Twee dagen Manifiesta, het feest van de solidariteit, georganiseerd door de Belgische PVDA. Duizenden mensen, en het eerste wat me opviel, toen ik door Maggy die er de schuld aan had dat ik was uitgenodigd voor een paar lezingen en discussies mee werd getroond, was hoe gemengd het publiek was. Ik zag veel krasse knarren (voor de Belgen: zo noemen we vitale ouderen) en ook veel jongeren, en ik zag ook diversiteit: zwart en wit, hoofddoeken.

Ik werd meteen meegenomen naar de eerste klus, een discussie over feminisme, samen met de Canadese Aurélie Lanctôt en Maartje de Vries, de voorzitster van Marianne, de vrouwengroep van de PVDA, voorgezeten door Nele van Parys. Een goed gesprek, we waren het eens, vulden elkaar aan, hoe belangrijk het is dat feminisme ook maatschappijkritisch is, hoe het neo-liberale systeem met name ook vrouwen treft. De zaal was vol, een aandachtig publiek. Het is duidelijk dat feminisme, en precies de combinatie van feminisme en socialisme, weer leeft.

Ik liep rond, wat een enorm aanbod, een geweldige zaal vol boeken, een geheel plein met Palestina activisten, kennelijk had de PVDA geen bezwaar tegen slogans als Boycot Israël (anders dan sommige andere politieke partijen waarvan ik de naam nu niet zal noemen) de jongeren, RedFox hadden een eigen tent (Fox the System!), net als Marianne, de vakbonden, de solidariteitsgroepen, elke Belgische provincie had een eigen tent waar we konden eten, alles wat links was, was vertegenwoordigd. Er was veel voor de kinderen, er was muziek, dans, workshops, debatten, lezingen en film. Ik zou veel meer discussies hebben willen volgen, als ik niet zelf zoveel te doen had.

In de middag deed ik twee korte lezingen, een over mijn boek Kwart over Gaza, en een over Het Verschil, onder begeleiding van Paul Schrijvers. Alweer een aandachtig publiek. En kijk, wat een verrassing, daar zat Walid in het publiek, Walid uit Gaza, nu een jonge man, die ik al ken sinds hij vier jaar was, en die ik uit het oog was verloren omdat ik gescheiden ben van zijn vader. Hij woont nu in Brussel, en was er met zijn vriendin. Wat een feest. Nu hij zo dichtbij is gaan we elkaar zeker vaker zien.

Op zondag liet ik me de bijeenkomst met Rafeef Ziadah en Mads Gilbert over Palestina niet ontnemen. Twee fantastische mensen, Rafeef (bekend van haar prachtige rap ‘We teach life, sir’ hield een onontkoombaar helder verhaal over de BDS beweging, en Mads, de bekende chirurg die tijdens de oorlogen in Gaza levens redde, legde nog eens uit waarom we als progressieven niets anders kunnen dan ons inzetten voor de rechten van Palestijnen.

In de middag had ik nog een debat over feminisme en socialisme in het hol van de leeuw, de PVDA tent, waar ik kennis maakte met Peter Mertens, en – weer met Amelie – in discussie ging met de ondervoorzitter, David Pestieau. Dat was leuk. Toen David mij nog eens vroeg waarom eigenlijk feminisme verwees ik hem door naar zijn moeder, die dat vast wel uit kon leggen. Maar de ondertoon was serieus. De PVDA beseft dat gendergelijkwaardigheid ook voor hen als socialistische partij belangrijk is, en denkt er over mee hoe je dat aan moet pakken. Een inclusief feminisme, dat ook rekening houdt met al die verschillende vrouwen, vluchtelingen, migranten, moslims, en met klasseverschillen tussen vrouwen (en mannen) onderling. We hadden het over geweld, over islamofobie, over de afbraak van de zorg, over de verdeling van betaald en onbetaald werk. Ik had nog gedacht dat de discussie wel moeilijk zou zijn, omdat het publiek – en de sprekers – gemengd Frans en Nederlands spraken, maar ik had er op kunnen rekenen dat een Belg daar wel mee om kan gaan. Er was perfecte simultaanvertaling, die alleen even mis ging toen de tolk zo moest lachen toen ik vertelde hoe we ons in Nederland zorgen maken of de naaktstranden niet bedreigd worden door de islam (jawel, de Volkskrant), en als wens had ik nog dat de zaal de volgende keer voor de helft vol zit met mannen die kunnen vertellen wat zij doen voor de gendergelijkheid.

Ik hoop dat het publiek en de PVDA er wat aan had, maar het was in ieder geval voor mij een inspirerende en motiverende ontmoeting. Het is fijn om voor een kritisch en aandachtig publiek je gedachten zo uit te mogen proberen. En het neemt me ontzettend in voor de PVDA die serieus de vraag naar diversiteit, ook die van gender, aangaat, en echt wil weten hoe ze meer mensen kunnen betrekken bij de beweging. Wat ze daarvoor moeten doen. Ik denk graag mee, want in Nederland mis ik dat.

Dit was voor mij een geweldige ervaring, dat het kennelijk mogelijk is dat basisbeweging en politieke partij elkaar treffen, en samenwerken. In Nederland hoor ik bij de mensen die politiek dakloos zijn, omdat ik vind dat links op teveel fronten tekort schiet. Palestina, vrouwen, migranten, racisme doen er nauwelijks toe en steun voor vluchtelingen maar mondjesmaat. Zeker, de SP is goed als het gaat om de afbraak van de zorg, maar dat is voor mij niet voldoende. Het was dus een verademing om in Belgie mee te maken dat de combi partijpolitiek en grass roots activisme nog steeds kan werken. Het geeft weer hoop.

Ik had nog veel plezier bij het einde van het programma, van vijf kanten kwamen er kleurige groepen mensen aangedanst, voor de One Billion Rising campagne tegen geweld tegen vrouwen wereldwijd. Toen op het podium, voor het slotevenement, het ‘Centraal Moment’.

Ik was niet de enige die het niet droog hield toen Rafeef Ziadah opnieuw haar vlammende ‘we teach life sir‘ voordroeg, ik kreeg ook een brok in de keel toen Aleida Guevara, ja, de dochter van, in het Spaans de Internationale inzette, ik genoot van de vitaliteit van de dansende Red Fox, en ik vond dat Peter Mertens recht uit het hart en in niet mis te verstane taal nog eens vertelde waar socialisme in onze tijd over gaat. Al die zaken die mensen zo aangaan. Niet voor niets kreeg hij een enorme ovatie.

Er waren 19.000 mensen gekomen. Het festival was mogelijk gemaakt door het werk van 1400 vrijwilligers vertelde Hendrik Vermeersch, die de organisatie van het festival had geleid. Echt fantastisch.