Het kwam doordat de ‘joodse boot’ die nu onder de Engelse vlag op weg is naar Gaza Irene is gedoopt dat ik weer aan haar moest denken. Irene Bruegel, de partner van Richard Kuper, met wie ze vier kinderen opvoedde. Ze was even oud als ik, en stierf twee jaar geleden.

Ik heb ze alletwee gekend, Richard ook als uitgever van Pluto, nog steeds een goede linkse uitgeverij, Irene als feministe, en net als ik van de ‘soc-fem’, de feministes die nooit vergaten dat er meer scheidslijnen zijn in onze samenleving dan die tussen vrouwen en mannen, maar ook, dwars daar doorheen, tussen klassen. Ik ging vaak naar de conferenties in Engeland, en kwam haar daar dan ook tegen. Altijd druk, altijd in de weer, van meer dan korte gesprekjes ‘hoe is het nou met jou’ kwam het nooit.

Achteraf gezien is het opmerkelijk hoeveel joden voorop gelopen hebben in alle sociale bewegingen, tegen racisme, voor socialisme, voor vrouwen. Maar daar hadden we het toen zelden over, wie er joods waren. En het is even opmerkelijk dat veel van die joodse feministes van toen dezelfde ontwikkeling hebben doorgemaakt als ik – het was met plezier dat ik ze later weer tegenkwam op de congressen over Palestina/Israël. Wie eenmaal de strijd tegen onrecht in het bloed heeft zitten stopt niet bij de eigen emancipatie en belangenstrijd.

De laatste keer dat ik haar, en Richard, zag was in Kalkiliya, bij de muur. Zij waren er met een groepje Britten, ik met een clubje van de SP. Het regende, en we waren allemaal druipnat, en ons gesprek was kort. We beloofden weer eens met elkaar te spreken, nu we ontdekt hadden dat we met een overeenkomstig verleden elkaar nu niet toevallig op dezelfde plek, met hetzelfde doel weer tegenkwamen. Maar dat is er nooit meer van gekomen. We hadden het allletwee altijd druk. En toen ging ze dood, 62 jaar oud.

Ik moet haar, verregend en wel, nog ergens op een foto hebben, maar die kan ik nu niet vinden. Het ontroert me dat de boot met de mensen van onder andere de JFJP, Jews for Justice for Palestine, door haar met een handjevol joodse vrienden opgericht, en nu meer dan duizend leden sterk, naar haar is genoemd. Alsof ze er toch bij is.

Hier. Met dank aan Jaap.