Ze’ev Sternhell, (73), schrijver van onder andere het standaardwerk The Founding Myths of Israel. Nationalism, Socialism and the Making of the Jewish State (uit 1996) hoort bij de weinige kritische Israeli’s die ik nooit zelf heb ontmoet of heb horen spreken. Maar zijn werk komt wel regelmatig voor in mijn voetnoten en in Het beroofde land (hier) verwijs ik vaak naar hem. Woensdag werd er een bomaanslag op hem gepleegd, waarbij hij gelukkig maar licht gewond raakte.

In Israel kun je de critici verdelen in hen die vinden dat ‘een democratische joodse staat’ per definitie niet kan bestaan, omdat de keuze voor een etnisch-religieus beginsel, een staat alleen voor joden per definitie andere mensen, niet-joden, uitsluit of tot tweede rangs burgers maakt, en dus nooit meer dan een halve democratie kan zijn, of zoals anderen zeggen: een etnocratie, en de critici van zionistische huize die vinden dat dat wel kan, een joodse democratie, maar dat die is ondermijnd door het rechtse nationalisme van de kolonisten en hun ‘landhonger’, door de bezetting dus. Ik heb het al eerder gehad over ‘het jaartal van het geweten’ in Israel, mensen als Ilan Pappé, Michael Warschawski en anderen gaan terug tot voor 1948, met de etnische zuivering waarmee de staat Israel is begonnen ging het al mis zeggen zij, en komen tot de conclusie dat het nooit mogelijk is geweest om een joodse staat te stichten zonder groot onrecht aan de er al wonende bevolking, dat dat wat Benjamin Beit-Hallachmi de ‘erfzonde’ van het zionisme noemt (Original Sins. Reflections on the History of Zionism and Israel). En er zijn ook mensen die het ‘ware zionisme’ willen redden en er van uitgaan dat het pas mis is gegaan na 1967, toen Israel een bezettende macht werd, de nederzettingen werden gebouwd, de messianistische ultra rechtse kolonistenbeweging ontstond, die er de hand niet voor omdraait om geweld te gebruiken, niet alleen tegen Palestijnen (het bloedbad aangericht door Baruch Goldstein, de dagelijke pogroms tegen de Palestijnse inwoners van de dorpen op de Westoever), maar ook tegen de democratisch gekozen Israelische leiders (de moord op Rabin) en tegen het Israelische leger in de schaarse momenten dat die tegen de kolonistenbendes durft op te treden. En dus tegen elke joodse Israeli die kritiek durft te hebben op de kolonistenbeweging.

Het is duidelijk dat ik een aanhanger ben van de critici die tot voor 1948 terug durven te denken, en er van uit ga dat de joodse staat per definitie niet democratisch zijn kan, en zonder geweld en onrecht nooit gesticht had kunnen worden, en ik ben het dus in feite op dat punt eens met de zionistische historicus Benny Morris die stelt dat de etnische zuivering nodig was om de joodse staat te vestigen. Het verschil is dat ik dat zie als een historische misdaad, die tot op de dag van vandaag niet is erkend, en Morris een voorstander is van nog meer etnische zuivering, aangezien de zionisten van toen slordig werk hebben geleverd en hun klus niet hebben afgemaakt.

Sternhell hoort bij de Israeli’s die nog steeds geloven dat er een goed soort zionisme had kunnen zijn, een socialistisch zionisme, en noemt zichzelf niet alleen een zionist maar een superzionist. In Trouw wordt hij geciteerd:

Ik ben niet alleen een zionist, ik ben een superzionist. Voor mij was en blijft het zionisme het recht van de joden verantwoordelijk te zijn voor hun eigen lot en toekomst. Ik denk niet dat het zionisme een koloniale beweging was. Om het recht van de joden op vrijheid en veiligheid te verzekeren, hadden de joden een stukje land nodig om hun hoofd te kunnen neerleggen.

Maar het gevaar bestaat dat het zionisme retroactief een koloniale beweging wordt door de bezetting van 1967. We bevinden ons nu al in een semikoloniale situatie. Die weg loopt dood als we niet de mentale kracht tonen en ons terugtrekken uit delen van wat er aan de andere zijde van de Groene Lijn (de grens van 1967) ligt. Want dan rest ons slechts nog de keuze tussen volledig kolonialisme en bi-nationalisme. In beide gevallen voorzie ik de liquidatie van het zionisme.

Maar ondanks het feit dat Sternhell geen afstand doet van het zionisme en het wil redden uit de handen van rechts-nationalistische groepen, is hij door rechts benoemd als vijand van Israel en is dus zijn leven daar niet meer zeker.

Hieronder een paar citaten en de link naar een recent artikel van Sternhell.