(Jan Andreae in De Duif)

Te gast: Jan Andreae. Hij is tegenwoordig voorganger in De Duif. Dit was zijn preek van afgelopen zondag. De foto is van een dienst ervoor.

Lieve mensen,
Ik heb geaarzeld of ik zo zou beginnen, maar ik begin toch als volgt:

De wereld is verschrikkelijk. Er is geen beginnen aan.

Moord, doodslag en geweld. Alles , maar dan ook alles is zo ver weg van vrede. En God? Die zwijgt in alle talen. Het is zo stil dat veel mensen: hij bestaat niet. Zo wordt gedacht en gevoeld. En het is ook werkelijk een gruwel om te zien hoe kwaad en boos wij mensen zijn. Hoe we respect verliezen. Voor onszelf en voor elkaar. We hebben dat uitgebreid in de algemene beschouwingen mogen zien en horen: we leven in een verwijtcultuur; we hebben een veroordelende houding. De eerste woorden die we spreken als er iets erg gebeurt, zijn: Wie is verantwoordelijk, wie heeft schuld? Verwijten hebben en maken zijn een vanzelfsprekend onderdeel van ons emotionele leven wat we niet zomaar kunnen schrappen.

Maar:
Stel je je eens voor dat we een verwijtloos leven zouden kunnen leven. Stel je eens voor: nooit meer verwijten maken. Zou dat werkelijkheid kunnen zijn? Zou dat dichtbij kunnen zijn? Zou dat iets waardevols tot stand kunnen brengen?
Zou een leven zonder verwijten perspectieven bieden en zou dat bevrijdend kunnen zijn?
En toen ik deze zin opschreef stokte alles in mijn eigen denken en voelen. Zou ik dat zelf kunnen: leven zonder verwijten?
Het voelt als naïef, als onmogelijk, als dromen. Kijk toch om je heen roept een harde stem in mij. Je gaat naar al die oorlogslanden, naar plekken waar het uitzichtsloos is voor de mensheid.
Als je kijkt naar je eigen familie, je vrienden, de mensen om je heen: hoezo een leven zonder verwijten, zonder angst, zonder schuld.

En dan is er weer die andere kleine kwetsbare stem in mezelf, die zegt:
Je hebt de zomer achter je gelaten,
Een zomer met angst, verdriet en pijn
Een zomer waarin ik dacht dat het niet meer goed zou komen
En ik heb een besluit genomen.
Het is waar ik heb een besluit genomen.

Ik zal je zo vertellen welk besluit dat is.
Huub Oosterhuis heeft mij deze zomer geleerd dat de Bijbel tegen de stroom in denken is. Dat het woord van God onredelijk optimistisch is.
“En God schiep de mens naar zijn beeld.” Ieder mens hoogst persoonlijk en alle mensen tezamen.
Dat betekent dat wij tot vrijheid geschapen zijn. Niet vrij in de betekenis van willekeurig, niet vrij in de betekenis van doen wat je wilt, niet vrij in de betekenis van alles zeggen wat je wilt zeggen. Maar vrij in de betekenis van bevrijdend.
Tot vrijheid geschapen naar het beeld van God betekent: geschapen om elkaar te bevrijden, uit alle vormen van onderdrukking.
Elkaar vergeven is de dagelijkse oefening. Elkaar vergeven en vergeven en vergeven.

Er staat een mens,
Het gaat over jou
Jij bent die mens
Jij bent vrijgemaakt, tot vrijheid geroepen.
Jij bent, betekent altijd, jij bent wordende, jij zult zijn

De aarde heeft hij aan jou gegeven, de mensen heeft hij aan elkaar gegeven. We zijn verantwoordelijk voor elkaars toekomst. We zijn toegerust voor het goede. We hebben een geweten dat kan leren voorvoelen wat recht en slecht is.
Hij heeft zijn schepping uit handen gegeven, aan jou!! En aan mij!!

Wat is de reden dat we niet in die vrijheid staan en blijven hechten aan verwijten. Wat houdt ons gevangen aan de vraag: wat is de reden van dit alles.
Als we wegstappen uit die gevangenis worden we bang. Dat werd ook in de voorbereidingsavond gezegd: liefde maakt bang. Bang om te verliezen, bang om gekwetst worden, bang voor de pijn van het afscheid, bang voor de leegte.

