Zou kunnen. Maar misschien kan ze zelf nog eens uitleggen waarom ze zo fel tegen de uitzending is dat ze zelfs beweert dat het geen journalistiek is. Ik wil dat graag van haar horen. (Zie ook hier)
En voor alle zekerheid, was ik misschien niet oplettend genoeg?, heb ik de uitzending nog maar een keer gezien. Ik vond het nog steeds een prima uitzending, en kan het iedereen aanraden. Zembla laat niet alleen zien wat Wilders allemaal heeft beweerd, en vooral ook wat hij in het buitenland, nog een graadje radicaler, allemaal zegt. Zembla laat meteen ook zien dat ze in het buitenland, zie CNN, wat minder bang zijn dan wij om het beestje bij de naam te noemen, en hardop te zeggen dat Wilders oproept tot haat, en racistische uitingen doet. Waar zijn we in Nederland toch zo bang voor?
De kern van de uitzending bestaat uit een aantal korte interviews met deskundigen, die met elkaar het gedachtengoed van Wilders compleet onderuit halen. Voor mij is dat niet nieuw, maar uitstekend om dat in kort verband op een rijtje te zetten. De koranvertaler Leemhuis laat zien dat de korancitaten die Wilders in Fitna op liet nemen fout zijn weergegeven en de conclusies, de koran roept op tot haat, absoluut niet kloppen. Wel is het een feit, en het is goed dat Leemhout dat zegt, dat ook radicaliserende moslims korancitaten uit hun verband kunnen rukken en er verkeerde conclusies uit kunnen trekken. Hetzelfde geldt voor extremistische christenen, en, zie Israël, voor extremistische joden die hun heilige boeken gebruiken om anderen tot vijand te verklaren.
Bijl, van het Sociaal Cultureel Planbureau, laat zien dat de toename van moslims in Nederland geschat kan worden van 4,4% nu, met een half procent toename over vijftien jaar. En dat moet dan een tsunami voorstellen? Meer feiten: de gelovigheid van moslim migranten neemt af – mocht dat een aanbeveling zijn. In het programma worden de werkelijke problemen van de immigratie niet verzwegen: er zijn problemen met jongeren, en onder de probleemjeugd zijn Marokkanen oververtegenwoordigd, ook in de criminaliteit. Frank Bovenkerk noemt dat de integratieparadox: het gaat om een generatie die juist wel is geïntegreerd, maar nog te weinig sociale positie heeft – en dat geeft spanningen. Die met een generatie of wat uit zijn gedoofd. Met de islam heeft dat weinig van doen – die geeft bepaald geen vrijbrief voor crimineel gedrag.
Jean Tillie heeft het er over dat het effect van Wilders is dat de politieke partijen de neiging hebben om wat met Wilders mee te buigen, maar dat dat nu juist het effect heeft dat Wilders steeds radicalere uitspraken moet doen om zich nog te kunnen onderscheiden. Wilders mobiliseert de angst, het wantrouwen, ook het wantrouwen tegen de politieke elite, alsof hij daar zelf geen deel van uitmaakt.
De taal waarin Wilders de moslims demoniseert heeft veel overeenkomsten met de manier waarop de Serven op de Balkan de moslims als onmensen afschilderden, die om die reden dan ook ‘verwijderd’ mochten worden, en heeft, het is niet anders, ook veel overeenkomsten met de manier waarop de joden werden afgespiegeld als een bedreiging voor ‘onze’ beschaving. Ton Zwaan, die de vergelijking met de Balkan trok, zegt het hardop: de uitingen van Wilders zijn de dromen van iemand die denkt in termen van etnische zuivering. Het lijkt mij moeilijk te ontkennen. En ook Semelin, uit Frankrijk, analiseert het taalgebruik, woorden zijn nooit onschuldig, zegt hij, met de suggestie dat er zo iets is als etnische zuiverheid, die aangetast wordt door die anderen, die van de woestijnideologie.
Feitelijk is de ideologie van Wilders maar gedeeltelijk een Nederlands product. Weliswaar borduurt hij voort op Fortuyn voor hem, maar een groot deel van zijn agenda, zegt Zwaan, lijkt meer overgenomen van Israëlisch en Amerikaans rechts dan ontstaan in de Nederlandse situatie, alsof wij hier in een dodelijk gevecht gewikkeld zouden zijn tussen goed en kwaad, tussen vrijheid en islam. We zien de beelden van de warme banden van Wilders met de Israëlische ultrarechtse en openlijk racistische minister Liebermann. Die heeft het openlijk over zijn wens om alle Arabieren/moslims uit ‘zijn’ land te verwijderen. Het lijkt Wilders zeer te inspireren.
