Nooit gehoord van Hard//hoofd, een dagelijks tijdschrift online, met een gezellig rommeltje aan van alles, linzensoep, een alternatieve solidaire hoofddoek, de mooiste verjaardagsfoto’s, tip voor een wijnfeestje, overdenking over faceboek – beetje kunst. Lapjesdeken.
Een verbindende lijn kan ik niet echt ontdekken op deze site die al een paar jaar bestaat, anders dan dat het leuk en positief moet zijn. Maar even naar het colofon doorgezoefd: een massa mensen waarvan ik er niet één ken. Jong neem ik aan. En ik ben oud. Dus vond ik het wel leuk om een tip van de redactie tegen te komen: lees De schaamte voorbij. Dan lees je nog eens iets over een periode die voorbij, voorbij en o voorgoed voorbij is. De roemruchte jaren zestig en zeventig. Hier het stukje:
Er zijn boeken waarin een heel decennium zich heeft samengebald, waarin de generatie van die periode zichzelf plotseling terugziet: alsof het boek een tijdmachine is. Less than zero van Bret Easton Ellis was waarschijnlijk dat boek voor verveelde cokesnuivende tieners in de Verenigde Staten, en Bridget Jones’ Diary van Helen Fielding was het voor de twijfelende stadsmeisjes. Maar dit soort boeken zijn vooral tijdsdocumenten. Zo’n document is ook De schaamte voorbij van Anja Meulenbelt (1976), waarin ze haar levensverhaal vertelt. Een tienerhuwelijk vanwege een ongeplande zwangerschap op zestienjarige leeftijd, waaraan ze zich drie jaar later wist te ontworstelen om terecht te komen in een zeer links-kunstzinnige omgeving waarin iedereen zoekende is, er flink met seksualiteit, drugs en relaties wordt geexperimenteerd en vrouwen zoals zij uiteindelijk nog steeds een ondergeschikte positie hebben. Tot ze bij elkaar komen en hun eigen revolutie gaan nastreven inplaats van die van Marx.
Het boek, geschreven in een harde persoonlijke stijl, geeft een levendig beeld van de chaotische jaren zestig en zeventig in Amsterdam. De opkomst van de vrouwenbeweging, Provo, de Maagdenhuisbezetting, Marxisme en Maoisme. Meulenbelt is soms onbedoeld hilarisch in haar beschrijvingen van eindeloze discussies (‘diskussies’) in een brij van wollige politieke groeperingen waarin Das Kapital wordt uitgeplozen, of de verschrikkelijke ruzies die ontstaan tijdens een internationaal vrouwenkamp in Denemarken wanneer bepaald moet worden welke tent die avond de spaghetti zal koken. Het is makkelijk om sceptisch te zijn over de gedateerde politieke laag van het boek (Meulenbelt omschrijft zichzelf als marxist) en vele beschrijvingen van haar tot mislukken gedoemde open relaties.
Maar De schaamte voorbij is bovenal het verhaal van een vrouw die zichzelf heeft gered. Carrie Bradshaw en Bridget Jones waren nog steeds huisvrouw geweest zonder de inspanningen van vrouwen als Anja Meulenbelt. En dat is, dertig jaar later, nog steeds inspirerend. Zoals ze zelf schrijft in de epiloog:
‘Wie denkt dat dit alles was, één vrouw die zich aan haar schaamte heeft ontworsteld, één unieke geschiedenis los van alle andere, die heeft het niet goed begrepen.’
Website Hard//hoofd: hier.
Schaamte voorbij? Jaren 60/70 voorbij? Inderdaad, we worden oud. Maar met zo’n PVC-regering wordt het tijd dat er weer een soort provo’s ontwaken om de kat de bel aan te binden (sorry PvdD)en opnieuw “de verbeelding aan de macht” in plaats van “de verkramping”.
Ha Theo. Ja ik hoop nu ook op het ontstaan van wat nieuwe beweging, misschien van de jongeren (ik studeer voor mastodont) het wordt er tijd voor.
Hierbij de foto van De Balie met de Teach In van Joop, waar je leuk op staat. Heb je die vast, ik weet niet of ik er nog aan toe kom er een stuk over te schrijven, er staat zoveel in de wachtstand. Kijk:
(Theo is die leuke meneer links, lieve kijkbuiskindertjes)
Hoi Anja,
Ik heb pas geleden je boek De schaamte voorbij gelezen en er erg van genoten. Het was een feest van herkenning.
Ik ben opgegroeid in de jaren 70 en nu zelf alleenstaande moeder van een zoon. Het boek geeft op een warme manier de 70-er jaren weer (of misschien is het de warmte van de hoofdpersoon?) maar is zeker niet gedateerd. De thema’s die het beschrijft, zijn nog steeds actueel: neem bijvoorbeeld de combinatie van werk, opvoeden, studeren, activisme, liefde….
Wel heb ik geconstateerd dat er in ieder geval één belangrijk verschil is tussen jouw geneartie en mijne. Op geen enkel moment in mijn leven is er door mijzelf of iemand anders gesuggereerd dat ik mijn leven in dienst van dat van een man zou moeten stellen. Ook geeneen van mijn vriendinnen heeft haar carrière aan de wilgen gehangen toen er man en kinderen kwamen; en sommigen kunnen hun baan alleen maar blijven doen dankzij hun man die meer thuis is bij de kinderen dan zij.
Op dat gebied is er dus wel veel veranderd; en ik ben jou en jouw vriendinnen daar dankbaar voor – zonder overigens te willen beweren dat we inmiddels de emancipatie voorbij zijn.
Leuk, Brechtje. Zelf heb ik het nooit meer op kunnen brengen om dat boek weer over te lezen, ik heb het toen in één ademtocht, in negen maanden (merkte ik achteraf) geschreven en het in de kast gezet en gedacht, zo, dat was dat.
Je hebt gelijk, een aantal zaken zijn werkelijk veranderd, we hebben het niet voor niets gedaan. Behalve al het plezier dat we er mee hadden. Het idee dat vrouwen dienstbaar horen te zijn aan mannen is echt van de baan. Toch zie ik nog veel mannen die het er moeilijk mee hebben om met een vrouw te verkeren die het op wat voor manier ook beter doet dan hij, meer verdiensten, meer status, meer aandacht. En ik zie veel vrouwen die dan erg hun best doen om dat op een of andere manier goed te maken. Het verandert wel, ik ken ook mannen die er gewoon plezier in hebben als hun partner het goed redt, maar dat het echt gewoon is, ik geloof het niet.
Nou, het is lief van je, de dank, maar eerlijk gezegd heb ik er ook vreselijk veel plezier mee gehad, en ik heb twee talenten ontdekt dankzij de vrouwenbeweging: schrijven en lesgeven. Heb ik nog steeds veel plezier van.
En aan degene die het boek bezitten en uit zouden willen lenen, dan houdt ik mij van harte aanbevolen, zal er zuinig op zijn en netje terugsturen. Anja is bekend met mijn adres.
Vriendelijke groet,
Amal
Gaat al in orde komen, Amal.