As we naar vrijheid terug willen, als we naar de liefde terug willen, moeten we ons voorbereiden en verantwoordelijkheid nemen.
Te beginnen bij ons eigen lichaam. Het lichaam van nu is niet meer gewend om aangeraakt te worden, de liefde te voelen. We moeten elkaar opnieuw gaan aanraken, respectvol maar veel; dagelijks.
We moeten opnieuw leren ademen, diep te ademen om in contact te komen met vrijheid en liefde.
Als we de zachte kracht van de liefde niet roepen, zal ze niet verschijnen.
We moeten onze geest en ons hart openstellen voor vriendelijkheid en vriendschap, naar onszelf en naar anderen. We moeten elkaar ook aanraken met zachte taal, met vriendelijke woorden, met zachte kracht. Onze geest is dat niet meer gewend, zoals ons lichaam de zachte aanraking niet meer gewend is. Taal is heel krachtig; de manier waarop we spreken bepaalt hoe we ons tot elkaar verhouden.
En dat openstellen kan niet alleen als een intentie; het moet verbonden worden aan actie, aan gedrag, aan handelen.

Toen ik een paar weken geleden op een training was bij Mary Jarvis, een zeer wijze en empatische yogavrouw uit San Francisco; kreeg ik een persoonlijke opdracht. Ze zei tegen me: het leven is goed en jij bent daar onderdeel van.
Een mooie zin, zoals er in het leven waarschijnlijk veel mooie zinnen en teksten langs komen.
Maar mijn besluit een paar dagen later is dat ik deze opdracht aangenomen heb. Ik heb besloten dat het waar is.
Het leven is goed en ik ben daar onderdeel van!!

Dat betekent sindsdien dat ik deze zin heel vaak uitspreek. Dat ik mezelf en anderen oproep om aardig te zijn tegen elkaar. Dat ik mezelf en anderen oproep om geen verwijten te hebben. Dat ik mezelf en anderen oproep geen aandacht te besteden aan allerhande negatieve gevoelens. Geen ruimte meer voor drama, geen verwijten, geen oorlog in woorden.
Uit de bijbel is bekend dat God zelf ook zo’n beslissing heeft genomen. Ook God heeft spijt gehad van zijn schepping en had genoeg van deze ellendige wereld. Dat blijkt uit het verhaal van de zondvloed. En het blijkt uit het verhaal over dat volk in de woestijn die aan de berg de Sinai hun buik vol van God hebben. God ziet af van zijn verbond, wil niets meer met dat hardnekkige zootje te maken hebben. Moses komt op voor de mensheid en krijgt God om. God bedenkt zich: hij laat niet varen het werk van zijn handen. Hij zweert dat hij ‘erbarmend genadig lankmoedig’ zal zijn, dat zijn trouw en zelfs liefde duizend geslachten lang zal duren.
Sindsdien wordt zijn verbond gepreekt als een eenzijdig-onschendbare afspraak.
Wat er ook gebeurt, hij neemt zijn woord niet terug.

Zaterdag 24 september jl, was op het August Allebéplein een aantal mensen bijeen, bij de moskee, om het vuur van vrede rond te brengen. Met buurtvaders, franciskanen, een dominee, een imam, een onderwijzer en een wijkagent.
Het vuur werd van het klooster naar de moskee gebracht.
Mijn collega voorganger Catrinus is de aanstichter geweest van deze enorme zachte kracht.

Ik daag je uit.
Ik daag je uit een besluit te nemen.
Ik daag jullie uit een liefdevolle oorlog te beginnen tegen cynisme en verharding.
Ik daag je uit aardig te zijn voor jezelf en voor elkaar. Liefdevol te zijn, als een steeds terugkerend dagelijks besluit.
Ik daag je uit een leven te beginnen zonder verwijten. Een moeilijke opdracht, maar er is dan ook niemand die heeft gezegd dat God gemakkelijk is.

God dood? God is ieder ogenbik nieuw! God is ieder ogenblik nieuwe liefde.

Het leven is goed en jij bent daar onderdeel van.
Amen