En wat is het effect van die hetze tegen moslims? Grimmiger verhoudingen, zeggen een aantal mensen, er zijn nu mensen die het gevoel hebben dat je best mag zeggen dat je iets hebt tegen ‘buitenlanders’, want de politici doen dat tenslotte ook. Maar tot werkelijk etnisch gekleurde rellen is het in Nederland niet gekomen, zoals in Frankrijk wel. Het is juist erg opvallend hoe rustig de islamitische Nederlanders over het algemeen blijven, ondanks de stroom van beledigingen en verdachtmakingen. Maar het helpt bepaald niet, want juist het gevoel bij jongeren er niet bij te horen, niet welkom te zijn, is een bijdrage aan isolement – als er iets is wat radicalisering op kan roepen dan is het dat. En dan valt het nog mee: want die radicalisering van jongeren neemt ondanks Wilders eerder af dan toe. En de uitzending eindigt met een vrolijke en positieve noot: daar zien we imam Haselhoeff en homo de Leeuw lief samen een liedje zingen.
Nog een opmerking: ik vind dat we heel zorgvuldig moeten zijn met historische vergelijkingen, en met name met vergelijkingen met de jodenvervolging. Op mijn weblog laat ik nooit toe dat mensen voor fascisten of nazi’s worden uitgemaakt, ook niet als ik het met de strekking van de reactie op zich wel eens ben. Ook opmerkingen in de trant van: nu doen de joden hetzelfde met de Palestijnen wat hen is aangedaan: genocide, gaan er af. Wat de Palestijnen wordt aangedaan is erg genoeg, op zichzelf, om daar de vergelijkingen met vernietigingskampen bij te halen. Al vind ik de vraag legitiem: wat kan het met mensen die zelf weten wat het is bedreigd te worden doen, in hoeverre kan iemands waarnemingsvermogen voor wat anderen aangedaan wordt er door beschadigd raken? In hoeverre loopt het slachtoffer van eens een groter risico een dader te worden? (Ik deed eens een poging om daar dieper op in te gaan, De doornenkroon van het lijden, hier.) Ik kan het me ook voorstellen dat vergelijkingen met de nazi tijd bij mensen juist de deuren dicht doet: laten we wel wezen, wat Wilders ook voor vreselijke dingen zegt, het zijn nog steeds alleen maar woorden, en veel kans om ze ten uitvoer te brengen krijgt hij niet. Maar toch vind ik het wel degelijk gerechtvaardigd, en meer dan dat, nodig, om onder ogen te zien dat er een proces gaande is waar een deel van de Nederlandse bevolking door een ander deel van de Nederlandse bevolking mentaal al wordt buitengesloten, met dezelfde mechanismen waarmee dat in de geschiedenis al eerder is gedaan. Dat wil nog niet zeggen dat het hier ook ooit zo ver zou komen als destijds in nazi Duitsland, het zegt wel dat er een fase aan vooraf is gegaan waarbij een bevolking rijp werd gemaakt voor de gedachte dat sommige mensen, op grond van hun geloof, etniciteit, nationaliteit of wat hen verder ‘anders’ maakt het verdienen om uitgesloten te worden. De suggestie, dat er een ‘wij’ en een ‘zij’ is. Een superieur wij en een inferieur zij. Daar begint het mee. Het is aan ons om er voor te zorgen dat het niet verder gaat dan dat. En om de ogen daarvoor niet te sluiten helpt het niet om een taboe te maken van historische vergelijkingen. Als we die maar zorgvuldig maken. Ik vind niet dat we onszelf mogen verbieden om dergelijke uitsluitingsmechanismen te benoemen en te veroordelen. Of dat we onszelf monddood moeten maken als we historische paralellen zien. De uitzending van Zembla was gedurfd, en doorbrak een taboe, maar wat mij betreft: terecht.
Ga zelf kijken bij Zembla, hier.
Meer reacties: Francisco van Jole, van Joop, hier.
Abu Pessoptimist, hier.
Sargasso, hier.
