(Avraham Burg op bezoek in Nederland)

“Maar de ogen van het Israëlische volk zijn blind, hun oren doof en hun leiders zwak. Juist in een absurde situatie als deze heeft een beschaafde samenleving behoefte aan terugkoppeling en ingrijpen van buitenaf. Om Israël duidelijk te maken dat het onmogelijk behandeld kan worden als ‘de enige democratie in het Midden-Oosten’, wanneer zij tegelijkertijd de laatste koloniale bezetter in de westerse wereld is.

Het uitdragen van deze boodschappen is niet antisemitisch en niet anti-Israël. Integendeel: de echte vijanden van Israëls toekomst zijn de kolonisten, de veroveraars en hun politieke bondgenoten – onder wie Benjamin Netanyahu, Israëls premier.”

Krachtige taal, van Avraham Burg, voormalig voorzitter Knesset in Trouw van gisteren.

Nu ben ik het maar gedeeltelijk met Burg eens (met wie ik eens het podium deelde tijdens de Gay Pride in Jeruzalem). Ondanks zijn krachtige afwijzing van de politiek van het huidige Israëlische regime, blijft hij geloven dat het met het zionisme – en dus met Israël – wel in orde gekomen zou zijn als de ‘groene lijn’ maar gerespecteerd was, en pleit ervoor die grens tussen de bezette gebieden en Israël zelf te herstellen, teneinde een onafhankelijke Palestijnse staat mogelijk te maken. Behalve ruimschoots te laat en inmiddels zonder burgeroorlog niet meer realiseerbaar is dat maar een deel van het probleem. Burg wil graag op Freudiaanse wijze al het kwaad leggen bij de kolonisten, dat ‘duistere alter ego’, dat ‘fanatieke nationalisme’ en doen alsof zijn merk zionisme brandschoon is, want zo ontzettend voor democratie en moderniteit. Het kwaad leggen bij de extremistische ander is een bekende manier om niet naar je eigen medeplichtigheid te hoeven kijken. Want echt, werd de staat Israël gesticht vanuit fundamentele waarden als democratie en gelijkheid? Vanaf het allereerste begin werd het niet-joodse deel van de bevolking van Israël daarvan uitgesloten.

“Zonder twijfel is iedereen die de grens van 1967 wil uitwissen er in wezen op uit om de fundamentele waarden waarop de staat Israël gesticht werd, uit te wissen: democratie, gelijkheid, de rechtsstaat, secularisme en moderniteit. Het bezetten van Palestijnse grond aan de overkant van de Groene Lijn voert in de tegenovergestelde richting: het genereert fanatieke, nationalistische, fundamentalistische en ondemocratische krachten die alle fundamenten van de Israëlische samenleving bedreigen.

Ik heb besloten geen producten uit nederzettingen te kopen. Ik steek de Groene Lijn niet over, niet voor publieke doeleinden, noch voor familiebijeenkomsten. Alles wat aan de overkant van de Groene Lijn gebeurt, vormt het duistere alter ego van Israël. Daar manifesteert zich haar verborgen persoonlijkheid. Boosaardig, agressief en ondoordringbaar. Deze persoonlijkheid dreigt de overhand te krijgen op de goede en humane delen van het legitieme Israël. Met hulp van de internationale gemeenschap moeten we deze demonen terugduwen in hun fles en terugkeren naar de positieve waarden waarvoor de staat Israël is gesticht.

Anders dan u wellicht wijs gemaakt zal worden, vormt de actie tegen het ‘Made in Israël’-etiket op producten uit Israëls nederzettingen geen algehele boycot van Israël, maar een subtiel en ethisch onderscheid dat het verschil markeert tussen Israëls imposante potentieel en haar destructieve capaciteiten.

Als, God verhoede, de Groene Lijn permanent uitgewist zal worden, uit het bewustzijn en ook fysiek, dan zal ook Israël verdwijnen. De strijd voor het behoud van de Groene Lijn is de strijd voor Israël. Iedereen die deze lijn verdedigt, is een vriend van Israël en houdt de hoop levend.”

(Complete artikel in Trouw hier)

Alsof het met Israël allemaal wel oké zou zijn, met al die positieve waarden, en dat imposante potentieel, wanneer de bezetting maar zou worden opgeheven en de kolonisten zouden verdwijnen – waarheen trouwens? De kolonistenbeweging, zoals die goed gedocumenteerd in het imposante boek van Idith Zertal en Akiva Eldar is beschreven (Lords of the Land) is een logisch, zij het extreem voortvloeisel van het oorspronkelijke zionistische plan om zoveel mogelijk land te veroveren voor Israël met zo min mogelijk Arabieren erop. Elke regering inclusief die van Rabin, heeft het kolonistenproject niet alleen toegestaan maar ook gefinancierd en gefaciliteerd. De kolonisten, een bezettingsleger vermomd als burgers, mochten het vuile werk opknappen en werden daar ook nog goed voor beloond. Zr gingen soms te ver, maar niet één van de grote politieke partijen heeft voorgesteld om aan de macht van de kolonisten en de bouw van de nederzettingen een eind te maken. En dat was dus de grote meerderheid in Israël.

Ik kan in het zionistische veroveringsproject, dat nationalistische kolonialisme, echt weinig positieve waarden ontdekken. Ook bij het geromantiseerde beeld van de hora dansende jongeren die een beetje socialistisch deden in de kibbutzim – ik was daar vroeger wel gevoelig voor – kunnen we niet vergeten dat de meeste kibbutzen werden gebouwd op de leeggeroofde en verwoeste Palestijnse dorpen van de Nakba. Maar als wel meer op zich kritische Israëli’s die met bloedend hart waarnemen dat het heel erg verkeerd gaat met Israël, en dat het land van geen kant meer lijkt op het modelland dat Herzl eens voor ogen stond, kan Burg niet zover gaan dat hij toegeeft dat het zionisme – achteraf gezien – altijd al een slecht idee was. Ondanks het feit dat er ook vooraanstaande en intelligente mensen destijds hebben gewaarschuwd dat een joodse staat stichten in een land waar al andere mensen wonen nooit goed kon gaan.

Desalniettemin is het interessant om een Israëli te horen pleiten voor de boycot van producten uit de bezette gebieden.