‘De enige democratie in het Midden-Oosten’ is een manier waarop Israël-aanhangers hun land graag aanbevelen. Kenmerkend is dat ze daarbij Israël als democratie graag vergelijken met de landen in het Midden-Oosten – waarbij ze gunstig afsteken, en niet met de democratieën in Europa – want dan viel de vergelijking al een stuk minder positief uit. In Oorlog als er vrede dreigt ga ik in op die vraag: is een land wel een democratie wanneer er een fundamenteel verschil wordt gemaakt tussen de rechten van bevolkingsgroepen op grond van een etnisch-religieus principe? Is een land dat een grondwet mist waarin gelijke rechten voor alle staatsburgers worden gegarandeerd wel een democratie? Of noem je dat, met Oren Yiftachel, een etnocratie?

Dit is een feit: Israël heeft een parlement, de Knesset, waarin ook Arabische staatsburgers gekozen kunnen worden – de Palestijnen met Israëlisch staatsburgerschap, ongeveer 20% van de bevolking. Ook zij hebben stemrecht, al is er in Israël inmiddels een aanzienlijke groep burgers die hen dat recht het liefst zouden ontnemen. Maar meer en meer glijdt de Israëlische democratie af naar een dictatuur van de (rechtse) meerderheid, en worden burgerlijke vrijheden steeds verder ingeperkt. Twee recente artikelen daarover: van Uri Avnery, hier, en van Gideon Levy, hier.

Rechts Israël maakt steeds duidelijker waar ze heen willen: een puur joods parlement, vrij van Arabieren, een joodse samenleving zonder vreemdelingen, een staat zonder mensenrechtenorganisaties als B’Tselem, en zonder dat er nog recht gehaald kan worden bij het Hooggerechtshof. Als de ultrarechtse stroming die steeds sterker wordt zijn zin krijgt is dit de toekomst.

Voor de nationalisten, racisten en fans van het militarisme en fascisme zijn het hoogtijdagen, schrijft Levy. Voor hen is democratie vooral de dictatuur van de meerderheid die de rechten van de minderheden kunnen vermorzelen – en iedereen ondergeschikt maakt aan een staat waarin de media ingekapseld zijn, academische vrijheid wordt ingeperkt, en alle burgers gedwongen kunnen worden om een eed van loyaliteit af te leggen, ook en met name die burgers die door diezelfde staat als tweederangs worden behandeld.

Waar zijn de massa’s mensen die eens, bij het bloedbad in Sabra en Chatilla (in 1982) de straat opgingen in protest? Ze leven nog, maar je hoort ze niet meer nu parlementariër Haneen Zuabi belaagd wordt door collega’s, haar privileges dreigen te worden afgenomen. Je hoort ze niet nu er wettelijk meer straf komt te staan op het ondersteunen van dienstweigeraars. Ze weten heel goed dat de mensenrechtenorganisaties onderworpen worden aan McCartheïstische campagnes en zwijgen. Ze lezen in de krant dat academici die kritisch zijn tegenover hun eigen staat belaagd worden. Ze vinden het goed als het ondersteunen van een boycot strafbaar wordt gemaakt. Wat al die mensen niet beseffen, of het kan ze niet schelen, dat dit gevaar niet van buitenaf komt, maar van binnenuit.

Nu zijn het nog de Arabieren die belaagd en bedreigd worden, hun rechten ontnomen door een ‘democratische’ meerderheid – ze halen hun schouders op, dat zijn maar Arabieren. En al die critici, de mensenrechtenactivisten, de Israëli’s die opkomen voor Gaza? Ze halen opnieuw hun schouders op: dat zijn dissidenten en dus landverraders. Mensen die voor de derde keer de gevangenis ingaan omdat ze dienstweigeren? Die laten hun land in de steek, die mogen ook een vierde keer de gevangenis in, en een vijfde. Ze horen over rabbijnen die actie voeren om Israëli’s te verbieden om woningen te verhuren aan buitenlandse arbeiders, over de heksenjacht naar vluchtelingen die illegaal de grens over zijn gekomen, over buitenlandse kinderen die worden gedeporteerd, over het toegenomen politiegeweld tegen vreemdelingen, en denken: ach, dat is niet zo aardig, maar hen gaat het niet aan want zij zijn geen vreemdelingen. Ze zien hoe de vertegenwoordigers van Kadima openlijk meedoen in de hetze tegen buitenlanders, ze horen politici die Lieberman overtreffen in hun haat tegen Arabische burgers, ze nemen waar dat Tzipi Livni dat laat gebeuren en zwijgt. En waarom accepteren ze dat allemaal? Omdat ze denken dat zijzelf geen gevaar lopen.

Maar wacht maar, waarschuwt Levy. Denk maar niet dat het monster stilhoudt bij de drempel van jouw huis. Het politiegeweld keert zich straks tegen jullie kinderen, de gedachtenpolitie zit niet stil. Straks zijn de kranten en de tv onherkenbaar, net als de Knesset, de gerechtshoven, de scholen. Dat is in de geschiedenis al eerder gebeurd en nu gebeurt het In Israël. Maar tegen de tijd dat al die burgers die vroeger protesteerden en nu zwijgen doorkrijgen dat het monster dat ze hebben laten ontstaan ook hen niet zal ontzien is het te laat.

Volgend weekeinde over het eveneens alarmerende verhaal van Uri Avnery.