Jan Andreae

Jan Andreae, de man met wie ik veel samen reis en veel samen meemaak sprak ook op mijn boekpresentatie. Dit is wat hij zei.

Dames en heren, vrienden en bondgenoten

Ik ben aangekondigd als de fellow traveller, de medereiziger. En in die symboliek heb ik getracht mijn woorden te kiezen voor iets dat bijna niet uit te leggen is.

Dat samen reizen is al 35 jaar geleden begonnen, toen was het al niet zo goed uit te leggen. Zij: voortrekker, pionier en schrijfster in de Vrouwenbeweging en ik: activist in de homobeweging . Zij als enige vrouw in mijn mannengroepen en ik als enige man in haar vrouwengroepen. Om confronterende, humoristische, pijnlijke maar vooral hele creatieve dialogen op gang te brengen.
En dan zwerven en reizen we door de Balkanlanden, verlaten hotels, de geur van kampen en de oorlog, armoede, geweld, verlies en uitgebluste mensen.
Zij: lezingen, chocola, kaarsen en andere hartverwarmende kleinigheden voor iedereen. Ik: de trainer en de coach, bijna nooit echt wetend wat ik in al die groepen verdwaalde mensen moest doen… en dat werd dan iets.
Toen Gaza, 10 jaar nu. Reizen, wachten, teruggestuurd worden, werken, praten… eindeloos praten met mensen, foto’s, een weblog, modder, pijn, dood. Maar weer die kaarsen en chocola.
Als je het donkerste donker inloopt dan moet je wel licht meebrengen

Mahmoud Darwish, de Palestijnse dichter schreef :

DE ENE REIZIGER ZEI TEGEN DE ANDERE
WIJ KOMEN NIET TERUG ZOALS

Ik ken de woestijn niet
Maar aan haar randen groeide ik in woorden
Die woorden zeiden en gingen
Als een verstoten vrouw, als haar gebroken echtgenoot
Ik onthield niets dan het ritme
Dat ik hoorde
En ophief als een duif
Op weg naar de hemel

In de woestijn zei de verborgene tegen mij
Schrijf
Ik zei: in de luchtspiegeling is een ander schrift
Hij zei: schrijf. Opdat de luchtspiegeling groen wordt

Ik zei: ik mis verborgenheid
En ik zei: ik heb mijn woorden nog niet geleerd
Hij zei tegen mij: schrijf om ze te kennen
En te weten waar je was en waar je bent
Leg je naam in mijn hand en schrijf
Om te weten wie ik ben, en ga als de wolken
De ruimte in

Ben ik daar of hier
In elk ‘jij’ ben ik
Dat wordt het lied van een reiziger voor een reiziger
Ik kom niet terug zoals ik ging
Ik kom niet terug, ook niet af en toe

Wij hebben gereisd en zij heeft geschreven.
Dames en heren, vanmiddag krijgt u een briljant boek gepresenteerd
Partijdig, want wij hebben gekozen
Objectief, omdat door deze bril de feiten zijn beschreven.
Eenzijdig, van een zijde zoals ik het nog nooit heb gelezen. Van die andere zijde die zo vaak geen stem heeft gehad.
Meerlagig, er zijn ten minste 100 onderzoeken, historische beschrijvingen en intellectuelen van beide kanten geraadpleegd.
Wijs, omdat er met een zekere distantie naar de grootste pijn in de wereld van joden en Palestijnen is gekeken.
Met een onverbiddelijke uitkomst: Israël, we hebben het beste met je voor, maar je beleid en je politiek wijzen we radicaal af. De zionistische ideologie biedt geen enkel perspectief.
En in de vele voetnoten en zo ook op onze reizen worden we daar vanuit beide zijden in bijgestaan.
Dit boek zal bijdragen aan een enorme bewustzijnsontwikkeling die decennia niet mogelijk zijn geweest door ons diepgewortelde gevoel van schuld en loyaliteit.
Het is dat bewustzijn dat Nederland en de gehele wereld tot in de haarvaten nodig heeft om deze hartverscheurende situatie te stoppen en dwars door schuld en loyaliteit heen te stappen en te leren zeggen: de grens is bereikt.

Dit boek zal veel mensen op die grens brengen, dit boek zal een revolutie veroorzaken, dit boek is het begin van een nieuw perspectief.
En aangekomen op de grens van het ontoelaatbare, is er altijd de mogelijkheid van een ander en nieuw begin.
Ik eindig dan ook met de laatste zin uit haar boek: Als je het wil, is het geen droom.