Het is tijd voor verandering in mijn leven. Begin oktober wordt wederom het bestuur voor de afdeling Amsterdam BIJ1 gekozen, en ik heb me niet opnieuw kandidaat gesteld. En daarmee heb ik geen functie meer in de partij. Ik heb in een woelige corona zomer besloten dat het tijd wordt om minder hard te werken, en eindelijk tot me door te laten dringen dat ik een leeftijd heb bereikt waarin ik weliswaar actief blijf – ik kan niet anders – maar met minder verplichtingen en meer vrijheid om te doen wat ik op dat moment wil en kan doen. Ik zal daardoor ook zeker dingen en vooral mensen van BIJ1 gaan missen. Het waren vier intense jaren waar ik met liefde op terug kijk.

(foto van het Amsterdam BIJ1 bestuur, twee jaar geleden, samen met partijvoorzitter Sylvana Simons)

Ik heb in deze maanden die vroegen om introspectie ook teruggekeken op wat ik allemaal heb gedaan. Veel. Want het voordeel – maar ook het nadeel – dat ik een pensionada ben is dat ik in principe veel tijd had. Ik heb twee termijnen in een bestuur gezeten, ik heb voor de derde keer meegewerkt aan een verkiezingsprogramma, ik heb in commissies gezeten, deelgenomen aan tig bijeenkomsten, deelgenomen aan tig demonstraties, heb afdelingen bezocht, ben vaak bij de fractie geweest, heb stukken geschreven. Wat ik met veel plezier heb gedaan was het opzetten van scholing: bijeenkomsten met actieve BIJ1 mensen over alle onderwerpen die voor onze twee pilaren: radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid, belangrijk zijn. In het afgelopen seizoen heb ik, samen met de fractie en het bestuur van Amsterdam, die werkzaamheden afgesloten met een reeks webinars waar ik met plezier op terug kijk.

Ik heb mezelf de vraag gesteld wat ik nalaat. Zaken waarvan ik hoop dat ze houdbaar zijn, al ga ik daar straks niet meer over. Dingen waar ik met voldoening – trots vind ik een te dik woord – op terugkijk. Ik kwam op vier dingen.

1. Feminisme voor de 99%
Ik heb er aan meegewerkt dat we binnen BIJ1 uitgaan van een feminisme dat intersectioneel is. Dat wil zeggen dat we altijd rekening houden met verschillen tussen vrouwen – en beseffen dat er vrouwen zijn die in de marge worden geschoven omdat ze queer zijn, zwart, een beperking hebben, of niet passen binnen het binaire (alsof je maar twee seksen hebt) en heteroseksistische denken. Het is een denken over feminisme waarin ook mannen een plek hebben. Maar minstens zo belangrijk vind ik dat we klasse niet vergeten, en ons niet blind staren op de vrouwen voor wie feminisme gaat over carrière maken. Ik vind dat we het juist ook moeten hebben over de vrouwen achter de kassa in supermarkten, de vrouwen die schoonmaken, de vrouwen die aan de basis werken in de gezondheidszorg, de vrouwen die voor andere vrouwen het huishouden doen zodat die carrière kunnen maken. Vaak zijn dat vrouwen met een migrantenachtergrond. En bijna altijd verdienen ze met hun belangrijke werk niet voldoende om van de kunnen leven.

Waar dat terug te vinden is:
In een webinar over feminisme en klasse, waarin ik samen optrad met Eva Yoo Ri. (hier)
In een stuk dat Kelly de Haan daar over schreef voor de BIJ1 website, ‘feminisme voor de 99%’: (hier)
In het meest actuele boek dat ik schreef: Brood en Rozen.

