Al ben ik maar een paar dagen weggeweest, het blijft toch altijd weer een kleine cultuurshock om weer in eigen land te zijn. Al die opwinding over de Grondwet. Al werd de overgang even geholpen doordat ik in de Herald Tribune, op de eerste pagina, al twee artikelen kon lezen over Nederland. Over de nee-stem van Frankrijk en waarschijnlijk Nederland, en over Amsterdam, met een interview met Job Cohen. Bijna weer thuis dus.

Maar nog even terug naar ‘de toestand’ daar: de meeste Palestijnen gaan ervan uit dat de tweede intifada is afgelopen. Abu Mazen is bezig om orde te scheppen. In hoeverre dat gaat lukken is uiteraard niet alleen van hem afhankelijk. Op dit moment is de aandacht gericht op Gaza, gaat het lukken om de nederzettingen er uit te krijgen, het ziet er naar uit dat Sharon daar wel ernst mee maakt. Dat geeft de Gazanen binnenshuis een beetje meer ruimte.

Skinny Mohammed vertelde nog een verhaal. Dat was die man die naar een wijze ging (ik denk dat het een oud joods verhaal is trouwens) omdat hij er zo’n last van had dat zijn huis zo klein was, en dat met vrouw en kinderen. Toen zei de wijze: heb je een schaap? Neem die ook op in je huis. Dat deed de man. En kwam terug, het helpt niet, nou is mijn huis nog kleiner. Heb je kippen? Neem die ook in huis. De man werd helemaal gek. En kwam weer terug. Wat is dat voor advies, het wordt er alleen maar erger van. Goed, zei de wijze, dan mag je nu het schaap en de kippen er weer uit zetten. De man ging naar huis, zette het schaap en zijn kippen de deur weer uit en was dankbaar. Wat een ruimte!

Zoiets gebeurt er in Gaza ook. Het punt is wat er daarna gebeurt. Waarschijnlijk niets, namelijk. Alles gaat nog steeds volgens het plan van Sharon. De muur op de Westoever nadert zijn voltooiing. En dan heb je het ‘ acht staten plan’ zoals Amira Hass het noemt. Zoveel mogelijk Palestijnen op zo’n klein mogelijke oppervlakte bij elkaar gedreven met een muur er om heen, checkpoints, omsingeld door het leger. Met nauwelijks mogelijkheden om een werkelijk land op te bouwen, met een eigen economie. De vraag is dan hoelang de rust zal duren. Vooral op de Westoever en in Jeruzalem komen vele duizenden Palestijnen volkomen klem te zitten. Sharon zal, zoals hij dat gewend is, af en toe roepen dat hij wel voor vrede is maar dat het niet aan hem ligt. Hij zal zeggen dat Abu Mazen niet in staat is om het ’terrorisme’ volledig uit te bannen, en om dat te illustreren laat hij weer eens een aanslag plegen, zodat het verzet weer even oplaait. Nu al is hij bezig om Abu Mazen voortdurend te ondermijnen. Als er een derde intifada volgt, dan waarschijnlijk op de Westoever.

Abu Mazen is bezig om zoveel mogelijk orde op zaken te stellen. De vraag is in hoeverre dat kan, omdat Gaza afhankelijk blijft van Israël. Het gaat met de economie meteen een beetje beter wanneer er een paar duizend Palestijnen vergunning krijgen om in Israël te gaan werken, zoals nu het geval was. Maar er hoeft maar iets te gebeuren en de grensen gaan weer dicht. Dat is precies de houdgreep waar Sharon de Gazanen in heeft, en waarvoor hij graag Abu Mazen gebruikt als tussenbaas. Voor onze mensen van het NCCR is het nog niet duidelijk wat de plannen zijn om het gegroeide systeem van zorg om te bouwen. Tot nu toe konden de meeste organisaties die uit eigen initiatief zijn ontstaan doorwerken met een gedeeltelijke ondersteuning van de ministeries en met buitenlandse hulp. Maar Abu Mazen heeft de budgetten van de zorgorganisaties gehalveerd. Daarmee houden de organisaties het wel even vol, maar niet lang. Ze kunnen niet afhankelijk blijven van alleen maar onderteuning uit het buitenland. Wanneer Abu Mazen van plan is om de gehele zorg te centraliseren en onder de overheid te brengen is dat slecht nieuws voor en kleinschalig en intensief project als het Home Visit Program. We wachten af. Abu Mazen komt terug uit zijn reis uit het buitenland, dan moet er een gesprek plaatsvinden.

Ondertussen verandert ons werk in Gaza ook. Voorlopig zullen er weinig nieuwe gehandicapten bijkomen, ten minste niet veroorzaakt door invasies en luchtaanvallen. Het NCCR had al de handen vol, nu kan er meer tijd en aandacht worden besteed aan de langdurige zorg voor de gehandicapten, en dat is ook nodig. Niet alleen moet er voor worden gezorgd dat mensen gezond blijven, hun oefeningen doen, weer terug komen in de samenleving en daar wat te doen krijgen, de teams zullen nog hun handen vol hebben aan alle psychische problemen. Die nemen namelijk eerder toe dan af. Ik heb dat ook waargenomen in het Zuid-Afrika van na de apartheid, en in de Balkanlanden, na de oorlogen. Wanneer mensen niet meer in de eerste fase zitten van puur moeten overleven, en een vijand van buitenaf hebben om zich tegen af te zetten gaat een nieuwe fase in, waarin alle ellende verwerkt moet worden. Dat duurt veel langer en is voor veel mensen moeilijker dan meestal wordt aangenomen. Dit is ook de fase waarin geweld binnen gezinnen meestal toeneemt, en de echte hopeloosheid toe kan slaan. Want dan is er tijd en ruimte om naar de toekomst te kijken, en die ziet er nog niet best uit.

Tegen Joes, die hopelijk zelf nog een verhaal zal schrijven, zeiden de teamleden in het zuiden dat ze bang waren vergeten te worden als er geen intifada meer is om ze in het nieuws te brengen. Het is een reeël gevaar voor ze, met al die brandhaarden in de wereld, dat mensen zullen denken, ach, in Palestina, daar is het nu wel rustig, ze hebben ons niet meer nodig.
Aan ons zal het niet liggen. We hebben ons met Gaza verbonden en blijven er werken zolang het nodig is