Helemaal mee eens buurvrouw, al heet de Koranvertaler Fred Leemhuis. Ik vind overigens dat we de angst voor historische parallellen niet moeten overdrijven. Waartoe dient de geschiedenis als we er niets van mogen leren? Wat Wilders doet schept mede een klimaat, zoals Kees Schaap, de maker van de film, terecht liet zien, waarin grenzen verlegd worden. En dat is een gevaar waar we – op grond van ervaringen uit het verleden, hier en in landen als Ruanda-Burundi of Joegoslavië niet beducht genoeg voor kunnen zijn. Maar we moeten wel de proporties in het oog houden. Zoals je niet van Israëli’s moet zeggen dat ze ‘precies hetzelfde doen’ als de nazi’s’, kan je niet van Wilders zeggen dat hij een fascist is. Maar wat je wèl kan zeggen is dat de Israëli’s in een heleboel opzichten dezelfde dingen doen als destijds de blanken in Zuid-Afrika of de Duitse bezetters hier. En zo kan je ook zeggen dat Wilders nou net precies dezelfde dingen zegt die in de jaren 30 in Duitsland of in de jaren 90 in Bosnië tot verschrikkelijke gevolgen hebben geleid. Sterker nog: dat is het primaire gevaar dat hij belichaamt. daar kunnen we niet genoeg op blijven wijzen.
Dank, buurman, ik heb Leemhout ff veranderd in Leemhuis.
Ja we zijn het eens: zowel in de noodzaak om de geschiedenis niet te vergeten en dreigend gevaar te benoemen, als je opmerking dat we daarbij nooit de proporties uit het oog moeten verliezen. Ik ben in Gaza nog geen gaskamers tegengekomen, al is het er wel heel erg.
Ik herinner me dat ik wel eens te horen kreeg “Die joden (let op dat die, dan trekken mijn tenen al krom) hebben ook niks van de oorlog geleerd”, waarop ik dan kwaad zei: “ik dacht niet dat concentratiekampen bedoeld waren als volkshogescholen”. Maar het moet mogelijk zijn om op een integere manier paralellen te trekken – we zouden onszelf anders verbieden ooit iets van het verleden te leren.
helemaal mee eens.
Ik vind het wel interessant dat de partij die zich zorgen zegt te maken over de afbreuk van onze beschaving, cultuur als een linkse hobby ziet. Het is me niet duidelijk hoe dat met elkaar te rijmen valt, zoals trouwens die hele partij van de ongerijmdheden aan elkaar hangt. Maar het goede nieuws is natuurlijk dat de meeste mensen nu wel door krijgen dat de keizer geen kleren aan heeft. Elke week een of twee zetels erosie, plus 1 extra voor iedere kandidaat die met revolvers loopt te zwaaien danwel de boel bezwendeld heeft en de PVV gaat hard de LPF achterna. Voorjaarsschoonmaak !
Ik denk dat Femke H. wel weet wat tendentieus normaal betekent. Partijdig is niet zo’n goed synoniem, mevrouw M.
Synoniem van tendentieus: bevooroordeeld
Synoniem van tendentieus: gekleurd
Synoniem van tendentieus: vooringenomen
Volgens mij zegt hetgeen Halsema twitterde vooral veel over een strategische ommezwaai bij haar en haar partij. Kort na de 2e-kamerverkiezingen in 2002 waarbij de LPF in de kamer verscheen viel ze in haar partijblad nog de SP aan omdat die volgens haar Fortuyn niet voldoende zou hebben aangepakt; daar was toen binnen de SP nog een hoop boosheid over trouwens. Ook Rössenmuller (schrijf ik dat eigenlijk goed?) heeft later nog een keer Marijnissen om dezelfde reden geprobeerd aan te pakken in een kranteninterview. Vervolgens ging Groenlinks in de peilingen omlaag en Rössenmuller vetrok.
Enige tijd later, Halsema is inmiddels fractievoorzitter, bekritiseert ze Marijnissen omdat hij Wilders te heftig wegzet (zie: http://www.novatv.nl/page/detail/nieuws/10246/Halsema+hekelt+uithalen+van+Marijnissen+en+Wilders). En daar komt dan nu bij dat Halsema zelfs de media maant haar toon te matigen.
