Hoe dat werkt. Hoe langer geleden het is, hoe meer ik onder de indruk ben van de verhalen over het verzet van toen, zevenenzeventig jaar geleden. Het kan zijn dat paradoxaal genoeg, het verleden dichterbij komt naarmate je ouder wordt – ik heb dat zeker gemerkt bij oudere vrienden, inmiddels overleden, bij wie kampverleden, bezetting, weggevoerde familie weer ontzettend opleefden – bijna de laatste mensen die het nog zelf hebben meegemaakt. Het kan liggen aan de tijd waarin we leven, die zo akelig begint te lijken op de jaren dertig van destijds, de voorbode van zo’n enorme industriële massamoord dat we nog steeds niet begrijpen hoe dat kon, in het ‘beschaafde’ Europa, en dat het liefst maar weer vergeten als we het hebben over onze superieure cultuur.

Ik was bij de traditionele FNV bijeenkomst in het stadhuis, want laten we niet vergeten dat de enorme staking in verzet tegen de jodenvervolging was begonnen door de werkende mensen, de tramconducteurs, de havenarbeiders, door vrouwen, door CPNers ook die vaak worden weggelaten, zelfs door scholieren. Max van den Berg, communist, en toen nog een jongen van 14 was een van die kinderen die de school uitliepen en meedeed. Hij, nu negentig, hield een prachtige lezing over wat er toen gebeurde: de grootste solidaire demonstratie die we kenden. Alleen een andere solidaire demonstratie, met de vrijheidsstrijders in Indonesie, in 1946 was groter, maar die herdenken we natuurlijk niet, want toen was Nederland de dader en niet het slachtoffer. Max is zo iemand die niet schroomt om de verbinding te leggen met wat er nu gebeurt. Destijds joden, nu moslims. Hij zegt het gewoon. En hij waarschuwt voor het overal in Europa opnieuw ontstaan van fascistoïde groepen. Erna stond ik met Sylvana en andere BIJ1ers bij de Dokwerker, waar wij onze tulpen neerlegden. De eerste keer dat we dit samen deden. Het zal de laatste keer niet zijn.
Ik zal bij Max de tekst van zijn toespraak vragen, en hier een link plaatsen.