Op het omslag van De Groene (nr 24) staat het met grote stelligheid: jodenhaat is een probleem bij rechts en bij links. Margreet Fogteloo en Rosa van Gooi hebben een artikel geschreven over het ‘nieuwe antisemitisme’ en de bestrijding ervan. Wat is er nieuw aan het antisemitisme van nu? Dit is hun theorie: het nieuwe antisemitisme, onderscheidt zich van het oude doordat niet langer alle joden slecht zijn: elke kant, rechts en links, heeft zijn eigen favoriete joden. Voor links zijn alleen antizionistische joden goed, voor rechts juist de zionistische. Met deze conclusie belanden we midden in een discussie die niets oplost, maar juist opnieuw gaat zorgen voor verwarring. Het artikel is een rommeltje geworden van meningen en meninkjes, en bijzonder weinig feiten. Bijvoorbeeld al bij de bewering dat antisemitisme toeneemt. Dat hangt er onder andere van af wat je onder antisemitisme verstaat, en dat hangt weer af van welke belangen je als organisatie denkt te moeten vertegenwoordigen en welke definitie je daarbij hanteert.

Wat er aan de rechterkant gebeurt is wel duidelijk. Een substantieel deel van de mensen aan de rechterzijde van het politieke spectrum heeft grote bewondering voor de staat Israël, en heeft het oude antisemitisme vervangen door een nieuwe zondebok: de moslims. Zie Wilders. Zeker zijn er nog steeds achtergebleven rechts nationalistische splintergroepjes die nog niet door hebben dat antisemitisme uit de mode is, en dat ze hun haatobjecten aan moeten passen aan deze tijd. Nog steeds zijn er rechtsextremisten die er plezier in hebben om grafstenen te vandaliseren, hakenkruisen te laten tatoeëren, en spreekkoren aan te heffen bij het voetbal. Ook zijn er nog steeds verstokte antisemieten van vroeger, zoals papa Le Pen, die het niet kunnen laten. Maar dit is wel een belangrijk punt: antisemitische uitspraken zijn angstaanjagend, maar er is in de westerse wereld geen politieke stroming die jodenhaat nog tot een speerpunt heeft gemaakt, zoals de nazi’s dat wel deden. Wat we daarentegen wel zien zijn politieke stromingen die moslimhaat, vaak verpakt als angst voor migranten, centraal in hun programma hebben. Van discriminatie van joden, van economische achterstelling, en het onmogelijk maken dat iemand met een joodse achtergrond politicus of minister kan worden is geen sprake meer. Wat niet wil zeggen dat het geen zorg is als joodse Nederlanders zich niet veilig kunnen voelen. Alle bevolkingsgroepen hebben het recht om hier in vrede en veiligheid te kunnen leven. Ook joden.

En er is nog een tweede soort antisemitisme ter rechterzijde, waar in het artikel geen aandacht aan wordt geschonken, een antisemitisme waar nog geen naam voor is, en dat is wanneer Israel-getrouwe joden kritischer joden uitmaken voor verraders, of ‘gevaarlijke jood’ en ‘joodse mol’ (Leon de Winter) of ‘parasieten, vijanden van ons fantastisch joodse volk’ (David Pinto) (Dit aan het adres van de oprichters van Een Ander Joods Geluid, Hajo Meyer en Anneke Jos Mouthaan) Maar de auteurs hebben het er niet over dat ook onder joden een kleine oorlog woedt over wie er ‘echte’ joden zijn, en volgens de overtuigd zionistische joden zijn dat dus alleen zionistische joden.