Uiteraard zijn er verschillen tussen Fortuyn en Wilders; maar ik vind het toch opvallend dat Halsema in het ‘demoniserings-discours’ een totaal ander positie in lijkt te nemen dan een paar jaar terug…
Bovendien lijkt het me niet een handige beweging omdat het gevaar van Wilders m.i. groter is dan Fortuyn en omdat – meer principieel – als je jezelf (en inmiddels dus ook anderen) onnodig veel beperkingen op legt om die gevaren uit te spreken het politiek debat daarmee een fundamentele functie lijkt te verliezen. Het gaat namelijk niet zomaar om demoniseren als mensen heftige kritiek hebben op Wilders, men ziet fundamentle bezwaren aan zijn ideeën die schokkend genoeg overeenkomsten lijken te vertonen met schrikbeelden uit het verleden. Als iemand waarachtig dergelijke overeenkomsten denkt te zien, is het juist essentieel dat deze worden uitgesproken. Dit omdat daarmee ten eerste onderzocht kan worden of de vergelijkingen kloppen en in welke mate. Ten tweede, omdat dat degene die de verwijten treft de mogelijkheid verschaft ze op basis van argumenten te weerleggen (die mogelijkheid, hoe weinig benut misschien ook, moet er immers altijd zijn)
M.b.t de uitzending van Zembla heeft hetgeen je schrijft me overigens nieuwsgierig gemaakt, ik heb echter nog geen tijd gehad om de aflevering te bekijken. Ik kan me zo voorstellen dat het allemaal wel meevalt, alleen het leggen van een verband tussen Wilders (overigens verschrikkelijke) retoriek en zijn beledigende uitspraken met Der Ewige Jude lijkt me wat onhandig en vergezocht. Niet omdat ik principieel tegen vergelijkingen ben tussen Wilders en de nazí’s – er zijn relevante vergelijkingen te trekken, denk ook ik -. Maar omdat der Ewige Jude volgens mij nou just één van de fundamentele verschillen laat zien tussen Wilders discriminatie- en beledingsmachine en de nazi’s; namelijk dat bij de laatste echt nog sprake was van het haast klassieke racisme in de letterlijke zin.
Uiteraard moet ik toegeven dat mijn oordeeel te vroeg is; ik moet binnenkort Zembla echt gaan zien, pas dan heb ik recht van spreken….
Hartelijke groet,
SP-er
Ik ben het eens met wat je schrijft, Anja. Ik vind wel dat ik redenen heb (redenen die hier verder niet het onderwerp zijn), om “de Serven” de zelfde zorgvuldigheid te geven als bijvoorbeeld “de joden”.
Ik snap ook werkelijk de reactie van Femke Halsema niet. Is deze aflevering van Zembla niet een vorm van onderzoeksjournalistiek? Waar we te weinig van hebben?
Groet,
Ik snap Halsema wel. Je moet je gewoon even over de teleurstelling heenzetten en dan zie je dat ze helemaal geen bondgenote is. Hier een kleine greep:
1. Ze schendt haar eigen partijstatuten omdat ze een derde termijn wil en ze speculeert openlijk en gretig over regeringsdeelname.
2. Ze is voor afschaffing van het auteursrecht, haar zoveelste ruk naar neoliberaal rechts.
3. Ze ziet niet graag moeders met hoofddoekjes als zij haar kinderen van school haalt. Och guttegut.
4. Ze insinueert op tv tegenover Marcel van Dam dat het met de interne partijdemocratie van de SP -‘geloof ik’ zei ze erbij – mis zou zijn.
5. Ze neemt het al twitterend voor de zoveelste keer op voor Wilders en zijn o zo democratische eenmanspartij met het o zo fijne gedachtegoed.
Dat gaat dus niet daar met GroenLinks onder Halsema. Ik heb al met leden gesproken die zeiden dat het schaamrood ze op de kaken stond…
De verwarring die deze discussie parten speelt kom je steeds vaker tegen. Er worden gewoon twee dingen door elkaar gehaald en het gevolg is dat mensen elkaar verlammen.
In debatten of discussies verwijzen naar WOII laat zo’n discussie altijd meteen plat op de bek gaan. Ik ken ten minste geen voorbeelden waarbij het erbijhalen van WOII ooit iets heeft toegevoegd aan de discussie en haak zelf altijd af, als het weer eens gebeurt. Maakt niet uit wat het onderwerp is. Midden-Oosten, Geert Wilders: parallellen met WOII vervuilen altijd de argumenten en sturen een discussie het bos in.
Maar dat is van een geheel andere orde dan onderzoeken of er historische parallellen zijn. Dat onderzoek is gewoon heel erg noodzakelijk en persoonlijk ben ik blij dat eindelijk een omroep de moeite heeft genomen dat zorgvuldig te doen. Hoewel van mij geen concessie gedaan had hoeven worden aan de (vermeende) behoefte naar vette beelden en die van mij weggelaten hadden mogen worden. Het was zonder dat al sterk genoeg.
Ik denk dat ook Femke Halsema helaas geen onderscheid weet te maken tussen onderzoek en discussie. Ze ervaart het onderzoek van Zembla kennelijk als vervuiling van de discussie met Wilders en protesteert daartegen. Waarbij ik nog de kanttekening wil maken dat je mening over zo’n groot onderwerp even tussen de bedrijven door ventileren in een tweet, in 140 lettertekens en voor een publiek dat er onmiddellijk en zonder goed na te denken bovenop springt, ook niet echt getuigt van gezond verstand. Maar dat is weer een ander onderwerp.
