Lang naar uitgekeken, de presentatie van mijn nieuwe boek: Kwart over Gaza. In Belcampo, in De Hallen in Amsterdam. Op 12 november 2015.
Ik had er voor gekozen om er niet een geijkte boekpresentatie van te maken, waar uitgever en auteur met een glas in de hand vriendelijke dingen tegen elkaar zeggen, maar om er een programma van te maken met meerwaarde, ook voor mijzelf. Dus werd ik na het welkomstwoord door de uitgever, Jurgen Maas, door collega en sister in crime Tineke Bennema geïnterviewd, zonder dat ik van te voren de vragen wist. Dat werd een leuk gesprek, wat mij betreft, en ik zal de tekst nog uitwerken.

(Links Tineke Bennema)

(Jurgen Maas)

Ik had drie mensen die een bijdrage hadden geleverd aan mijn boek – uit een hele groep van mensen die me allemaal op een andere manier bij dit lastige boek hadden ondersteund – gevraagd om een tienminutenlezing te houden, en daarvoor zelf een thema uit het boek te kiezen. Dat deden Roemer van Oordt, Berna Toprak en Jaap Hamburger, en ik werd niet teleurgesteld: stevige lezingen, alledrie, die weer een stapje verder gingen dan wat ik in het boek had geschreven, en dat was precies de bedoeling. Want ik zie mijn boek als work in progress, als een aanzet om gezamenlijk verder te werken aan een aantal thema’s die op dit moment voor ons in Nederland van belang zijn.

(Roemer van Oordt)

(Berna Toprak)

(Jaap Hamburger)

Een citaat uit het boek:

“Ik stond in augustus op het Museumplein, de oorlog tegen de Gazastrook was nog in volle gang. Dagelijks kwamen berichten binnen over nieuwe doden. Ik moest een toespraak houden, en dat viel me niet makkelijk, want ik was zo kwaad, en zo verslagen dat het niet was gelukt om deze nieuwe aanval tegen te houden, dat ik niet wist of ik uit mijn woorden zou kunnen komen of dat ik in tranen uit zou barsten. Op het plein stonden duizenden mensen. Ik zag dat de meesten van hen Marokkaanse en Turkse Nederlanders waren, velen jong, maar ook hun moeders en vaders waren er. Mensen die zelden demonstreren voor zichzelf, maar die nu massaal protesteerden tegen het onrecht dat een ander volk werd aangedaan. Ik concludeerde dat zij, die meestal gezien worden als probleem, deden wat zoveel autochtone Nederlanders nalaten, onze politici incluis. En in een opwelling zei ik tegen hen: jullie zijn het geweten van Nederland, jullie zijn de hoop van Gaza, jullie zijn de toekomst.”

In het boek vervlechten zich een aantal thema’s: bijvoorbeeld hoe de kwestie Israël/Palestina doorwerkt in de Nederlandse verhoudingen. Zo is het duidelijk dat de door-dik-en-dun aanhangers van Israël erg gemakkelijk meegaan met de Israelische campagne om de Palestijnen af te schilderen als de agressors, en dat vaak verdedigen met de leugen dat Palestijnen, moslims, altijd joden hebben gehaat en daarom tegen Israël zouden zijn. Diezelfde bewering horen we ook steeds vaker in Nederland, en het is duidelijk dat dat een versterkend effect heeft op de islamofobie die hier toch al hevig tiert. Ik heb het over de verwijten van moslims dat er in Nederland met twee maten wordt gemeten, ik geef hen gelijk, aan de hand van voorbeelden. Ik neem waar dat het jodendom steeds meer met twee zaken wordt geassocieerd: de Holocaust en Israël. Ik geef een analyse van de redenen waarom de Israël aanhangers het nodig vinden om de Kristallnachtherdenking te saboteren. Heel actueel, het gebeurde weer. Ik heb het er over hoe door Netanyahu de Holocaust wordt misbruikt, om mensen met kritiek weg te zetten als antisemieten, en ik betreur in het boek dat van de ethiek van het oorspronkelijke jodendom weinig meer over lijkt – in Israël is daar in ieder geval weinig van te vinden. Ik beweer dat we alleen werkelijk wat aan antisemitisme kunnen doen als we tegelijk werken aan de bestrijding van islamofobie. En ik wijs elke poging om kritiek op Israël af te doen als antisemitisme af. Ik citeer, met instemming, de joden die proberen om het jodendom dat gericht is op rechtvaardigheid in ere te herstellen.

Een boek dat per definitie controversieel zal zijn, en ik ontken geen moment dat ik partijdig ben.

Mijn grote voorbeeld, Hajo Meyer, overlevende van Auschwitz, overleed vorig jaar vlak na zijn negentigste verjaardag. Ik heb een hoofdstuk aan hem gewijd, en zijn uitspraken komen in het boek vaker terug. Voor de presentatie maakte Jacqueline de Bruijn een prachtige filmische impressie van wie Hajo was. Ik was zo geroerd dat ik vergat dat ik ook voor de foto’s moest zorgen, en zo had ik geen foto van Jacqueline, en ook niet van het moment dat ik het officiële eerste exemplaar aan de vrouw van Hajo mocht geven, Chris Tilanus. Vandaar: een paar andere foto’s, bij een van de vertoningen van De Omslag. Hajo, Chris, Jacqueline, en Anneke Jos Mouthaan, de oermoeder van Een Ander Joods Geluid die er deze keer niet bij kon zijn.

De zaal was zo vol dat er stoelen bijgesleept moesten worden. Het was voor mij echt een belevenis om zoveel mensen die iets voor me betekenen bij elkaar te zien: de helft van mijn minifamilie (zijnde één zoon), vrienden, de mensen van mijn woongroep, van de kerk, van de Gazagangers, van mijn voormalige partij, van samenwerken aan al die projecten waar ik mee te maken heb, en ook mensen die ik alleen van feestboek kende. En zoals ik de wereld graag zou willen zien: broederlijk en zusterlijk bijeen: mijn joodse en moslimvrienden, mijn gelovige en ongelovige vrienden.

De teksten zijn nog niet compleet. Hier is die van Roemer van Oordt. Hier. En hier die van Jaap Hamburger. We kunnen wel beginnen aan de volgende boeken.