(Simone van Saarloos)
Ik had er zin in, en dat bleek terecht. Ik was uitgenodigd voor een groepsgesprek voor de radio, VPRO, De avonden, over seks. Op ‘Ladies Night’. Want we weten het: je hebt mensen en je hebt vrouwen, en als de mensen aan het woord zijn geweest mogen de vrouwen ook wat zeggen. Grapje. Het was leuk.
Drie vrouwen van verschillende generaties, Sunny Bergman (40), bekend van “beperkt houdbaar’, over het nieuwe schoonheidsideaal voor vrouwen en hoe ongelukkig en onzeker vrouwen daarvan worden – ze maakt films, programma’s, schrijft, doet onderzoek. En Simone van Saarloos (22) filosofe en recensente voor de Volkskrant. Sunny ken ik natuurlijk, maar had haar nog nooit ontmoet, Simone kom ik de laatste tijd wel eens tegen in De Nieuwe Liefde, twee keer met een prachtige gesproken column. En ik, ouwe feministe (68).
(Sunny Bergman)
Het grappige is dat ik eigenlijk dacht dat we met twee generaties zaten, want op mijn leeftijd is alles van veertig en jonger ‘jong’, noem het maar een soort ouderdomsracisme, zoals als je jong bent alles boven de 40 ‘oud’ is.
Twintig minuten was natuurlijk veel te kort, maar we deden ons best, onder leiding van Tjitske Mussche. Of we ons nog feministe noemen. Ja, dat is tegenwoordig zowat een scheldwoord, er kleeft in ieder geval een stigma aan dat je maar moet willen. Simone wil wel een feministe zijn – als geuzennaam – al heeft ze daar nergens ‘een papiertje voor opgehaald’, en Sunny vindt ook dat feminisme aan een ‘rebranding’ toe is, maar dat er niets mis mee is. We zijn het eens. We blijven dat ook, ook al zijn onze ervaringen verschillend. Het prettige van dit gesprek was dat het geen debat werd over wie er gelijk had, maar meer een wederzijdse nieuwsgierigheid. Hoe was dat vroeger, met vrouwen en seks, werd aan mij gevraagd, hoe is het nu met jonge vrouwen, vroeg ik aan Sunny en Simone.
(Tjitske Mussche)
Ik kom nog uit de tijd dat je nergens iets kon vinden waar een feministische vrouw uit de jaren zeventig zich in kon herkennen, en alle boeken en voorlichting over seks gingen over hoe het hoorde. En er bleek nogal een kloof te zijn tussen dat voorgeschreven ideaalbeeld – voorspel, de daad, orgasme, en de werkelijkheid. Ik vertelde over die eerste conferentie van vrouwenpraatgroepen waar we een kleine enquête hielden over hoeveel vrouwen wel eens deden of ze klaar kwamen. Onder veel hilariteit hoorden we de uitslag: drie kwart. Hoeveel vrouwen nemen nu nog steeds hun toevlucht tot faken? Nou, minder, is het idee. Maar nog steeds, seks is een kwetsbaar gebied.
We hebben het over de invloed van porno. Mijn bezwaar tegen porno is vooral dat het een vals beeld geeft over seks, het maakt van mannen geen betere minnaars en het maakt vrouwen onzeker. Want dit is niet de realiteit: je steekt hem erin en zij komt met veel lawaai klaar. Er zijn wel pogingen om een realistischer beeld van seks mee te geven aan jongeren, Simone heeft een boek meegenomen, Make love, dat is al heel erg veel beter dan waar we vroeger op getrakteerd werden, maar toch, nog steeds nogal wat stereotypen over mannen en vrouwen. Sunny vertelt over de moeilijkheden om ‘authentieke’ seks te filmen. Dat moet er dus uitzien alsof echte mensen seks hebben, amateurs, zeg maar. Maar dan krijg je acteurs die amateurs spelen, die op hun beurt weer beïnvloed zijn door de porno, dus allang niet meer ‘echt’.
Ik vraag Sunny waar die vele negatieve reacties vandaan kwamen (naast heel veel instemming) toen ze met haar film kwam over hoever vrouwen tegenwoordig gaan om aan het ideaalbeeld te voldoen, tot het bij laten snijden van je schaamlippen toe. ‘Het was alsof ik een feestje kwam bederven’, zei ze. Het klimaat is niet erg bevorderlijk voor eerlijke discussies. Je krijgt al gauw het nieuwe etiket ‘huilfeminisme’ opgeplakt. Ja, ook door vrouwen. Female chauvinist pigs, meedoen met de jongens. We zouden toch maar eens terug moeten naar ‘het persoonlijke is politiek’.
We zijn nog lang niet uitgepraat en gaan daar nog even mee door als de microfoons al zijn uitgeschakeld. We zitten alle drie in een boek. We zijn alle drie met van alles bezig wat ook de andere twee interesseert. We houden contact.
Ik kreeg het gisteravond, toen de uitzending was, niet voor elkaar om op mijn radiootje de zender te vinden. Maar hier zit het.