(Foto uit Gaza, 2012 – groene vlaggen zijn van Hamas)

Het was op mijn laatste reis naar Gaza dat ik aan tafel zat met een oude Palestijnse veteraan, Abu Akram. In het gezelschap was ook een man van het Ministerie van Gezondheid. Hamas dus. Alsof het een grap was zei Abu Akram: ‘we leven hier onder twee bezettingen, die door Israël en die door Hamas’. Ik boog me over naar de man van het ministerie, en vroeg, eveneens alsof het een grap was: ‘mag hij dat zeggen?’, waarop hij een beetje in verlegenheid gebracht wat lachte en zei; ‘ja hij wel hoor, hij is dapper’.

In Nederland hanteren de meeste mensen een simpel vijandbeeld als het om Hamas gaat. Het is een gewelddadige en islamitische terreurbende, te vergelijken met Al Qaida. Nou zijn de mensen van Hamas in de ogen van Al Qaida watjes – want alleen maar bezig met hun eigen nationale strijd, en niet met met de islamitische wereldheerschappij. Maar voor de gemiddelde Nederlander is elke moslim met een kalashnikov vanzelfsprekend een terrorist. Wat de media en de politiek in Nederland hardnekkig weigeren om te zien, is dat Hamas al vele jaren bereid is tot onderhandelen, en tot het erkennen van Israël binnen de grenzen van 1967, maar daar wel stevige voorwaarden aan stelt. (Terug te vinden, met bronnen, in mijn boek Oorlog als er vrede dreigt.) Voor het meest recente voorbeeld: zie hier. Niet één Nederlandse krant of nieuwsprogramma heeft de moeite genomen om het recente voorstel voor een wapenstilstand voor tien jaar van Hamas te vermelden. Maar het is sommige Israeli’s niet ontgaan, kijk hier.

Ik ken veel Palestijnen die weinig op hebben met Hamas. Ze zien niets in de pogingen om van Gaza een islamitische staat te maken – ik herinner me nog dr. Haider Abdel Shaffi, deel van de onderhandelingscommissie in Madrid, die tegen me zei: ‘we zijn in Gaza helemaal niet zo religieus’. Hamas had toen niet meer dan zeg 30% aanhang, schatte hij. En denk aan Arafat, moslim, maar voorstander van een seculiere staat. Dat er destijds zoveel mensen op Hamas hebben gestemd, meer dan Hamas zelf had verwacht, lag voor een groot deel aan het ongenoegen met Fatah, corrupt, te veel oude middelbare mannen die elkaar functies toeschoven. Hamas, in die tijd, gold als onkreukbaar, en ze deden zelfs meer voor vrouwen dan Fatah vertelde een Palestijnse feministe me die voor het eerst op Hamas had gestemd. Van Hamas werd verwacht dat ze tegen Israël op zouden kunnen, en dat is waarschijnlijk ook de reden dat Israël aan de lopende band Hamas leiders vermoorde. Niet vanwege die raketten, maar vanwege een dreigende vrede die Israël ook wat zou kosten.

Hamas heeft sindsdien in Gaza veel aan populariteit ingeboet. Ze zijn behoorlijk autoritair en dictatoriaal, grijpen tegen de afspraken in veel te veel in in het privé-leven van mensen – opeens mochten er geen niet met elkaar getrouwde mannen en vrouwen in dezelfde auto zitten, bijvoorbeeld, en ken ik een vrouw die tot haar diepe ergernis op het politiebureau zat omdat ze naar haar werk was gegaan in een auto met haar collega. Of het ging om een verbod op gemengde zomerkampen voor kinderen. Hamas probeerde de macht over te nemen van de NGO’s, de onafhankelijke organisaties die vaak geld kregen uit het buitenland – onze organisatie heeft daar ook last van gehad. Ze namen auto’s in beslag – die ze weer terug moesten geven. Ze maakten zich ook al niet populair bij de radicale splinters die het liefst elke dag raketten afschoten naar Israël. Anders dan we weten uit het beeld over Hamas in de media hier, was het Hamas die zich hield aan de staakt-het-vuren afspraken en zij grepen dus de eigenwijze heethoofden hardhandig in de kraag als ze toch weer een raket af wilden schieten. Ze gaven collaborateurs de doodstraf – dat Israël nu niet weet waar de raketten zitten is omdat het netwerk van verklikkers niet meer werkt. En ze zijn buitengewoon hardvochtig opgetreden tegen politieke tegenstanders. Ook opstandige jongeren komen de laatste tijd vaak in botsing met Hamas, want die houden niet van onafhankelijk protest. Behalve dat was het ook duidelijk geworden dat te veel Hamas bobo’s profiteerden van de tunneleconomie en dure villa’s voor zichzelf lieten bouwen. En aangezien Hamas ook niet in staat bleek om Gaza economisch het hoofd boven water te laten houden, zeker niet na de regime change in Egypte en de sluiting van vele tunnels, zag het er naar uit dat Hamas bij eventuele nieuwe verkiezingen behoorlijk zou verliezen. Het kan een van de redenen zijn waarom Hamas bereid was opnieuw te proberen een eenheidsregering met de PA te vormen, al zit er veel kwaad bloed tussen die twee.