Kennelijk hadden de schrijvers het moeilijk om bewijsmateriaal te verzamelen om het antisemitisme ter linkerzijde aan te tonen. Concrete voorbeelden staan er niet in. Of het zou moeten zijn dat onze partij BIJ1 geweigerd heeft om het Amsterdams Joods Akkoord te ondertekenen, ‘omdat zij meenden dat het de bijbedoeling was om kritiek op Israël te beperken’ zoals in het artikel staat. Dat is dus een halve waarheid, want ons bezwaar tegen het akkoord was duidelijk niet gericht tegen de bestrijding van antisemitisme, waar we, uiteraard, van harte mee in kunnen stemmen (al heeft het onze voorkeur om dat te verenigen met het bestrijden van racisme gericht tegen andere groepen, als de islamofobie). Waar het om ging was een in een voetnoot weggemoffelde nieuwe en zeer controversiële definitie van antisemitisme: de IHRA definitie. Daarin wordt de grens overschreden tussen antisemitisme en antizionisme. Zoals we de laatste jaren regelmatig tegenkomen in de uitingen van de Israël lobby waarin gesteld wordt dat antisemitisme tegenwoordig vermomd wordt als antizionisme. Aan die opvatting komt de IHRA definitie tegemoet, door als voorbeelden te vermelden dat het antisemitisch is om te beweren dat de staat Israel gebaseerd is op een racistisch beginsel, of dat het antisemitisch is als van Israel gedrag wordt geëist dat niet tegelijk gevraagd wordt van andere staten. Als BIJ1 vonden we niet dat we daarin mee mochten gaan. Zo stond het in ons statement; ’ Als BIJ1 vinden wij echter dat kritiek op Israel iets wezenlijks anders is dan discriminatie, uitsluiting en bedreiging van joden. Het laatste moet stevig aangepakt worden, terwijl het eerste mogelijk zou moeten zijn binnen de wettelijke kaders’.

Niets over die IHRA definitie in het artikel van Fogteloo en Van Gool, en dat valt wel erg op, want het kan niet waar zijn dat ze daar nooit iets over hebben vernomen. Het is duidelijk dat er niets voor niets in vele landen door Israël en de Israël-lobby pogingen worden ondernomen om de groeiende kritiek op de bezettingspolitiek van Israël te smoren in beschuldigingen van antisemitisme, vooral de wereldwijd steeds succesvollere BDS beweging.

Die BDS (Boycot, Desinvestering en Sankties) beweging staat in een eerbiedwaardige traditie, met het gebruik van een geweldloze methode om protest aan te tekenen tegen onrecht. Zoals Gandhi dat al deed, zoals gebruikt werd in de strijd tegen de Zuid-Afrikaanse apartheid. De doelen van de BDS beweging blijven geheel binnen de grenzen van wat internationaal als volstrekt legitiem moet worden beschouwd: beëindiging van de bezetting en afbraak van de muur, gelijke rechten voor Palestijnen in Israël, respecteren van het recht van terugkeer, volgens VN resolutie 194. Alle drie de eisen zijn geworteld in het internationale recht en doen op geen enkele manier inbreuk op de rechten van Israëli’s. Toch wordt steeds opnieuw beweerd dat een boycot van Israëlische producten per definitie antisemitisch zou zijn (want ‘kauft nicht bei Juden’) en dat de campagne niet bedoeld is om ook Palestijnen hun rechten terug te geven, maar om Israël te verwoesten, want als de staat niet meer exclusief joods is, is de simpele redenering, dan is dat de ondergang van het joodse volk en dat te willen is dus antisemitisch.

Hier gaat de strijd dus over. Niet Palestijnen versus joden, maar recht versus onrecht. We hebben het daarbij over de miljoenen die het Israëlische Ministerie van Strategische Zaken uitgeeft aan het onderhouden van organisaties die speciaal bedoeld zijn om kritiek op Israël op te sporen, in de media, in de politiek, aan de universiteiten, en het opbouwen van een netwerk in alle westerse landen om BDS te criminaliseren, een trollenleger om via de social media lastercampagnes te voeren, instanties onder druk te zetten om subsidies te stoppen, kritische ambtenaren te ontslaan, geen zalen te verhuren aan BDS sympathisanten, maar wanneer ik dat zeg horen we vanzelfsprekend bij de antisemieten die overal een joodse samenzwering in zien.

