(Tariq Ramadan)
Er is veel geschetter geweest over Tariq Ramadan, en de lui die hem weg wilden hebben uit Rotterdam hebben hun zin gekregen. Ik was nog bij een stadsdebat in Rotterdam, waar Ramadan zelf ook bij aanwezig was. Waar heel weinig aandacht voor is geweest is wat het ontslag van Ramadan voor betekenis heeft voor de jongeren en studenten met moslimachtergrond, voor wie hij een belangrijke leraar was. Iliass Elhadoui schreef daar een stuk over in Contrast. Elhadoui is socioloog, verbonden aan de Erasmus Universiteit, die in navolging van de gemeente Ramadan er ook op staande voet uitzette.
Voor Ramadan zelf is er, behalve het gevoel onheus bejegend te zijn, niet veel verloren, schrijft Elhadoui, Ramadan doceert aan de prestigieuze Oxford Universiteit, en gaat daar waarschijnlijk binnenkort een belangrijke post innemen op de theologieafdeling, en hij zal ongetwijfeld in vele landen volle zalen blijven trekken met zijn lezingen. Hij heeft inmiddels een internationale status, hij kan het ook heel goed zonder Nederland.
(Ramadan met tolk Mohammed Cheppih)
Ramadan zelf zei het tijdens het debat, “niet ik verlies, Nederland verliest”, en daar ben ik het erg mee eens, en niet alleen om de figuur Ramadan zelf, die weinig last heeft van valse bescheidenheid. Het pijnlijke aan de affaire, schrijft Elhadoui, is dat in feite de universiteit wel tevreden was over zijn inhoudelijk functioneren – en ook daarin kan ik hem goed volgen, want ik ben er zelf enige keren bij geweest, en heb gezien hoe enthousiast de studenten waren. Mag Ramadan voor menig autochtoon niet gezien worden als de bruggenbouwer die ze in Rotterdam hadden gewild, voor islamitische studenten en andere jongeren die zijn engels konden volgen bouwde hij wel een brug, een belangrijke brug: die tussen het moslim zijn en de westerse samenleving. Niets hoeft een gelovig moslim te weerhouden om volledig als burger te participeren, zei hij. De westerse democratie geeft daar de volledige mogelijkheid voor, dus wees geen slachtoffer, stel je niet op als minderheid, wees burger en participeer als moslim. Precies dat was wat jonge Nederlandse moslims als ondersteuning en inspiratie nodig hebben – en dit vind ik persoonlijk het diep trieste: dat dat precies de boodschap is die we jonge migranten en migrantenkinderen mee zouden willen geven. Maar juist het feit dat iemand als Ramadan er uit is gewerkt, geeft de jongeren exact de tegengestelde boodschap.
Elhadoui: “Jongeren en studenten, vooral die met een moslimachtergrond, lijken niet meer zo te geloven in de toepasbaarheid van die sociale boodschap binnen de Nederlandse context. Zelfs jongeren die voorheen constructief bleven denken, ondanks de bulk aan negatieve publiciteit over hun religie, lijken nu de hoop op te geven, nu zelfs Ramadan, die zijn gehele leven in teken heeft gesteld van onophoudelijk de dialoog zoeken, moet verdwijnen uit het Nederlandse landschap.”
Jonge moslims zien in deze affaire een duidelijk teken dat de Nederlandse samenleving geen ruimte wil maken voor hun religie, en dat de enige weg tot erkenning en een betere positie de weg is van de assimilatie, een kritiekloze aanpassing, en het ontkennen van de eigen religieuze identiteit. “Het gaat overigens niet over de groep jongeren die zich een slachtofferhouding aanmeet’, zegt Elhaduoui, “het gaat om jongeren die de politieke situatie in Nederland beu zijn, die mediaberichtgeving vermijden vanwege de negatieve tendens, en die deze boosheid en teleurstelling pas hebben ontwikkeld na het geprobeerd te hebben, na hun uiterste best te hebben gedaan om mee te doen op het gebied van studie, werk, sport, cultuur en politiek.”
Het is waar, Ramadan trok niet de jongeren van de straat, maar inspireerde wel jongeren die weigeren om zitting te nemen op de reservebank van de maatschappij, met name juist de jongeren die doorgeleerd hadden, die een heel eind verder gekomen waren dan hun ouders, en die verwachtten dat ze daarmee hun plaats in de samenleving in konden nemen. De leiders van de toekomst.