Maar een ding is zeker, en dat is precies wat veel mensen, politici en media inbegrepen, hier in Nederland niet begrijpen. De Palestijnen zijn verwikkeld in wat ze zelf zien als een vrijheidsstrijd, net als destijds zwart Zuid-Afrika, net als de Viet Cong die tegen de Amerikanen vochten voor een vrij Vietnam. En wat de mensen in Gaza verder ook tegen Hamas kunnen hebben, zij zijn wel de meest standvastige verzetsgroep die ze hebben. Veel standvastiger dan Abbas die zich regelmatig in laat pakken, en zich laat gebruiken als politie in dienst van Israël. De gewapende tak van Hamas is tijdens deze laatste gruwelijke aanval van Israël bereid gebleken om hun leven te geven om Gaza te verdedigen, en het is ze gelukt om flink wat Israëlische soldaten uit te schakelen, ondanks het feit dat die komen in tanks en met de meest geavanceerde wapens. Er is geen Palestijn in Gaza te vinden die daar niet diep respect voor heeft.

Ook lijkt er een meerderheid van de Gazaanse bevolking achter het besluit van Hamas te staan om geen staakt-het-vuren te accepteren als de wapenstilstand niet gepaard gaat met waterdichte beloftes dat er eindelijk een eind gemaakt wordt aan de belegering die het leven onmogelijk maakt voor Gaza. Zelfs als ze er nog langer voor moeten lijden en zelfs als dat betekent dat er nog meer doden zullen vallen. Zie bijvoorbeeld hier. En hier.

Iedereen in Gaza weet intussen dat Israël zich zelden aan afspraken houdt. Bijna altijd is het Israël die een afgesproken staakt het vuren doorbreekt, en gewoon doorgaat met ’targetted killings’, het vermoorden van Palestijnse leiders. Israël wordt daar nooit op aangesproken, omdat we hier nog te makkelijk geloven dat het gaat om ‘zelfverdediging’. Maar zelfverdediging is in deze situatie net zo’n absurd idee als wanneer je het bloedige neerslaan van de zwarte opstanden in de Zuid Afrikaanse vrijheidsstrijd ‘zelfverdediging’ had genoemd. Palestijnen hebben het recht zich te verzetten tegen belegering en bezetting, en wie het er niet mee eens is dat ze raketten afschieten waarmee burgers geraakt kunnen worden: dit is het antwoord van veel Palestijnen: geef ons dan wapens waarmee we beter kunnen richten. Geef ons een leger. Hou op met het vanzelfsprekend te vinden dat Israëlische veiligheid heiliger is dan de levens van Palestijnen. Kijk naar de cijfers van de laatste week: wie moeten er hier verdedigd worden tegen wie, eigenlijk? Hou op met het verzet van de Palestijnen geweld te noemen, en de staatsterreur van Israël zelfverdediging.

De leugens die door de Israëlische persbureaus worden verspreid en door de media hier gretig overgenomen worden door de bevolking zelf weerlegt: nee, het is niet Hamas die mensen verbiedt om zich te laten evacueren, al is het wel duidelijk dat het geen zin heeft omdat alle opvang al overvol is en er nergens veilige plekken zijn. Hamas gebruikt zijn eigen bevolking ook niet als ‘menselijk schild’ ook dat is een leugen. Hamas ‘verbergt’ zich ook niet tussen de bevolking, ze zijn de bevolking, ze gaan naar huis, net als elke Israëlische minister of soldaat. Geen Palestijn trapt in die doorzichtige pogingen om de bevolking tegen Hamas op te zetten, alleen de Nederlandse media slikken die voor zoete koek. Op dit moment staat de Gazaanse bevolking vierkant achter Hamas (hier) Ook de PA heeft zich nu aangesloten bij de eisen van Hamas voor een wapenstilstand. Wat maar goed is, want er gaat nu een onderhandelingspoging gedaan worden voor een wapenstilstand waarbij de VN, Netanyahu en Abbas aan zullen schuiven, en de belangrijkste partij, Hamas weer eens wordt overgeslagen.

