In Nederland hebben we 4 mei, om plechtig te herdenken, en dan 5 mei om de vrijheid te vieren. Tijdens keti koti (verbroken ketenen) moet alles tegelijk: het herdenken dat nog zo incompleet is omdat zoveel nog niet eens bekend is, en ook omdat er nog steeds maar een begin van erkenning is voor het slavernijverleden van Nederland. Herdenken dus vermengd met woede en protest, dat het zo lang moet duren voordat wit Nederland de verantwoordelijkheid voor het koloniale verleden onder ogen wil zien.
Herdenken is dus ook niet genoeg, want er is nog steeds ongelijkheid: de nazaten van de koloniën, en van iedereen met een zichtbaar ‘ander’ uiterlijk hebben nog steeds te lijden onder discriminatie, uitsluiting en achterstelling, en onder vooroordelen en stereotyperingen. Dat maakt dat we bij herdenken niet alleen ontroerd terug kunnen denken aan de mensen van toen die hebben geleden. Er is vandaag nog zoveel werk aan de winkel. En dat in een land waar de witte, dominante bevolking nog niet door heeft dat wit ook een kleur is, ook een etniciteit, en er heel erg van overtuigd is dat ‘wij’ geweldig tolerant, ruimdenkend en progressief zijn, anders dan ‘zij’ die nog een boel bij moeten leren om werkelijk geïntegreerd te zijn. Zo was (en is) het ook met feminisme. Dat vrouwen emanciperen, dachten veel mannen, prima, als ik er maar geen last van heb. Het duurt nogal voordat de kwartjes vallen, en duidelijk wordt dat mannen zullen moeten kiezen of ze deel willen zijn van het probleem of deel van de oplossing. Geen vrouwenemancipatie zonder dat er wat verandert voor mannen en met mannen. Bij voorkeur in vreedzame samenwerking.
Dat geldt ook voor wit. Zwarte mensen, migranten en migrantenkinderen integreren zich al te pletter. Doe een dagje mee aan keti koti, en het nieuwe talent spettert om je heen. Het nieuwe, sterke zelfbewustzijn straalt er van af. Het probleem ligt bij wit, dat maar geen afscheid kan nemen van een oud zelfbeeld dat vermengd is met een onbewust aangenaam gevoel van superioriteit, ‘wij zijn er al’ en ‘zij zullen zich aan moeten passen’, en dus furieus reageert als die zwarte lui niet dankbaar zijn dat ze hier in onze mooie westerse vrijheid mogen leven maar denken dat ze ook nog wat te eisen hebben. En dan met z’n miljoenen tegelijk in een hysterische kramp schieten als er een bescheiden verandering gevaagd wordt in onze heilige traditie. Die zonder dat ook wel veranderd hoor, want dat doen tradities: aan heksenverbranden en vierendelen doen we ook niet meer. Kortom: wit wordt een spiegel voorgehouden en dat bevalt veel van hen niet erg.
Maar dit is dus het punt, en ik citeer nog eens (Eldridge Cleaver was het meen ik, oude Black Panther): ‘wie geen deel is van de oplossing is deel van het probleem’.
Keti koti dus, is een spannende en soms een beetje tegenstrijdige mix van vieren van de eigenheid, herdenken van de geschiedenis, verzoening en protest. Kleurrijke viering en stemmig zwart van protest. Een overvolle Oosterpark, en ik ging vol met indrukken naar huis.
Een paar series indrukken. Vandaag de meest actuele, die van de officiële kranslegging. Marjan Markelo, de wintipriesteres die ook een plengoffer bracht bij het begin van de keti koti week (hier) liep met de kalebas met water om het slavernijmonument, en bad. Toen minister Asher zou spreken maakte het protest hem eerst het spreken onmogelijk.
(foto niet van mij)
De tekst is te vinden op de facebook pagina van Kunta Rincho, die ik niet kon horen omdat ik te ver weg zat. En toen sprak Asher, die gelukkig wijs genoeg was om zijn speech maar weg te leggen en recht uit zijn hart te reageren, en daarna de burgemeester van der Laan. Natuurlijk niet honderd procent van wat de actievoerders willen, bij wie het geduld wel op is, maar een begin van besef is er wel. De kransleggingen. Muziek.
En er was nog veel meer, daar komen de foto’s nog van: van de traditionele optocht in klederdracht, Bigi spikri, van de Dialoogtafel onder leiding van Mercedes Zandwijken waar ik bij mocht zijn, en dan de tent waar alles zich verzamelde dat zich bezig houdt met de ontwikkelingen, de politiek, de cultuur, de acties, en hoe het verder moet met de strijd tegen racisme. Het wordt overigens tijd dat 1 juli een officiële Nederlandse feestdag wordt.