In een ander artikel, Elhadoui doet onderzoek naar de sociale uitsluiting van Rotterdamse jongeren, verklaart hij waarom het nu juist de jongeren zijn die hier al zijn geboren, die ontzettend teleurgesteld zijn in Nederland. Het zijn dus niet per se de minst ‘geintegreerde’ jongeren die zich af dreigen te keren van Nederland, het zijn juist de meest geintegreerde. “Ze zijn grootgebracht met Nederlandse normen en waarden, zoals gelijke mogelijkheden en kansen voor iedereen, maar in de praktijk worden ze ermee geconfronteerd dat die gelijkheid er onvoldoende is. Die blokkades van hun verwachtingen moeten dan op een of andere manier overwonnen worden, bijvoorbeeld door te vluchten in crimineel gedrag of politieke radicalisering, maar ook acceptatie of berusting is daar een mogelijk gevolg van.” (hier)
De affaire Ramadan komt dus zwaar aan, en ik heb het de laatste tijd om me heen dan ook veel gehoord: “als zelfs zo’n man hier niet geaccepteerd wordt, wat zal ik dan nog.” Niemand die ook maar enigszins gevoelig is voor het politieke klimaat van de laatste jaren in Nederland gelooft ook dat dit een losstaand incident is, of een zaak die Ramadan zelf heeft veroorzaakt. Hij mag weinig last hebben van bescheidenheid, je kunt het op punten best met hem oneens zijn – waren de studenten ook wel eens – feit blijft dat niemand gelooft dat hij weggewerkt zou zijn als hij geen moslim was. En we worden de laatste tijd steeds opnieuw geconfronteerd met ‘incidenten’, dan wil de Tweede Kamer weer inburgeringsgroepen voor vrouwen verbieden, dan wordt er weer gediscussieerd over de prijs van allochtonen, dan vinden zelfs politieke leiders dat vrouwen maar beter hun hoofddoek af moeten doen – het houdt maar niet op en het wijst allemaal de kant op van weinig acceptatie van de eigenheid van Nederlandse moslims. Ik vind het geen wonder dat ik de laatste tijd veel cynisme hoor bij islamitische Nederlanders, die ik vooral ken om hun grote betrokkenheid en participatie. Dat Ramadan zei dat zijn ontslag geen verlies is voor hem, maar wel voor Nederland: ik denk dat hij volstrekt gelijk heeft. Ook Elhadiou ziet dat zo: “Met zekerheid kunnen we stellen dat deze affaire de kloof tussen bevolkingsgroepen dieper heeft gemaakt.” Helaas.
Foto’s: stadsdebat in Rotterdam.
(Brahim Bourzik)
(Henk Oosterling)
(Mohammed Benzakour – zijn column hier)
(Rik Grashoff)
(Marco Pastors)
(Markha Valente)
En voor wie wil reageren nog even deze opmerking: het gaat deze keer niet over wat autochtonen over Tariq Ramadan denken. Het onderwerp is het effect dat de zaak Ramadan heeft op jonge moslims.
Wat is er van waar dat Ramadan naar de VU gaat ? In dat geval is Ramadan niet voor Nederland verloren.
Geen idee hoe de zaken staan, Jeroen. Op zich zou hij aan de VU goed op zijn plek zijn, daar zijn ze niet zo bang voor moslims. Maar dat doet niets af aan wat vele studenten en andere jongeren voelen over hoe het is gegaan.
Ik heb Ramadan zien spreken bij een Iftar-maaltijd, vorig jaar in Utrecht. Het was geweldig om te zien hoe zenuwachtig de jongeren in de zaal waren, want het is echt een grote held. De sfeer was er een van waardigheid: wees jezelf, en respecteer wie de anderen zijn. Je kunt heel goed én moslim én Nederlander zijn, én Marokkaanse of Turkse of Algerijnse wortels hebben. Vroeger hadden we het hier in Nederland nog wel eens over denken in hokjes, en het hebben van een hokjesgeest. Daar pleitte Ramadan erg tegen. Nederlandser kun je het bijna niet krijgen.
Leuk gesprek gehad, trouwens, met een van de Marokkaanse jongens, over het religieuze gehalte van Also Sprach Zarathustra, van Nietsche. Hij wist er een hoop van. Leuk.
