Ik heb geprobeerd om die twee partijen-landschapjes, die van 2006 en die van 2010 ergens van het net af te plukken om ze op mijn weblog te zetten, maar dat is me niet gelukt. Ze stonden woensdag in Trouw. Vooral om even te vergelijken: wat is er verschoven?

Dus doe ik het maar even zo, primitief, foto gemaakt van de krant, foto de computer op.

Even als uitleg: de politieke partijen zijn niet alleen op één links-rechts as gezet, maar ook gerangschikt op de progressief-conservatief as. Voor de uitleg: hier heb ik even van het kompas de invulling over genomen van de termen.

Wat is ‘links’?
Linkse partijen willen dat de overheid meer verantwoordelijkheid op zich neemt. De overheid hoeft zich niet enkel bezig te houden met haar kerntaken, maar ook met het herverdelen van de welvaart en het koesteren en zo nodig uitbreiden van de sociale zekerheid. Dit brengt natuurlijk extra kosten met zich mee, die onder andere kunnen worden gefinancierd door verhoging van de belastingen, al dan niet alleen voor mensen met een hoger inkomen.

Wat is ‘rechts’?
Rechtse partijen vinden dat de overheid zich zo veel mogelijk moet concentreren op haar kerntaken, zoals veiligheid. Rechtse partijen zijn tegen hogere belastingen en herverdeling van welvaart en leggen de nadruk op economische vrijheid. Voor rechtse partijen komt op sociaal-economisch gebied de markt voor de overheid.

Wat is ‘progressief’?
Progressieven kenmerken zich over het algemeen door een kosmopolitische en multiculturele houding. Ze hechten veel waarde aan persoonlijke vrijheden, met name op het gebied van ethische vraagstukken als abortus, euthanasie en het homohuwelijk. Progressieven staan tolerant tegenover alternatieve leefstijlen en zijn bij het dilemma ‘milieu’ versus ‘economie’ eerder geneigd voor het milieu te kiezen.

Wat is ‘conservatief’?
Conservatieven kenmerken zich over het algemeen door een nationale en monoculturele houding. Ze hechten veel waarde aan traditionele waarden en instituties van de samenleving, zoals de kerk, het gezin en het verenigingsleven. Conservatieven geloven in een overheid die krachtig optreedt om de orde en stabiliteit van de maatschappij te waarborgen. Bij het dilemma ‘milieu’ versus ‘economie’ zijn conservatieven eerder geneigd voor de economie te kiezen.

Wat zien we in de landschapjes, als we die van 2006 met die van nu vergelijken? Een aantal dingen: bijvoorbeeld dat zowel SP als PvdA meer de kant van progressief zijn opgeschoven (ik vind dit vooral opmerkelijk omdat Halsema nogal eens de neiging heeft om de SP als ‘conservatief’ weg te zetten – dat valt dus ontzettend mee.) Dat zowel SP als PvdA op de sociaal-economische as een beetje linkser zijn geworden, maar GroenLinks bepaald niet, die werd in 2006 nog links van de SP gepositioneerd, maar heeft nu in het schema een flinke schuiverd naar de rechterkant genomen, en staat inmiddels tussen SP en D66 in. (Dat wil dus zeggen: wat partijprogramma betreft – ik denk nog steeds hardnekkig dat dat nog niet hoeft te gelden voor het merendeel van de achterban, eenvoudig omdat ik er te veel van ken). Kijk naar D66, waarvan Pechtold een tijd lang de progressieve show heeft gestolen omdat hij als een van de weinige politici zijn mond open wenste te trekken tegenover Wilders, en vergis je niet: sociaal economisch staat D66 aan de rechterkant. CDA is zowel conservatiever als rechtser geworden, en de Christen Unie neemt een eenzame positie in in in het linker ondervak: vergeleken bij de anderen nog tamelijk links, maar wel conservatief. Net als D66 een eenzame positie inneemt in het rechterbovenvak, redelijk progressief, maar nogal rechts.

Dit is dus wat je in het gehele plaatje ziet: zowel CDA, D66, VVD als zelfs SGP zijn rechtser geworden.

En de PVV, daar had ik het al over, naar het midden geschoven, maar stevig conservatief. Ik zei het al, dat midden krijg je alleen wanneer je de losse standpunten bij elkaar optelt, en het niet hebt over de ideologische samenhang in het programma.