Als een volk dat zelf zo recent het slachtoffer is geweest van onmenselijke gruweldaden niet in staat is om begrip op te brengen voor het onrecht en het lijden dat zijn territoriale ambities veroorzaken, welke hoop is er dan nog voor de rest van ons?

Te gast: Henry Siegman
Vertaling, met dank: Roeline Knottnerus

De grootste klap voor Israël: het verlies van moreel inlevingsvermogen

Nadat Israël op bloedige wijze de Gaza-vloot tot staan had gebracht, belde ik met een vriend in Israël die ik al mijn hele leven ken om hem te vragen naar de stemming in het land. Hoewel hij een intellectueel en een vriendelijk en zachtmoedig mens is, heeft mijn vriend zich reeds lang geleden aan de kant van Israëls haviken geschaard. Desondanks was ik volkomen verrast door zijn reactie. Hij vertelde mij – met een stem die trilde van emotie – dat de wereldwijde veroordeling die over Israël werd uitgestort herinneringen oproept aan de duistere periode van het Hitlertijdperk.

Hij zei me dat vrijwel iedereen in Israël dat zo voelde, met uitzondering van Meretz, een kleine Israëlische pro-vredespartij. “Maar dat zijn in feite zelf halve Arabieren”, voegde hij eraan toe.

Net als ik heeft mijn vriend die duistere Hitlerjaren zelf meegemaakt en, zoals zoveel van Israëls Joodse ingezetenen, de bezetting door de Nazi’s aan den lijve ondervonden. Juist daarom was ik met stomheid geslagen toen hij die vergelijking trok. Hij voegde eraan toe dat die zogenaamde mensenrechtenactivisten aan boord van het Turkse schip eigenlijk een stelletje terroristen en criminelen waren die werden betaald om de Israëlische autoriteiten taan te vallen en een incident uit te lokken om de Joodse staat in diskrediet te brengen. Dat werd bewezen, zei hij, door het feit dat volgens de Israëlische autoriteiten veel van deze activisten tienduizend dollar bij zich hadden, “steeds exact hetzelfde bedrag!”* benadrukte hij.

Toen ik de schok van dat gesprek eenmaal te boven was weten te komen, trof het me dat de verwijzing naar het Hitlertijdperk in feite een schrikbarend toepasselijke en treffende vergelijking was, zij het niet op de manier die mijn vriend bedoelde. Anderhalf miljoen burgers zijn nu al meer dan drie jaar lang veroordeeld tot een bestaan in een openluchtgevangenis in onmenselijke omstandigheden, maar in tegenstelling tot de Hitlerjaren gaat het dit keer niet om Joden maar om Palestijnen. Het is onvoorstelbaar, maar hun cipiers zijn overlevenden van de Holocaust en hun nakomelingen. Natuurlijk worden de inwoners van Gaza niet naar de gaskamers afgevoerd zoals de Joden destijds, maar ze worden wel veroordeeld tot een mensonterend en hopeloos bestaan.

Zeker 80% van de bevolking van Gaza leeft op het randje van ondervoeding en is afhankelijk van internationale hulporganisaties voor hun dagelijks brood. Volgens de VN en de Wereldgezondheidsorganisatie zijn de kinderen van Gaza ten prooi aan een sterk verhoogde morbiditeit die de kwaliteit en de duur van het leven van velen van hen zullen aantasten. Deze schandalige toestand is het directe gevolg van doelbewust en uitgekiend Israëlisch beleid dat erop is gericht om de ontwikkeling van Gaza te frustreren door niet alleen de economie van het gebied de nek om te draaien, maar ook de fysieke en sociale infrastructuur te vernietigen, terwijl men het gebied hermetisch van de buitenwereld afgesloten houdt.

Nog eens extra stuitend is dat dit beleid wordt beschouwd als een bron van vermaak door sommige Israëlische leiders, die het volgens berichtgeving in de Israëlische pers schertsend classificeren als “de Palestijnen op dieet zetten”. Ook daar dringt een vergelijking met de Hitlerjaren zich op, toen het lijden van de Joden door de Nazi’s vermakelijk werd geacht.

Een ander kenmerk van dat duistere tijdperk waren de absurde complotten die door overigens intelligente en ontwikkelde Duitsers aan de Joden werden toegeschreven. Helaas zijn zelfs intelligente Joden niet immuun voor die kwaal. Is het werkelijk denkbaar dat Turkse activisten die elk tienduizend dollar betaald zouden hebben gekregen dat geld mee aan boord zouden nemen, in de wetenschap dat ze zouden worden aangehouden door de Israëlische autoriteiten?

