Voor de deur van De Rode Hoed staat al een actiegroep, Hé Teeven, wel eens gehoord van mensenrechten? Staatssecretaris Teeven komt er aan, op uitnodiging van Volkskrant en De Rode Hoed. Heeft zo’n bijeenkomst enige zin? Niet veel, wat Teeven gaat zeggen is bekend. We kennen hem al langer. Hij is een door de wol geverfde politicus, die goed voorbereid is door zijn ambtenaren. Maar op één moment viel hij met zijn wat joviale, ‘ik ben een pragmaticus, ik kijk wat werkt’, wel even door de mand.
Dat was toen hij op de beleefde vragen van de gesprekleider mocht vertellen wat de belangrijkste issues waren waar de stas zich mee bezig houdt. Dat waren er twee: het kinderpardon en het voorstel om de strafbaarheid van illegaliteit in te voeren. Hij had zelf de keuze waar hij mee wilde beginnen, en dat was eerst het zuur en dan het zoets. Even dacht ik nog naïef dat hij met het zoet het kinderpardon bedoelde, maar nee, het was precies andersom. Voor een roestvrijstalen VVDer is het kinderpardon een zure zaak, de strafbaarstelling van illegaliteit een zoete zaak waarop hij zich verheugt. Daar zat ik ondanks mijn al erg sombere verwachtingen toch nog even van te kijken.
Nee, het liep niet allemaal op rolletjes, het was hem niet gelukt om het streefgetal van 4000 uitzettingen in het vorig jaar te halen, dat waren er maar 3600. Elk weekeinde ging de stas naar huis met zo’n 5 a 15 ‘schrijnende gevallen’ in zijn loodgieterstas. De gesprekleider was te beleefd om hem te vragen hoeveel daarvan mochten blijven. Tja, die Renate die al uitgezet en in Polen gearriveerd leukemie bleek te hebben, die mocht weer terugkomen, en haar ouders ook. Als we geweten hadden dat ze leukemie had, zei hij nog, waarop er iemand uit de zaal schreeuwde: dat ligt aan het gebrek aan medische zorg voor de vluchtelingen hier, meneer Teeven. En natuurlijk over het geval Dolmatov, de man die onterecht in detentie werd genomen en zelfmoord pleegde, ja, daar waren fouten bij gemaakt, gaf Teeven toe, fouten bij de overdracht, het was onbekend wie de advocaat was van Dolmatov die misschien had kunnen voorkomen dat de man onterecht zou worden opgesloten, maar dat was geen systeemfout, zei Teeven, dat was een ongelukkige samenloop van omstandigheden, vandaar dat hij het niet nodig had gevonden om op te stappen.
Sander Terphuis van de PvdA, zelf eens Iraans vluchteling, schoof aan en zei dat hem wel een steek in het hart had bezorgd dat Teeven het kinderpardon ‘zuur’ had genoemd. Hij weet heel goed hoe beangstigend het voor hem was om een brief van het IND te krijgen waarin stond dat hij vier weken had om het land te verlaten, en hoe hij gelukkig kon onderduiken bij een aardig gezin, om bij te komen van zijn wanhoop. Vervolgens werd er bezwaar aangetekend en kon hij alsnog zijn A status krijgen, vandaar dat hij nu aan de tafel kon zitten om op te komen voor de vluchtelingen die dat geluk nog niet hebben. Hij wilde het hebben over de kinderen die nog steeds worden opgesloten. En tamelijk willekeurig ook nog, alleen die op Schiphol aankomen, niet die over land Nederland binnenkomen. Terwijl toch was afgesproken dat dat niet kon: kinderen in de cel.
Ook aan de beurt kwam Eduard Nazarski van Amnesty International, die het vreemdelingenbeleid van Nederland vooral bekijkt vanuit het oogpunt van de internationale mensenrechtenverdragen, en niet voor het eerst en niet als enige concludeert dat het Nederlandse beleid nog steeds ernstig tekort schiet. Er zijn weliswaar verbeteringen, maar nog lang niet voldoende.
Teeven geeft toe dat het beleid jarenlang was om er voor te zorgen dat de mensen in afwachting zich zo kapot zouden vervelen – omdat ze niets mochten doen als studeren of werken – dat ze dan misschien vanzelf wel terug zouden willen. Dat bleke dus niet te werken, het bleek wel mensen knettergek en depressief te maken – mijn woorden, niet die van Teeven, en dat beleid is inmiddels veranderd. Mensen mogen nu proberen een diploma te halen, mogen ze blijven dan hebben ze er hier wat aan, moeten ze weg, dan kunnen ze daar misschien nog wat mee doen in eigen land. ‘Maar laat ze dan ook kunnen werken’, zegt Nazarski. Lijkt mij een goed idee, want dan hebben de ‘illegalen’ die worden opgepakt straks als Teeven zijn zin krijgt en ze ook nog strafbaar worden tenminste een beetje geld kunnen verdienen om hun boetes mee te betalen.
