(Jezelf mogen zijn in Slotervaart)

Hij zegt dat hij het niet heeft gezegd, maar het leek er toch erg op dat hij zei dat joden in Nederland niet meer veilig zijn en maar naar de VS of Israël moesten emigreren. Alsof ze in Israël veiliger zijn, maar laten we het daar maar even niet over hebben. (Arnon Grunberg vanochtend in de Volkskrant: “Wie niet begrijpt dat je in Israël een groter risico loopt om vermoord te worden dan in Nederland, leest de krant selectief.” )

Natuurlijk is het een absolute schande dat er überhaupt groepen mensen zijn die zich in Nederland niet veilig voelen, en natuurlijk ga je dan mensen niet adviseren om maar op te hoepelen, maar doe je er wat aan. Een van de historisch gezien vreselijke fouten in de Europese geschiedenis kwam van de zionisten die dachten dat antisemitisme een natuurlijk en onuitroeibaar gegeven was, en in plaats van je daartegen te verweren beter kon maken dat je wegkwam om je met je eigen ‘bloed’ op je eigen ‘bodem’ te verschansen – ik was het niet die verzon dat het zionisme het spiegelbeeld vormde van het antisemitisme – en wat een vergissing van Herzl om te denken dat met de stichting van de joodse staat een einde zou komen aan het antisemitisme. (Zie hierover mijn boek, Oorlog als er vrede dreigt).

Nou neem ik Bolkenstein al niet meer erg serieus, sinds ik hem volledig af heb zien gaan in een debat met Tariq Ramadan waarbij bleek dat de Bolk niet de moeite had genomen om maar één boek van hem te lezen, maar wel de mond vol had met de laster en roddelkonterij die hij had van horen zeggen. (Zie hier) Dus of hij zo’n uitspraak nu wel of niet heeft gedaan maakt mij niet uit. Het probleem maakt me wel uit. En dat is dat er zich meerdere groepen mensen onveilig voelen in Nederland: joden, moslims, homo’s, groepen die bovendien voortdurend tegen elkaar uitgespeeld worden en zich uit laten spelen, zodat het netto effect is dat iedereen zich nog onveiliger gaat voelen en daarvoor graag met de vinger naar de anderen wijst. Of een wedstrijdje aangaat wie er het meest wordt gediscrimineerd. De Olympische Spelen van het Slachtofferschap. Ook al zo weinig productief.

(Jezelf mogen zijn in Slotervaart)

Ik was een paar maanden geleden bij een mooie bijeenkomst in Slotervaart en kwam er niet toe om daar een stukje over te maken. In Slotervaart zijn een paar organisaties van buurtbewoners bezig om het klimaat in hun buurt beter te maken, en ze hebben een simpel klinkende maar werkende formule: we gaan elkaar niet overtuigen van ons gelijk, we gaan niet proberen om mensen van hun overtuigingen en opvattingen af te helpen, maar we maken één afspraak: iedereen in deze buurt mag zichzelf zijn, en iedereen heeft er recht op om zich veilig te voelen. En dus zag je daar homo’s en moslims en homo-moslims trouwens, die spontaan een polonaise begonnen door de zaal.

Wat betekent, dat als er in een buurt een lesbisch stel wordt weggepest door Turks-Nederlandse jongens, of een joodse familie zich bedreigd voelt, of de moskeeën in de buurt bewaakt worden door moslims, dat dat een gemeenschappelijke zaak is. Of hoort te zijn. En niet alleen een zaak van de politie, of van de groep die zich bedreigd voelt. Of dat er opnieuw een hele groep wordt aangesproken op het gedrag van enkelen, want ook dat werkt zo ontzettend tegen het scheppen van een sfeer waarin buurtbewoners voor buurtbewoners staan, ongeacht.

Naar aanleiding van dat gedonder met Bolk, dat zelfs Haaretz, de Israëlische krant heeft gehaald, wil Rouvoet een rondetafelgesprek beginnen over bedreiging en discriminatie van Nederlandse joden. Nou, prima, zou ik zeggen. Maar wacht even, daar gaan we weer: nu wordt het Contactorgaan van Marokkanen in Nederland weer eens op het matje geroepen, want die hebben volgens Rouvoet nog niet duidelijk stelling genomen. (Trouw vanochtend). En dan moet er een debat volgen in januari in de Tweede Kamer. Waarvoor dan ook het CIDI en nog wat joodse organisaties (maar niet Een Ander Joods Geluid) worden uitgenodigd.

(Dodenherdenking, Bos en Lommer, 2008)

Ik denk daar een paar dingen bij.
In de eerste plaats wordt opnieuw gesuggereerd dat de Nederlandse Marokkanen hun mond houden tot ze worden opgeroepen om weer eens ergens openbaar stelling over te nemen. Maar als je zoals ik wel contacten onderhoudt met Nederlandse moslims, dan weet je dat het niet waar is. Dan weet je dat er juist vanuit de Marokkaanse gemeenschap al vele initiatieven zijn om wat aan de onderlinge verhoudingen te doen – neem de moslims die deelnamen aan een 4 mei herdenking met een eigen krans (zie hier), neem de moslims die er waren bij de Kristallnachtherdenking (om dan vervolgens beschuldigd te worden dat ze een joodse aangelegenheid gebruiken voor hun eigen ‘politiek’), neem een werkgroep van Marokkanen en joden, neem Mohamed Rabbae die het een paar dagen geleden nog zei op de dag voor de mensenrechten: het gaat om elke vorm van discriminatie, neem de buurtinitiatieven zoals in West, neem het feit dat ik door Khalil Aitblal werd uitgenodigd om deel te nemen aan een discussie hoe het Midden-Oosten conflict doorwerkt in de verhouding tussen Nederlandse Marokkanen en joden – een belangrijk onderwerp. Alleen als je stelselmatig géén contact hebt met Nederlandse moslims en Marokkanen kun je volhouden dat ze hun mond niet opendoen, in plaats van onder ogen te zien dat ze dat beginnend met de moord op Van Gogh – waar dezelfde avond al een lange lijst van migranten en moslimorganisaties hun afschuw over uitspraken (zie hier) – altijd hebben gedaan maar er misschien een beetje moe van worden dat er zo slecht naar ze wordt geluisterd.