Het is jammer dat het waar is wat hierboven staat. Het groeiende besef dat we nooit zullen worden geaccepteerd om wie we zijn. Hoe Nederlands ik ook ben en hoe hard ik ook mijn best doe, met mijn achtergrond, mijn religie en mijn uiterlijk (‘hoofddoek’) zal ik nooit voor vol worden aangezien. Kunnen we daar wat aan veranderen? Ik vraag me af of ik dat nog mag meemaken (‘k ben 32…). En tegen welke prijs het uiteindelijk toch gaat lukken? Dáár wil ik niet te lang over nadenken. De vooruitzichten zijn niet erg rooskleurig, zeker niet met een PVV als (waarschijnlijk!) de grootste partij.
Ik vraag me vaak af wat de toekomst ons brengen zal en dit soort gebeurtenissen zorgen er toch voor dat het vertrouwen slinkt. Moet ik dan, zoals onze ouders vaak zeggen, toch zorgen voor een plan B? Een soort van vluchtroute als ons leven hier ‘gevaar’ dreigt te lopen? Niet iets waarvan ik ooit dacht te denken…
Nou, als je me op dit weblog een beetje gevolgd hebt weet je dat ik ook niet zo vrolijk ben over hoe het er in Nederland voorstaat, Drifa. Maar een paar dingen om de zaken in perspectief te zien: Wilders mag dan in de peilingen weliswaar de grootste partij zijn, maar zijn aanhang blijft in Nederland toch nog steeds een minderheid, want de andere partijen bij elkaar zijn nog steeds vele malen groter. Gelukkig wel.
De meeste mensen willen toch nog steeds wel gewoon samenleven, en accepteren het dat niet iedereen hetzelfde is en niet iedereen er hetzelfde uit hoeft te zien.
En nog iets: ik heb de tijd nog meegemaakt dat Surinamers hier als buitenstaanders werden gezien, en dat is iedereen nu al bijna vergeten. Joden waren in Nederland ook lang buitenstaanders. Nu vergeet iedereen ze als de ‘minderheden’ op worden genoemd. Dus zeg niet ‘nooit’.
En verder: ik was de laatste tijd bij een paar iftars, daar zaten niet alleen hartstikke interessante en aardige islamitische Nederlanders, er waren ook buurtbewoners en politici die als ‘autochtoon’ gelden, en die willen wel met elkaar. Zoals Job Cohen zei: we moeten elkaar een beetje vasthouden. Was ik wel van plan om te blijven doen, hoor, Drifa! Ik zie ook heel veel goede dingen ontstaan, juist omdat we niet willen dat mensen zo worden buitengesloten. Ik zou als het niet zulke slechte tijden waren nooit met zoveel plezier en met zo’n warm gevoel op die iftars hebben gezeten en zoveel mensen hebben leren kennen die ik anders vast niet was tegengekomen. Dat is echt de andere kant.
Ik heb het de laatste tijd vaker gehoord, mensen die er voor zorgen dat hun tweede paspoort geldig blijft, die goud sparen (net als de joden vroeger, zei iemand) en er over denken waar ze heen gaan als ze weg moeten. Ik snap dat en ik vind het vreselijk dat mensen al zo moeten gaan denken. Zorg jij voor je veiligheid, en laten we er tegelijk samen voor zorgen dat het zover niet hoeft te komen.
O en als het ooit zover zou komen, ik ga mee hoor. Dan wil ik hier ook niet meer blijven.
De Joden hadden geen dubbel paspoort Anja. Van welk land zouden ze deze moeten hebben dan?
‘Net als de joden’ slaat op het goud, Ilse. Er voor zorgen dat je wat je hebt mee kunt nemen.
dag anja,
sterke analyse–helemaal mee eens!
(ik was er die avond ook bij – ik vind het wel vreemd dat een van de sterkste bijdragen die avond- het openingsverhaal van Benzakour -dat diens foto geheel ontbreekt in de rits foto’s hierboven van alle hoofdrolspelers??)
Mobenz staat er al op Josine, met verhaal en foto. Als ik weer thuis ben maak ik een linkje.
Dat is dus nu: hier.
Tariq Ramadan heeft inderdaad geen last van valse bescheidenheid. Maar ziet zichzelf wel als de “bruggenbouwer”. Ik ben persoonlijk van mening dat de echte bruggenbouwers, vertegenwoordigd worden door de mensen zelf. Niet in de laatste plaats de moslim jongeren. Natuurlijk is het geen verlies dat deze man weg is. Het is wel een groot verlies dat de kloof ontstaat door links en rechts. Beide vallen onophoudelijk in de rol van slachtoffer. Jij ook Anja! Begrip en tolerantie zijn niet weggelegd voor meningen, maar voor verdraagzaamheid en naasteliefde.