Het is een idee fixe dat die strafbaarstelling iets uit gaat halen, zegt Nazarski. Behalve dat is het toelaten van 500 vluchtelingen uit Syrie, met misschien nog 250 extra, terwijl het om miljoenen gaat wel heel erg krenterig. Teeven vindt dat Nederland het al geweldig doet, want voor de Syriers die het lukt om hier op eigen houtje de grens over te komen geldt een hoog inwilligingsbeleid.
Tja, en de kwestie met het opsluiten van kinderen: dat mag eigenlijk niet meer maar het gebeurt toch, vaak als er minderjarige kinderen aankomen op Schiphol, met mensen die zeggen hun ouders te zijn. Want je weet maar nooit of die kinderen anders niet in de prostitutie belanden, zegt Teeven. En als ze het land moeten verlaten worden ze ook opgepakt, anders verdwijnen ze de illegaliteit in. Het probleem is dat ze vaak geen reispapieren kunnen tonen. Weer een roep uit de zaal: meneer Teeven, driekwart van de wereldbevolking heeft geen reispapieren! Teeven geeft geen krimp. Terphuis kondigt nu aan dat als de staatssecretaris niet kan garanderen dat er geen kinderen meer worden opgesloten hij op zijn partijcongres een motie gaan indienen.
In de zaal is het al een hele tijd onrustig, en sommige mensen kunnen zich niet inhouden. Een vrouw wordt de zaal uitgezet. Anderen vermaand. Maar dit zijn dan ook de mensen die zich het schompes werken om uitgeprocedeerde en op straat staande mensen van nood onderdak te voorzien, medische hulp voor ze te organiseren, er voor te zorgen dat ze toch nog rechtsbijstand krijgen. Dit zijn de mensen die maar al te goed weten hoeveel mensen er tussen het wal en het schip, tussen alle regels doorvallen. Er staat een jonge man op die in vlekkeloos Nederlands vertelt als minderjarige te zijn gekomen, en nu al 12 jaar in Nederland is. Hij heeft een paar diploma’s gehaald en zou zo een baan kunnen krijgen, maar hij mag niet. Hij moet weg, maar kan niet weg, want het land waar hij vandaan komt, de Sowjet Unie, bestaat niet meer, en Rusland wil hem niet hebben. Teeven zegt dat hij niet in kan gaan op individuele gevallen. De jonge man zegt dat het niet gaat om individuele gevallen maar om alle mensen die niet mogen blijven en niet meer terug kunnen. Iemand van Vrouwen tegen Uitzetting zegt dat 85% van de vrouwen die zij opvangen niet meer terug kunnen. En dat die dus geheel afhankelijk worden van de hulp die hen door vrijwilligers wordt geboden. In de vluchtgarage, weer zo’n laatste wanhoopspost, is een vrouw binnengelopen van 68, die terug zou moeten gaan naar Somalië. Maar daar is het oorlog, en haar hele familie is daar vermoord. Laat je die dan stikken?
Teeven doet zijn vaste verhaal: de mensen die nu illegalen opvangen moeten er maar voor zorgen dat ze teruggaan. Hij was pas nog in Burundi, daar had hij zes mannen getroffen die met een aardig zakcentje terug waren gestuurd, en daar ging het prima mee. Gezucht en gegrom in de zaal. Zij hebben het over mensen die niet terug kunnen, heeft Teeven dat nou nog niet begrepen? Nazarski zegt nog een keer dat als de regels maken dat er mensen zijn waarvoor geen enkele oplossing is de regels moeten worden bijgesteld. dat is voor dovemansoren gezegd.
Okee, dat was het weer. De titel van deze ‘Volkskrant op zondag’ was ‘Als de vreemdeling een gezicht krijgt…’ Nou die vreemdeling zelf kreeg nauwelijks een gezicht, die moest erg veel moeite doen om in het laatste kwartier nog even gehoord te worden. Of maar buiten staan roepen. In de krant zelf konden we op maandag een artikel lezen over de bijeenkomst, zie hier. Dat gaat alleen over het nieuws dat er onenigheid is tussen de VVD en de PvdA, gezien het zachte dreigement van Terphuis. Nazarski komt in het artikel niet voor, alle reacties uit de zaal ook niet. Onenigheid tussen de coalitiepartners, dat is nieuws, al die onopgeloste problemen van mensen in wanhoop zijn dat niet. Ach ja, de Volkskrant.
Het bevestigt mij weer eens in mijn opvatting dat we naast de mainstream media met hun ideeën over wat er nieuws is en wat niet, gelukkig nu zelf onze mogelijkheden hebben om op het web elkaar van informatie te voorzien, verslagen van bijeenkomsten die voor de pers niet interessant genoeg zijn, en om al die mensen die maar volhouden en voorlopig niet mogen versagen een hart onder de riem te steken. Al is het luisteren naar Teeven niet goed voor mijn spijsvertering.
Buiten staan de activisten nog steeds. Zij houden vol.