Er zijn veel redenen waarom ik graag naar het jaarlijkse Marxisme Festival ga, nog afgezien van dat ik er zelf ook wel eens een werkje te doen heb. De mensen natuurlijk, meer dan tweehonderd bezoekers, met wie je makkelijk contact maakt omdat we allemaal wel wat met elkaar gemeenschappelijk hebben. De sprekers: elk jaar zijn er een paar bij waar ik echt blij mee ben, omdat ik ook theoretisch bij kan spijkeren over onderwerpen waar ik niet erg in thuis ben. En het is een geweldige antidosis tegen het me wel eens bekruipende gevoel dat we in een rottige wereld leven die met de dag rottiger wordt. Hoe hard we ons ook blijven verzetten. Op het Festival hoor ik mensen spreken: oudere mensen die niet opgeven, maar vooral jongeren die nu actief en radicaal worden, en van zich laten horen.

En dan is er de actualiteit: ik zei het vorig jaar ook al, we kunnen er van op aan dat de Internationale Socialisten er bij zijn, bij de nieuwe bewegingen, juist die bewegingen waar de gevestigde linkse partijen niet aan willen. Stom van ze, want de jonge migranten – tegenwoordig samengevat onder de term ‘moslims’ die zich voor Palestina inzetten zijn de toekomst van dit land. De voorhoede. Net als de opgeleefde antiracisme beweging, rondom het thema Zwarte Piet. En als het studentenverzet, rondom het Maagdenhuis. Allemaal bewegingen van onderop, grass-roots bewegingen. Feminisme komt weer terug, een inclusief feminisme dat zich verbindt met andere thema’s dan gender. En veel mensen zijn actief in de vluchtelingenbeweging. Het Marxisme Festival geeft ruimte aan al die nieuwe stemmen, en meer dan dat: er wordt gewerkt aan dwarsverbindingen, aan een historische context, aan het grotere verhaal waar al die bewegingen deel van uit maken.

Ik zat in de eerste sessie na de openingsbijeenkomst over de universiteitsopstand als spreker over het ‘islamdebat’ tussen een Libanese Belg, Dyab Abu Jahjah, en een Iraanse Nederlander, Peyman Jafari, en voelde me er erg thuis. We hadden het over het feit dat het islamdebat geen debat is, we hadden het over het werkelijke probleem: over islamofobie. Abu Jahjah bracht een paar nuttige onderscheidingen aan: het gaat over ‘essentialisering’: alsof moslims geen mensen zijn die hemelsbreed van elkaar kunnen verschillen, alsof je het kunt hebben over ‘de moslims’, en over de culturalisering van het debat, alsof alles wat migranten doen te herleiden is tot een gemeenschappelijke en onveranderlijke ‘cultuur’. Jafari had het over de kennisproductie over moslims, de opzettelijke misinformatie. Bijvoorbeeld die vreselijke Elma Drayer die er van uitgaat dat ‘wij’ die moslims niet kunnen begrijpen omdat ze zo ‘anders’ zijn. Ook hoe zelfs linkse mensen er te vaak een religiekritiek van maken. Ik had het ook nog over de splijtzwam Israël, die van politieke tegenstellingen een conflict van ‘botsende beschavingen’ maakt, en er ook in Nederland erg aan bijdraagt dat het vijandbeeld Arabier, allemaal potentiële terroristen ook over alle hier wonende moslims wordt geschoven. Waar het werkelijk om gaat dat we veel meer oog moeten krijgen voor kolonialisme, de politieke achtergrond van de nu gegroeide tegenstellingen. En we waren het eens over het falen van partijpolitiek links, die grotendeels dezelfde islamofobe taal zijn gaan spreken.

Ik luisterde met veel instemming naar Max van Lingen en Abulkasim al-Jaberi over Palestina, ook zij trokken lijnen tussen de thema’s: ook daarbij is er sprake van structurele misinformatie, het ontbreken van een essentiële visie op kolonialisme, en daarmee een foute analyse als zou het gaan over een tegenstelling tussen het beschaafde westen cq Israël, en het barbaarse Midden Oosten cq moslims – zo verbinden zich ook de antikoloniale en de antiracistische strijd.

En veel plezier had ik ook bij de sessie over de perspectieven van vrouwenbevrijding, Hella Baan die een visie gaf op hoe het er mee staat, nog steeds niet zo best, en Mimi die een knuppel in het hoenderhok gooide door te willen dat er herwaardering voor moederschap komt – precies dat waar een flink deel van het witte feminisme niet meer aan wil – we zijn toch meer dan een baarmoeder? Maar we zijn óók een baarmoeder? En moederschap is meer dan een individuele keuze, het is ook een maatschappelijk belang. Stel je voor dat we er echt allemaal morgen mee ophouden? Hoeven we ons ook niet meer druk te maken over het milieu. En wat mooi: gedichten voorgelezen door Marly.

Ik had nog naar de avondsessie gewild, slavernij en antiracisme, maar mijn kop zat vol. Het enige probleem van zo’n festival is moeten kiezen.