Dat intelligente en beschaafde mensen, of ze nu Duits of Israëlisch zijn, zichzelf dergelijke onzinnige ideeën kunnen aanpraten (een ziekte waar ook het grootste deel van de Arabische wereld aan lijdt) is het raadsel dat ten grondslag ligt aan het mysterie van hoe zelfs de meest beschaafde samenlevingen zo snel hun diepst gekoesterde waarden overboord kunnen zetten om te vervallen tot de meest primitieve impulsen jegens de Ander, zonder zich er zelfs maar van bewust te zijn dat ze dat doen. Dat moet toch zeker verband houden met een opzettelijk onderdrukken van het morele inlevingsvermogen dat mensen in staat stelt zich te verplaatsen in de situatie van de Ander. In de Pirkey Avot, een verzameling ethische vermaningen die onderdeel zijn van de Talmoed, staat: “Veroordeel je medemens niet voordat je in staat bent om je voor te stellen hoe het is om in zijn schoenen te staan.”

Natuurlijk is zelfs het meest verwerpelijke Israëlische beleid in de verste verte niet te vergelijken met Hitler-Duitsland. Maar de fundamentele ethische kwesties zijn wel vergelijkbaar. Hoe zouden Joden hebben gehandeld ten aanzien van hun beulen als zij waren veroordeeld tot een bestaan van het soort dat Israël oplegt aan de bevolking van Gaza? Zouden zij dan mensenrechtenactivisten die zich bereid toonden om hun leven in de waagschaal te stellen om hun benarde situatie wereldwijd onder de aandacht te brengen niet beschouwd hebben als helden, ook al waren zij slaags geraakt met commando’s die probeerden om hun poging te verijdelen? Koesterden de Joden net zo’n grote bewondering voor de Britse commando’s die de schepen enterden en dwongen tot omkeren die in de periode na de Tweede Wereldoorlog illegale Joodse immigranten naar Palestina vervoerden, als die de meeste Israëli’s nu koesteren voor de Israëlische mariniers?

Wie zou ooit hebben geloofd dat een Israëlische staat en zijn Joodse inwoners zouden pogen om Israëlische mensenrechtenorganisaties te demoniseren en monddood te maken vanwege hun gebrek aan “patriotisme” en mede-Joden die kritiek hadden op de aanval op de Gaza-vloot weg zouden zetten als “Arabieren”, met alle negatieve connotaties waarmee die term in Israël beladen is geraakt van dien, wat rechtstreeks vergelijkbaar is met de Duitsers die hun medeburgers die opkwamen voor de Joden tot “Juden” bestempelden? De activisten van de Duitse verzetsgroep “Die Weiße Rose”, meest studenten van de universiteit van München, die de moed hadden om de Duitse vervolging van de Joden te veroordelen (lang voordat de uitroeiing in de concentratiekampen een aanvang nam), werden ook beschouwd als “verraders” door hun landgenoten, die het totaal onverschillig liet toen deze verzetsmensen door de Gestapo werden onthoofd.

Dus ja, er is meer dan genoeg reden voor de Israëli’s, en voor Joden in het algemeen, om juist nu eens lang en diep na te denken over het duistere Hitler-tijdperk. Want de betekenis van het incident rond de Gaza-vloot is niet zo zeer gelegen in de controverses rond schendingen van het internationaal recht in internationale wateren, noch “wie als eerste de aanval heeft geopend” op het Turkse schip, de Mavi Marmara, maar in de veel grotere vragen die de Israëlische bezetting en het verwoestende effect daarvan op de burgerbevolking van Gaza oproepen ten aanzien van de menselijke waarden die ons verbinden.

Als een volk dat nog maar zo kort geleden de meest onmenselijke gruweldaden aan den lijve heeft ondervonden niet in staat is om moreel begrip op te brengen voor het onrecht en het lijden dat zijn eigen territoriale ambities – en zelfs de legitieme zorgen om de eigen veiligheid – een ander volk aandoen, welke hoop is er dan nog voor de rest van ons?

Henry Siegman is directeur van het VS/Midden-Oostenproject en als gastonderzoeker verbonden aan het Sir Joseph Hotung Middle East Program van de School of Oriental and African Studies van de University of London. Hij is voormalig Senior Fellow voor het Midden-Oosten van de Amerikaanse Raad voor Buitenlandse Betrekkingen. Van 1978 tot 1994 was hij nationaal directeur van het Amerikaanse Joodse Congres.

Origineel: hier