Het massieve vijandbeeld Hamas hoort bij een van de meest geslaagde onderdelen van Israël propaganda. Het maakt dat Europese politici het misschien nog net aandurven om een keer met Abbas te gaan praten, maar niet met Hamas. De vrijwel waterdichte boycot maakt ook dat we nooit horen dat Hamas al jaren bereid is tot onderhandelen over een langdurige wapenstilstand. Het simpele vijandbeeld maakt ook dat eenieder die durft te beweren dat er met Hamas wel degelijk te praten valt wordt weggezet als aanhanger van terrorisme tegen Israël en dus als jodenhater. Politici, ook de linkse, kijken dus wel uit, en de media weten van niks. Die nemen gewoon het mantra over dat Israël wel op moet treden tegen Gaza vanwege de ‘rakettenregen’ die door Hamas zou worden afgeschoten, op z’n best houden ze het een beetje ‘evenwichtig’ en hebben het over ‘geweld over en weer’. Dat geen journalist of politicus het aandurft om Hamas serieus te nemen, anders dan als gewelddadige, fundamentalistische, islamitische, extremistische terreurgroep maakt dat we in Nederland gewoon niet op de hoogte zijn, en dus bereid zijn in kletskoek te geloven als zou Hamas de eigen bevolking opofferen om hun eigen macht te vergroten. Zo worden van de slachtoffers op perverse wijze daders gemaakt: Hamas is blij met elke dode Palestijn. En hoeveel mensen, gelovend in het vijandbeeld, begrijpen hoe racistisch het is om te beweren dat Israël het leven koestert en Palestijnen de dood vereren?

Het is voor een buitenstaander niet zo makkelijk te begrijpen wat Hamas eigenlijk is: zeker heeft het een gewapende tak, maar Hamas is ook gewoon de overheid. Hamas is een religieuze partij, maar toch vooral een nationalistische. Als overheid halen ze zich veel kritiek op de hals. Ze zullen het nog merken als er weer verkiezingen kunnen zijn. Maar die kritiek valt weg op het moment dat Gaza bedreigd wordt, en Hamas bereid is om tegen de bezetter te vechten. Zoals Haniye zei: als het moet. Als het met vrede kan dan met vrede. Zo niet: dan vechten ze.

Dit mogen we niet vergeten: Palestina is verwikkeld in een bloedige vrijheidsstrijd (hier) Ze vechten werkelijk om hun naakte bestaan. En al staat het merendeel van de wereldbevolking inmiddels achter hun streven naar vrijheid, ze staan er praktisch gezien alleen voor. Nergens kunnen ze hun recht halen, al zouden ze duizend keer liever op vreedzame wijze hun vrijheid terug krijgen, Israël staat dat niet toe, en Israël wordt gesteund door de VS. En Nederland doet niets.

Het wordt tijd dat we in Nederland eindelijk eens begrijpen dat de Palestijnen al jaren vechten voor hun vrijheid, dat ze daar volstrekt gelijk in hebben, en we naar ze kijken zoals we dat eens naar Zuid-Afrika en Vietnam keken. Hamas vertegenwoordigt een groot deel van het Palestijnse volk. Zonder hen is er geen sprake van vrede. Ze horen daarvoor erkend te worden.

Voetnoot:
Zoals gezegd schreef ik in Oorlog als er vrede dreigt ook over de opkomst van Hamas, de machtswisseling in Gaza in 2006, en ik citeer in het boek vele Hamas deskundigen, Palestijnse, Israëlische en andere, die met meer kennis van zaken en erg veel meer nuance over Hamas denken. Ik geef een paar linkjes naar voorafgaande artikelen.

Uit 2012: In Hamas wint de militante vleugel: hier.
2012: Waarom Jabari werd vermoord: hier
2012: Over de vraag wie de aanval begint en waarom. Hier en hier
2011: Als er vrede dreigt krijgen we weer oorlog. Hier
2011: Over Hamas: spanning tussen militanten en pragmatici, hier
2010: Ismail Haniye en de Palestijnse staat, hier