2. Alleenstaande moeders
Van daaruit is het een logische stap die ik maakte door me in te zetten voor alleenstaande moeders. Juist omdat ik dat zelf ook eens was. Het zijn de vrouwen voor wie niemand zich echt interesseert, links niet, maar ook het feminisme niet, vrouwen die een belangrijke maatschappelijke bijdrage leveren die veel te weinig wordt gewaardeerd: kinderen krijgen en verzorgen. En ondertussen leeft een groot deel van hen op of onder de armoedegrens. Ik werk nu als vrijwilliger voor Single SuperMom, ging mee bij demonstraties in Den Haag, hielp mee een boek te schrijven dat binnenkort uitkomt, schreef met Marieke Hermsen van de fractie een manifest voor BIJ1, en was heel tevreden dat het in samenwerking gelukt is om de Amsterdamse Gemeenteraad te interesseren, met als hoogtepunt dat er nu een-ouder punten in de stad komen.

Waar dat terug te vinden is:
Manifest Op de bres voor alleenstaande moeders (hier)
Boek Kinderarmoede bestaat niet (werktitel) dat nog moet verschijnen bij Single SuperMom
De al genoemde webinar over feminisme (hier)

3. Witte onschuld en witte verantwoordelijkheid
Antiracisme is voor mij niet nieuw. En juist als wit persoon ben ik al vele jaren van mening dat racisme een wit probleem is en dat ook witte mensen zich in moeten zetten. Maar er ondertussen wel over na mogen denken hoe ze dat doen. Zo heb ik in de partij een cursus georganiseerd voor witte mensen die betrouwbare bondgenoten willen zijn, onder de titel ‘Wit en wakker’. Ik schreef er over in Brood en Rozen. Daarnaast ben ik uiteraard met mijn partijgenoten bij vele demonstraties en bijeenkomsten geweest van zwarte organisaties waarover ik ook schreef op mijn facebook. Ik vond het belangrijk om nooit te vergeten dat racisme ook gaat over mensen met een Indische of Aziatische achtergrond, ook over antisemitisme gaat en vooral ook over de moslim bevolking en andere mensen met een vluchtelingen of migrantenachtergrond. Ik was heel gelukkig om mijn actieve tijd bij BIJ1 af te kunnen sluiten met een webinar samen met Gloria Wekker, over witte onschuld en bondgenootschap.

Waar dat terug te vinden is:
Webinar Verschillende perspectieven op racisme, (hier)
Webinar over Witte onschuld en verantwoordelijkheid met Gloria Wekker (hier)
En opnieuw: in mijn boek Brood en Rozen

4. Palestina en de kwestie met Israel.
Palestina is voor mij ook bepaald geen nieuw onderwerp. Ik kom al meer dan 25 jaar in Gaza, richtte samen met anderen Stichting Kifaia op dat nog steeds actief is en schreef er veel over. Maar het is een heet hangijzer, nog steeds. Kom je op voor de rechten van Palestijnen dan heet je al snel een antisemiet. Het werd ook een kwestie voor Amsterdam BIJ1 toen we weigerden om een manifest te ondertekenen waarmee we als Amsterdamse partij werden opgeroepen om antisemitisme te bestrijden (waar we voor waren) maar waarmee we tegelijk ook onze handtekening zouden zetten onder een definitie van antisemitisme die de weg vrij maakt om kritiek op de politiek van Israel als antisemitisme af te doen (waar we uiteraard niet aan mee wilden doen). Ik heb op verzoek van de fractie een opzet geschreven en de eindredactie gedaan voor een statement waar we na een paar keer vergaderen unaniem met fractie en bestuur van Amsterdam achter konden staan. Ik geloof niet dat er een andere partij is die dit aandurfde.

Waar dat terug te vinden is:
Over de kwestie Palestina-Israël en antisemitisme. Op de Amsterdam BIJ1 website (hier) of op mijn weblog (hier)
Mijn toegankelijkste boek over Palestina-Israel heet Oorlog als er vrede dreigt.

Hoe het verder gaat met deze thema’s als ik er zelf niet meer bij ben, daar ben ik erg benieuwd naar. Met alle nieuwe afdelingen, nieuwe mensen, en, wie weet, een plek in de Tweede Kamer gaat er veel veranderen. Mijn voormalige collega’s hebben nog een massa andere zaken op de politieke agenda gezet. En zullen er zeker ook weer andere thema’s aan de orde komen. Ik zal het met belangstelling blijven volgen.