Zo, ik heb de uitzending nu ook bekeken en kan met deze ervaring zeggen dat ik inderdaad niks snap van Halsema’s opmerkingen. Ik kan niets anders verzinnen dan dat wat ik al eerder schreef; namelijk dat het hier niet zo zeer om een inhoudelijke kritiek gaat maar eerder om een strategische keuze van Halsema en/of haar partij om koste wat het kost niet meer geassocieerd te worden met het zogenaamde ‘demoniseren’.
Ik zou Halsema willen aanraden om in dat wellicht begrijpelijke voornemen niet te rigide te zijn. Het demoniseren van mensen of het te kort door de bocht oordelen over mensen moet natuurlijk eigenlijk nooit iemands doel zijn, maar dat betekent niet dat de harde kritiek niet gezegd moet kunnen worden. Een opvallend verschil tussen Wilders en Fortuyn is hierin ook weer relevant; Fortuyn was vaak bereid de strijd aan te gaan met zijn criticasters, Wilders wilde (zoals zo vaak) niet optreden in Zembla. Hij had in principe de mogelijkheid om alles te weerleggen, maar nee dat wilde hij niet… Zou hij daar wellicht een strategisch belang bij hebben? En versterkt Halsema dat belang nu niet door te doen alsof Zembla compleet redeloos te werk is gegaan? Ik vrees van wel en daarmee stelt ze me teleur.
Overigens wil ik wel toegeven dat over de toon en de vorm van Zembla wel te twisten valt. Mijn smaak is het bijvoorbeeld ook niet; het mag zakelijker. Echter, ik vond niet dat er grenzen zijn overschreden. Zelfs het specifieke fragment uit Der Ewige Jude, waar ik vooraf in mijn eerdere reactie voor vreesde of dat wel de toets der kritiek kon doorstaan, leek mij in deze specifieke context toch gerechtvaardigd.
Groet,
SP-er
(5) Jij schijnt te denken dat mensen bevooroordeeld zijn als ze een mening hebben die niet de jouwe is, Quillem. Nou lijkt het mij vrij duidelijk dat Wilders vreselijke dingen heeft gezegd en het lijkt me niet speciaal ’tendentieus’ als er in een tv programma wordt geconcludeerd dat hij vreselijke dingen heeft gezegd. Al zal een verstokte Wilders aanhanger elke kritiek op hun politieke idool tendentieus vinden.
Mijn verbazing is dus nog steeds dat Femke Halsema dat zegt, die ik niet ken als Wildersaanhanger, en ik kijk nog steeds uit naar haar uitleg en dan het liefst niet in een twietje.
(6) Beste SPer, het lijkt me inderdaad wel aan de orde dat je de uitzending even zelf gaat zien. Dit is wat je zegt:
“Niet omdat ik principieel tegen vergelijkingen ben tussen Wilders en de nazí’s – er zijn relevante vergelijkingen te trekken, denk ook ik -. Maar omdat der Ewige Jude volgens mij nou just één van de fundamentele verschillen laat zien tussen Wilders discriminatie- en beledingsmachine en de nazi’s; namelijk dat bij de laatste echt nog sprake was van het haast klassieke racisme in de letterlijke zin.”
Hierin verschillen we van mening: ik ben er nu juist wel erg tegen dat er vergelijkingen worden gemaakt tussen Wilders en nazi’s, Clara na jou heeft het daar ook over. Maar dit is de vraag waarvan ik vind dat we er niet omheen kunnen, en misschien moet ik die nog zorgvuldiger formuleren: ik ben al zo veel jaren bezig met de vraag hoe het kon gebeuren dat het eens, in een beschaafd land, mogelijk was dat een groot deel van de bevolking overtuigd kon worden dat één specifieke groep, in dat geval de joden, de veroorzakers waren van al het kwaad in de maatschappij. Dat ze in feite buiten de mensheid vielen, en dat het een goede daad was om mee te werken aan hun vernietiging. Ik kan er nog steeds met mijn verstand niet bij dat dat mogelijk was; dat hele scala van mensen die bereid waren om die vernietiging als een industrieel project uit te voeren, de mensen die bereid waren om gewoon te doen wat hen werd opgedragen, de mensen die bereid waren de andere kant op te kijken of die het gewoon niets kon schelen zolang zijzelf hun gewone leven maar enigszins konden voortzetten.
En ook in Nederland hebben mensen meegewerkt aan de jodenvervolging, hebben ze onderduikers verraden, hebben ze de andere kant op gekeken toen hun buren werden weggehaald.