Je gaat geheel voorbij aan het onderwerp van dit stuk, Rob: wat het voor veel moslimstudenten betekent dat Ramadan is weggewerkt.
En ik zie werkelijk niet hoe je kunt beweren dat ik in de rol van slachtoffer val, hoewel dat ook al niet het onderwerp is.
Tariq Ramadan doceert theologie in Oxford, dat vak past beter bij zo’n gelovige man.
Ik vraag mij af hoe het toch komt dat steeds weer de Islam zo prominent naar voren komt.
Kunnen islamitische mensen niet gewoon aan de maatschappij deelnemen zonder dat het geloof erbij gesleept wordt. Zij kunnen dan erg gelovig zijn, maar er zou toch wel begrip voor opgebracht moeten kunnen worden dat de rest van de Nederlanders niet erg gelovig is, of een ander geloof aanhangt.
Indien alle mensen in Nederland met elkaar overweg willen kunnen, dan zou een geloof dat niet in de weg moeten staan. Door voortdurend het geloof erbij te slepen gaat dat geloof vanzelf wrevel wekken.
Als er vanuit dat geloof dan ook nog een moord gepleegd wordt op Theo van Gogh, cartoonisten in hun vrijheid beknot worden, aanslagen in metro’s en treinen gepleegd worden, theater voorstellingen met bedreigingen onmogelijk gemaakt worden, exposities niet door kunnen gaan… dan helpt dat óók al niet.
Samenleven betekent inschikkelijk zijn. En dat geldt ook voor de gelovigen onder ons.
Op de VU in Amsterdam wordt ook theologie gestudeerd, daar past Ramadan dus ook uitstekend.
Hoe het komt dat de islam weer zo prominent naar voren komt, Peter, dat komt oa door Wilders en door jou, die het er weer met de haren bij moeten slepen. Kijk naar wat jij doet: jaren geleden heeft één doorgedraaide moslim één doorgedraaide filmmaker vermoord, erg genoeg, maar jij moet daar weer over beginnen.
Als jij ophoudt met zeuren over wat allang verleden tijd is, dan kunnen moslims gewoon aan de maatschappij deelnemen, wat verreweg de meerderheid al doet. Op dit moment zijn het vooral autochtonen met koudwatervrees voor geloof die doen alsof ze bedreigd of achtergesteld worden die er niet over op kunnen houden.
Dus goed idee, Peter, gewoon over ophouden.
Live and let live.
Om zaken correct te bespreken, moeten wij ze óók correct benoemen.
Je schrijft “één doorgedraaide moslim één doorgedraaide filmmaker”. De betekenis van “doorgedraaid” is volgens van Dale “overspannen”. Dit begrip is op beide personen niet van toepassing. Theo van Gogh was een uniek figuur, en hij heeft zich altijd binnen de grenzen van de wet begeven. Zijn moordenaar Mohammed Bouyeri erkent de Nederlandse wet niet, en heeft deze overtreden. Een duidelijk verschil lijkt mij.
Anja, is zwijgen inderdaad de oplossing?
Theo van Gogh is dood, maar de gevolgen van de moord blijven nadreunen.
De ideeën die achter de verschrikkelijke gebeurtenissen zitten zijn nog steeds springlevend bij bepaalde mensen die zichzelf moslim noemen. De gevolgen werken door tot op de dag van vandaag. Veel mensen durven niets meer over de islam te zeggen, of er grappen over te maken.
Stilte is volgens mij geen antwoord.
Kijk Peter, wat je doet: jij klaagt er over dat de islam steeds maar zo prominent naar voren komt, en wat doe jij: eindeloos doorzaniken over de islam.
Wegwezen.
(8) ja klopt, dat had ik ook al gelezen, maar het zou voor de volledigheid wel netjes zijn als ‘mobenz’ (leuke naam) ook meegenomen wordt in deze fotogalerij van hoofdrolspelers, niet waar? (ben beetje fan hem, dat snap je wel)
Nou op speciaal verzoek van een fan dan Josine. Mooie man, toch? Die ogen? Mijn man heb ook zukke ogen. Hebben we het wel eens gehad over wat de migranten op dat vlak bijdragen aan ons bleke Nederland? Onbetaalbaar toch? Of krijgen we dan weer veel boze blanke mannen over ons heen die dat oneerlijke concurrentie vinden en ze er meteen uit willen schoppen, hahaha?
Pingback: “Moslimjongeren verliezers bij ontslag Ramadan” « Standplaats Wereld