Ja, het Midden-Oostenconflict speelt daar een rol in, helaas. Ik vind dat de mensen in Nederland met een moslimachtergrond groot gelijk hebben om diep verontwaardigd te zijn over de lauwe houding van de gemiddelde autochtone Nederlander over wat er in Palestina gebeurt – we zitten hier met een regering die nog steeds blind achter Israël aanloopt, en alles wat we hebben afgesproken aan internationaal recht en mensenrechten negeert. In het gedoogakkoord staat maar één buitenland genoemd dat recht zou hebben op onze ondersteuning en dat is Israël. Dat er jongeren zijn die wat cynisch reageren als er weer eens prat wordt gegaan op ‘onze’ geweldige staat van dienst als het gaat om mensenrechten, kan ik me heel erg goed voorstellen.

Dat neemt niet weg dat het heel belangrijk is dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen kritiek op de regering van Israël en alle mensen die dat ondersteunen, en op joden in het algemeen. In de trant van: wat gij niet wilt dat u geschiedt… enzovoorts. Maar de diverse joodse organisaties en christelijke aanhang kunnen daar ook veel aan doen, want vaak zijn zij het die ook geen onderscheid maken tussen Israël en joden in het algemeen. Wie meteen antisemiet begint te schreeuwen als er kritiek is op Israël, maakt het zichzelf wel heel erg moeilijk om er nog wat van te zeggen wanneer er – onder andere – Marokkaanse jongeren zijn die dat onderscheid ook niet maken. Leve Een Ander Joods Geluid, dus, want zij zijn het die de belangrijke functie hebben om te laten zien dat het heel goed mogelijk is om joods te zijn, en niet mee te doen aan het verhullen van oorlogsmisdaden en schendingen van mensenrechten. Belangrijk ook omdat er een steeds onfrissere kongsi is ontstaan van de beroeps-islamofoben, en de Israël-aanhangers. Hoe harder die roepen dat het conflict in het Midden-Oosten niet gaat over bezetter versus bezet volk, maar over ‘beschaafde’ joden tegenover ‘barbaarse’ moslims, hoe meer je erop kunt rekenen dat er jongeren zijn die er echt in gaan geloven dat er iets met joden mis is, want waarom zouden zij zich voor barbaren uit laten maken?

Ik kan er bij de bijeenkomst waar ik voor uitgenodigd ben niet bij zijn, maar dit is wat ik zou zeggen, en wat ik op 10 december ook heb gezegd: doe het niet, trap er niet in, hoe verontwaardigd je ook bent over Israël, laat je niet verleiden om die woede af te reageren op joodse buurtbewoners. Ook niet als die opvattingen hebben waar je je kwaad over maakt. Ook niet als die echt denken dat jij als moslim de vijand bent. Wees wijzer. Maak dat ze geen gelijk krijgen.

En nog iets vind ik belangrijk. Dat we in gaan zien dat het niet een kwestie is van het bestrijden van alle vormen van discriminatie apart, van haat en wantrouwen, los van elkaar. Het is voor mij volstrekt vanzelfsprekend dat die problemen samenhangen. Als moslims in Nederland niet het gevoel hoeven hebben dat ze er alleen voor staan wanneer hun moskeeën aangevallen worden en ze bang moeten zijn met wat er met hun kinderen gebeurt op school, dan komt er van hun kant ook meer energie en ruimte vrij om mee te helpen om ervoor te zorgen dat joden zich in hun buurt veilig kunnen voelen, en homo’s. En wanneer homo’s zich realiseren dat zij niet de enige groep zijn die zich onveilig voelen, en niet zo achterlijk zijn om op Wilders te gaan stemmen die gegarandeerd helemaal niks op gaat lossen, en zelf het goede voorbeeld geven – ik ken gelukkig homo’s die dat doen – ook dan maak je de emotionele en mentale ruimte vrij voor wederzijdse steun. Het proces dat nodig is om de spiraal te keren berust op wederkerigheid, en vooruit, dat ouderwetse woord: solidariteit.

Echt, maak mij maar uit voor geitenwollensokken naïeveling, maar eigenlijk is het heel erg simpel. Verschans je niet in je eigen angst, en je eigen slachtofferdom, ga geen westrijdje spelen wie het het moeilijkst heeft, stap over je eigen schaduw heen en maak een goed begin en sta in voor de anderen. Ik zie dagelijks, in de buurten waar dat als principe wordt gehanteerd – je mag denken wat je wil, maar iedereen moet hier veilig kunnen zijn – dat daar een wereld mee te winnen is.