Dit is de enorme vraag waar ik van zijn leven nooit een werkelijk bevredigend en compleet antwoord op zal krijgen, maar we krijgen stukjes van antwoorden. In de Balkan, waar ik een aantal jaren heb gewerkt met Serven, Kroaten en Bosniërs bleek het opnieuw mogelijk om het nationalisme van mensen zo op te voeren, dat Serven bereid waren om hun buren om zeep te helpen omdat het moslims waren. Er is in Europa geen slachtpartij numeriek zo groot geweest als de Shoah, maar dat doet niets af aan het principe: hoe krijg je mensen zo gek.
En dit is het punt: ik zeg niet dat Wilders al bezig is met fantasieën over vernietigingskampen, ik zeg wel dat ik opnieuw kan zien dat het mogelijk blijkt, ook in ons ‘verlichte’ land, om een deel van de bevolking te laten geloven dat een ander deel van de bevolking hier niet hoort, essentieel ‘anders’ is, er een onveranderlijke en verwerpelijke ideologie op na houdt, vermomd als religie, en dat er sprake is van een samenzwering om de samenleving over te nemen, net als dat destijds de joden in de schoenen werd geschoven. Het is niet alleen erg dat er een man bestaat die zulke vunzige kletskoek produceert, het is vooral erg dat er een flink aantal mensen is die die ranzige lariekoek gelooft, en bereid is om die man aan de macht te helpen. Dat is waar het mij om gaat.
Of het gaat over ‘klassiek racisme’ is een andere discussie, antisemitisme, waarvan ik toch echt aanneem dat niemand meer ontkent dat dat bestond, is nou juist uitgerekend geen klassieke vorm van racisme, joden zijn geen ras. Ik heb het er wel vaker over gehad dat het er in wezen niet toe doet op grond van welke vermeende eigenschap een gehele groep mensen wordt weggezet als inferieur, of dat huidskleur, cultuur of religie is. Nu gaat het er om of het een taboe is om hardop te zeggen dat we waarnemen dat er – opnieuw – een proces gaande is waarbij een politieke stroming er openlijk voor uit komt dat ze een bepaalde bevolkingsgroep er het liefst uit wil gooien. Mag je dan de paralellen niet zien? Ik vind dat we niet anders kunnen.
(8) Ruben, ja ik moet inderdaad mijn teleurstelling wegwerken. Ik weet wel dat er politieke verschillen zijn tussen GroenLinks en de SP, maar toch, juist als het ging om het opkomen voor de migranten/allochtonen in ons land vond ik dat GroenLinks vaak consequenter was dan mijn eigen partij. Dus het valt vies tegen, eerst dat gedoe over de hoofddoek van Halsema, en nu dat gepiep over ’tendentieus’.
Ik denk dat mijn beeld over Groen Links vooral gevormd is door mijn samenwerking met de GroenLinksers in de Eerste Kamer: we hebben het binnenkort over de vreemdelingenwet, we zitten geheel en al op één lijn. Vanuit die samenwerking beschouw ik GroenLinks als mijn natuurlijke bondgenoten, ik vind de SP sterker op het sociaal-economische vlak, ik vind GroenLinks sterker, inderdaad, op groen, maar nu moet ik dat beeld geloof ik toch bijstellen. Met enige pijn, inderdaad.
Het is overigens interessant dat het kieskompas GroenLinks een stuk naar rechts heeft geschoven.
Ha Anja,
Dank voor je reactie! Zoals ik in mijn tweede reactie schreef (onder nr 10) heb ik de uitzending inmiddels gezien. Ik heb in deze discussie – na mijn eerdere twee reacties – niet veel meer bij te dragen, maar geef hier nog wel enige verheldering op eerdere punten die je in je reactie heb aangehaald.
-Met betrekking tot de term “klassiek racisme in de letterlijke zin”, doelde ik niet op de kwestie of joden wel of niet een ras zijn. Het ging mij erom dat joden door de nazi’s in die film en in het algemeen als ras gezien werden. Zo ver gaat Wilders (nog) niet in zijn retoriek over moslims. Dat bedoelde ik, niet meer en niet minder.
Ik ben het overigens geheel met je eens dat dat niet het meeste relevante is en zoals je schrijft “dat het er in wezen niet toe doet op grond van welke vermeende eigenschap een gehele groep mensen wordt weggezet als inferieur, of dat huidskleur, cultuur of religie is.”