Drie zaken zijn daarbij belangrijk: er zijn steeds meer joodse organisaties van mensen die zich niet langer willen laten gebruiken om onrecht tegen een ander volk te legitimeren. Het lijden van de Holocaust mag niet gebruikt worden om de Palestijnen van hun land en toekomst te beroven. Veertig joodse groepen uit vijftien verschillende landen, waaronder ook Een Ander Joods Geluid uit Nederland, ondertekenden al een verklaring waarin ze de pogingen om kritiek op Israels politiek te bestrijden met valse beschuldigingen van antisemitisme afwijzen. Want wat er kan gebeuren kunnen we nu in Duitsland zien, waar de Bundestag zo onverstandig was om de omstreden antisemitisme definitie aan te nemen (de Nederlandse regering heeft dat in 2017 geweigerd te doen). 240 Joodse academici, onder andere uit Israël, hebben geprotesteerd tegen het aannemen van de anti BDS resolutie, omdat die resolutie absoluut niet zal bijdragen aan het bestrijden van werkelijk bestaand antisemitisme. Het Joodse Museum in Berlijn had de moed om niet in te gaan tegen de de verklaring van de 240 joden, die met een tweet werd verspreid, en werd vervolgens aangevallen als ‘het anti-joodse museum’, De directeur is gedwongen om af te treden. Het is een van vele incidenten waarbij critici van Israel’s politiek in diskrediet worden gebracht.

En dat brengt ons op punt twee: het gaat hier niet alleen om verschillende meningen over Israël, het gaat hier wezenlijk over de vrijheid van meningsuiting.

En dan een laatste opmerking: juist de verwarring die geschapen wordt rondom de definitie van antisemitisme, en het misbruiken van angst voor een heroplevend antisemitisme om politieke kritiek op Israël te smoren met valse beschuldigingen, holt de definitie van werkelijk antisemitisme uit. We moeten antisemitisme serieus nemen, net zoals we andere vormen van racisme en uitsluiting serieus nemen. Het helpt daarbij bepaald niet dat de aandacht steeds opnieuw verschoven wordt naar een politiek vraagstuk waarbij het gaat om onrecht tegen recht.
Hebben de auteurs van het artikel aangetoond dat er sprake is van een nieuw antisemitisme? Dat hebben ze niet. Hebben ze hun bewering hard kunnen maken dat antisemitisme groeit bij links? Dat hebben ze ook niet, tenzij ze stiekem al uitgaan van de IHRA definitie. Want inderdaad, de kritiek op Israël groeit met de dag. En de reacties van Israel daarop, en van de georganiseerde aanhang worden agressiever. Dat zou een goede aanvulling zijn geweest bij dit thema, niet?

Kortom: ik zou graag willen dat de Groene, die op andere terreinen een voorbeeld is van goede en kritische journalistiek, ook op dit dossier een eerlijker redactioneel beleid zou voeren, want dit lijkt nergens op.

Bronnen:
‘Niet ík ben het probleem’, het nieuwe antisemitisme en de bestrijding ervan. Margreet Fogteloo en Rosa van Gool, de Groene, 12 juni 2019
‘As Jews, we reject the myth that it’s antisemitic to call Israel racist’. Rebecca Vilkomerson en Richard Kuper, 22 Judi 2018, Independent, UK
Artikelen afkomstig uit The Rights Forum:
BDS: Palestijns antwoord op Israëlische onderdrukking. Jaap Hamburger, 11 jan. 2017
Anti-BDS-motie in Duits parlement is aanval op de vrijheid van meningsuiting, 5 mei 2019
Duits parlement wil rechten ‘antisemitische’ BDS-sympathisanten inperken. 23 mei 2019
Poging Israel-lobby om ‘antisemitische’ diplomate te laten ontslaan mislukt. 7 juni 2019