Deze column verscheen op 26 juli 2022 op mijn facebook page.

Arme witte mannen

Weer een klagende man. Daar hebben we er tegenwoordig nogal veel van. Ik bedoel witte hetero middenklasse mannen, die zich erover beklagen dat ze niks meer mogen tegenwoordig. Die zich voelen als een ijsbeer op een smeltende ijsschots (Max Pam) of een dik boek schrijven over het nut van de man (Maarten Huygen) Want och arme, het feminisme bloeit en de man raakt uit de mode. Hij ligt onder vuur als een wellustige patriarch en een geprivilegieerde onderdrukker. Belaagd door Me Too en nou ook nog door Black Lives Matter.

Zo hebben we er weer een, journalist Arie Elshout in een column in de Volkskrant (25 juli 22). Hij weet zeker dat hij in staat is om kritisch naar zichzelf te kijken, hij kent zijn tekortkomingen en zwakheden, echt waar hoor, maar hij weigert om zichzelf wit te noemen. Hij blijft blank.

Ja, het wordt hem wel eens te veel.. ‘Alles is doordrenkt geraakt met identiteitspolitiek. Je wordt niet meer beoordeeld op wat je doet of gedaan hebt, maar op wat je bent. Ik ben blank, man en oud dus schuldig, a priori, aan van alles en nog wat. Ook als ik er part nog deel aan heb gehad, zoals aan het kolonialisme en de slavernij. Voortdurend worden we op alle terreinen des levens gegeseld met de meetlat van goed en fout’.

Wie er nou eigenlijk zou zeggen dat hij ‘schuldig’ is vermeldt hij niet. Gloria Wekker misschien? Die krijgt dat wel vaker te horen, hoewel in haar belangrijke boek Witte onschuld in geen regel staat dat witte mensen ‘schuldig’ zijn. Wel dat ze misschien eens de vraag kunnen beantwoorden of ze niet denken dat vierhonderd jaar kolonialisme misschien enige sporen heeft nagelaten in ons denken en doen. Is dat een straf? Ik dacht het niet.
Maar meneer Elshout heeft er last van dat hij niet meer in de mode is. Zo durft hij met droge ogen op te schrijven dat hij nog nooit een periode heeft meegemaakt die zo normatief is als de huidige. Dat heeft hij natuurlijk wel, want hij komt uit een periode die zwaar normatief was, alleen, hij hoorde destijds bij de geprivilegieerde bevolkingsgroep, man, wit, hetero, hoogopgeleid, die de belichaming was van de overheersende normen van toen. Die de ‘normaliteit’ vertegenwoordigde, en die het gewoon vond dat hij het woord mocht voeren namens de mensheid. En tja, daar is een beetje de mot in gekomen nu er steeds meer bevolkingsgroepen zijn, vrouwen, mensen van kleur, migranten, mensen die niet passen in de voorgeschreven genderhokjes, die vinden dat ze ook wat te zeggen hebben. Voor de lui die gewend waren de baas te zijn over de normativiteit, en de definitiemacht, is dat wel even slikken.

De grap, die geen grap is, is natuurlijk dat de mensen met privileges nooit beseffen wat privileges eigenlijk zijn. Je voelt het pas wanneer je die langzamerhand verliest. En nu worden ze daar met hun neus op gedrukt. Tja, vervelend, als dat waarvan je dacht dat het je vanzelfsprekend toekwam, niet meer zo vanzelfsprekend is. Als je gewoon een van de vele bevolkingsgroepen blijkt te zijn, niets meer en niets minder. En dat je net als iedereen wel wat bij kunt leren, als de machtsverhoudingen zich langzaam verschuiven. Langzaam, want nog steeds zijn het witte mannen die meer verdienen – in doorsnee – die vaker op machtsposities zitten – in doorsnee – die vaker voor zich kunnen laten zorgen, zich laten bedienen – gemiddeld.

Al jaren terug schreef Susan Faludi een boek getiteld Backlash. Ze betoogde daarin dat op elk moment in de geschiedenis dat vrouwen een stap voorwaarts maakten, de mannen collectief in de afweer schoten. Dit is het probleem met mensen die niet beseffen dat ze horen bij een elite, bij een groep die meer macht heeft dan de anderen, die entitled zijn in dat mooie onvertaalbare woord, en het beginnen te voelen als de mensen op wie ze teder neer konden kijken op beginnen te staan en voor zichzelf gaan spreken. En ja, lastig hoor, als je een oude witte man bent, het front verschuift niet alleen tussen de genders, maar ook tussen zwart en wit. Je zult het voelen.

Dus ja, meneer Elshout, zoals u zelf zegt maakt u deel uit van dezelfde samenleving als ik. Die verandert, richting meer gelijkwaardigheid. Dus leer erbij en zeik niet zo, ouwe zak.