-Nog één punt dan dat ik wil ophelderen; ik vind niet dat de Wilders en zijn PVV op allerlei punten vergelijkbaar zijn met de nazi’s. Zo heb ik dat niet bedoeld. Wel vind ik dat er vergelijkingen te trekken zijn tussen Wilders’ retoriek en delen van de nazistische propaganda (en ook met andere populistische propaganda trouwens). Die vergelijking is denk ik relevant omdat daar mogelijk het begin ligt van het antwoord op de moeilijke doch belangrijke vraag – in jouw woorden – “hoe krijg je mensen zo gek.” Er zijn vast meer factoren die mensen ontvankelijk maken voor een gevaarlijke boodschap, maar ik heb het vermoeden dat de propagandistische stijl die Wilders en zijn partij hanteren de partij deels zo populair maakt. Het propagandistische zit hem overigens niet alleen in de stijl van spreken en presenteren, maar in het eigenlijk anti-communicatieve ervan; het totaal nooit luisteren of de dialoog aan gaan met andere mensen, maar het maar alleen schreeuwen van (te) simpele leuzen.
Groet,
SP-er
De uitzending van Zembla over Wilders vind ik zeker ook goed, maar die beelden uit griezelfilms vind ik eerlijk gezegd juist afbreuk doen aan de ernst van het behandelde onderwerp.
Het is disfunctioneel met termen als “fascist” en “racist” te smijten als het over Wilders gaat. Maar dat vind ik alleen om communicatieve en tactische redenen, niet omdat er inhoudelijk (gedeeltelijk) geen waarheid in zou schuilen.
Wilders lijkt dan wel (nog?) niet bezig met ideeën over vernietigingskampen, maar hij heeft het bv. wel over het uit Europa bonjouren van “dertig miljoen moslims”. Het verschil is in mijn ogen toch niet heel veel meer dan slechts gradueel.
Want vergeet niet: Hitler leek ook heel weinig kansen te hebben zijn programma te kunnen uitvoeren. Totdat er een ernstige economische crisis uitbrak en het grootkapitaal (Krupp, IG Farben, enz.) zijn bakens verzette….
Laten we maar hopen dat Wilders’ eventuele volgende filmpje niet als titel “Der ewige Moslem” zal hebben…..
Overigens: Leemhuis noem je in het vierde blokje nog steeds een keer “Leemhout”, Anja.
Dag Anja,
Wat je over G.L. en Femke Halsema zegt, daar was ik al bang voor.
Nu ook weer die lijstverbinding met de PvdA. Vier jaar geleden was dat nog de SP. Ik begrijp ook dat e.e.a. je enigszins pijn doet, temeer omdat je – zoals je zegt – in de Kamer zoveel overeenstemming hebt met de senatoren van G.L. ’t Is jammer, maar het hoort schijnbaar bij de politiek.
Dag, sterkte!
Jan.N
Olav schrijft: “Laten we maar hopen dat Wilders’ eventuele volgende filmpje niet als titel “Der ewige Moslem” zal hebben…..”
Als je het disfunctioneel vindt met termen als fascist te smijten als het over Wilders gaat, dan is het maken van de opmerking hierboven even disfunctioneel, Olav.
Kijk, Henna, wat je op mijn weblog niet hoeft te doen is Wilders neer te zetten als ‘de Hitler van deze tijd”. Ik dacht dat dat nu eindelijk wel duidelijk was. Ik heb je reactie dus niet opgenomen.
@ Clara (17):
Ben ik niet met je eens. Want ik stel deze ironische opmerking (dat was je hopelijk niet ontgaan) een zeer voorzichtige termen: laten we maar hopen dat….enz.
Pardon: het moet zijn: IN zeer voorzichtige termen.
(15), (17) en (19). Het spijt mij Olav, maar ik vind dat Clara gelijk heeft. Die opmerking is allesbehalve voorzichtig, zo’n ‘laten we maar hopen’ is net zo’n misleidend gebruik als de zinssnede ‘ik zou niet zo ver gaan om te zeggen dat’ – en het dan zeggen. Ondertussen heb je er wel een insinuerende opmerking gemaakt, al zeg jij dat die ironisch bedoeld is. Niet doen. Er is genoeg waar je Wilders op kunt bekritiseren zonder er dingen bij te gaan verzinnen – wat hij eventueel nog eens zou kunnen gaan doen.
Ik had dit niet aan Clara over moeten laten, maar er als moderator zelf wat van moeten zeggen, dan wel, naar goed gebruik, je opmerking te verwijderen. Het gaat er nu echt om om helder te blijven en niet uit de bocht te vliegen.
@ Anja 12
… hoe krijg je mensen zo gek, vraag jij je af om mee te werken aan de vernietiging van een andere bevolkingsgroep. Excuses als ik je niet goed parafraseer, maar de strekking klopt neem ik aan wel.
Bij navraag op de straat blijkt dat mensen uit angst achter een ‘sterke’ man en of vrouw aanlopen die hen het gevoel geeft dat ze veilig zijn. Uit een soort van loyaliteit in het begin zullen ze die persoon steunen. Dat gaat dan steeds een stukje verder totdat de eerste gewonde valt. Dan moet je als volgeling een keuze maken en je standpunt herzien. Deze keuze hangt af van persoonlijke instellingen zoals karakter, moed, levenskracht, en ook het financiële plaatje speelt hierbij een beduidend grote rol.
Naomi Klein heeft het in haar Shock Doctrine over wat een krisis met mensen doet! Ze raken als het ware verlamd en kunnen niet meer helder denken en laten zich in de shocktoestand geleidelijk aan steeds verder meeslepen door een ieder die dan langskomt en een ‘helpende’ hand biedt.
Uiteraard is dit even in een hele kleine notendop en raad ik een ieder aan de film van Winterbottom toch te zien, en nog beter … het boek van Klein te lezen.
De geleidelijkheid van het ‘onteigeningsproces’ (onteigening kan dan slaan op menselijkheid, grond, goederen, mensenlichamen) heeft een verlammende werking op de eventuele weerbaarheid van mensen ten aanzien van geponeerde argumenten voor het uitroeien dan wel verdrijven van een andere bevolkingsgroep. Helderheid wordt vertroebeld door de angst dat de ander jou zal onteigenen, uitroeien dan wel verdrijven. Hier komt dan de demagoog om de hoek kijken. Het zijn de woorden van de demagoog die blijven hangen en het zijn zijn/haar woorden die de angst, welke in ons is verankerd gelijk ons vermogen tot liefhebben en moedig zijn, voedt. Er is dan voor velen geen ontkomen meer aan.
Met andere woorden ‘angst’ is de grote ‘boosdoener’.
Angst heeft een verlammende werking op het vermogen tot een heldere gedachtengang waarin het onteigenen, uitroeien dan wel verjagen van een andere bevolkingsgroep een overtreding is van mensenrechten en wellicht heel veel wetten.
Angst is onlosmakelijk verbonden met de mens en we kunnen er gedachten en op loslaten en pillen voor slikken die angst doen verminderen, maar angst zal nooit weggaan.
Met andere woorden, ik bergijp heel goed hoe het allemaal kan gebeuren en ik denk dat we het daarover moeten gaan hebben in de debatten … de alles doordringende en verwoestende angst die mensen in de greep houdt en die van mensen makke volgelingen maakt van slechte ideeën die de onteigening, uitroeiing en verjaging van andere bevolkingsgroepen tot gevolg hebben.
De uitspraak van Halsema doet mij overigens sterk denken aan de uitspraak van Pels naar aanleiding van het zien van de film The Shockdoctrine van Michael Winterbottom gebaseerd op gedachtengoed van Naomi Klein, op zondag 25 april jl getoond in het Ketelhuis op uitnodiging van Joop.nl.
Pels was verontwaardigd over het eenzijdige opruiende karakter van de film en hij gelooft niet zomaar in ‘kwade geniussen’ op politiek verantwoordelijke plekken in onze samenleving die mensen willen onteigenen, uitzetten dan wel uitroeien. Hij kwalificeerde de film als simplistisch.
Hiermee ontkent Pels in wezen de menselijkheid van deze mensen, namelijk dat deze politieke kopstukken zich laten drijven door angst. Tja …. en dat wil je natuurlijk niet laten merken aan je volgelingen dat je zo bang bent en daarom de ander wil onteigenen.
Twee mensen op cruciale posities bij Groen Links laten ons overduidelijk horen en lezen wat ze vinden van voorlichting omtrent het kwade menselijke in de mens … tendentieus en simplistisch.
ANGST IS HETGEEN WIJ MOETEN LEREN ANALYSEREN EN BEHEERSEN!
En daarvoor moet je hem wel eerst tegenkomen in jezelf die angst om vervolgens te kunnen beseffen wat deze angst met je kan doen en kan laten doen. Er is maar één manier om dit te kunen beseffen en dat is ezelf te confronteren met angst, dus angst daadwerkelijk te voelen. Dat wil je niet. Het is namelijk niet fijn die angst, die wil je graag zo snel mogelijk wegstoppen, bedekken en daarvoor hebben we allerlei mechanismen ontwikkeld in onze samenleving. De figuur van de sterke man/vrouw met de helpende hand is daar één van!
Pingback: Angst drijft ons in de armen van de kwade genius … · Tessonome