Sabeel kende ik nog niet. Een christelijk-Palestijnse beweging, met een bevrijdingstheologie.

Nora Carmi zegt: “God is gekaapt door een groep die Hem alleen voor zichzelf willen hebben.” Ze hoort bij de 2% van de Palestijnen die christelijk zijn, de meesten wonen in Nazareth en Bethlehem, en er is Beit Sahour, dat voor 85% christelijk is. Ik vraag haar naar de geruchten dat de christelijke Palestijnen vertrekken omdat ze onder druk staan van de moslims. We hebben moeilijkheden met alle formen van fundamentalisme, zegt ze, de joodse, de christelijke, de islamitische. Maar er is geen sprake van strijd. Er zijn incidenten geweest, doordat extremistische moslims alles wat christelijk is identificeren met het westen, dat blind Israel steunt en de Palestijnen geen rechten geeft – het is begrijpelijk, maar belangrijk dat wij laten zien waar we staan: de christelijke Palestijnen zijn in de eerste plaats Palestijnen, en het valt geheel binnen onze christelijke visie dat we vechten voor de vrijheid van ons volk, net als voor de vrijheid van iedereen. Ze hebben een conferentie over het christelijke zionisme, hun grootste uitdaging. Hoe kan het dat er christenen zijn die alleen het Israelische verhaal willen zien?

Tina Whitehead is een vrijwilligster die voor Sabeel werkt. Zelf was ze een van die pelgrim-toeristen die naar het heilige land kwam om in de voetstappen van Jezus een bedevaart te maken. We zagen alles, maar eigenlijk zagen we niets, zegt ze. Het was pas later dat ze merkte dat er nog een ander verhaal was, dat van de Palestijnen. Ze werd er zo door gegrepen dat ze nu al die pelgrim troepen bestookt: geef mij een uur om te vertellen wat er hier gebeurt met de Palestijnen. Ze neemt mensen mee naar de muur, naar de nederzettingen, naar de Palestijnse dorpen: hoe kunnen wij dit met ons christelijke geweten verzoenen, vraagt ze hen. Eigenlijk vraag ik niet meer van ze dan dat ze Palestijnen gaan zien als mensen. Waar denken mensen het eerst aan als ze ‘Palestijn’ horen? Aan terroristen. Ik laat ze zien dat het gewone mensen zijn, die leven onder bezetting.

Nog een organisatie: ICAHD. De Israeli Committee Against House Demolition. Die ken ik goed, vooral omdat hun leider Jeff halper vaak naar Europa is geweest, en ik zijn werk goed ken. Het is een van de activisten die niet stil blijft staan bij een humanitair doel, mensen helpen, dan wel bij acties: hij heeft een vergaande visie op wat er gaande is. Een van de radicaalste groepen.

Ik zie hem even uit zijn kamer schieten, in het slordige kantoor met allemaal verschillende stoelen die zo van de straat opgeraapt lijken, met lampen die het niet doen en overal rommel. Ze hebben wat anders aan hun hoofd dan een keertje te stofzuigen. Het is een jonge, bevlogen vrouw, Sarah, die ons een ferme inleiding geeft, om ons daarna met de bus mee te nemen naar de nederzettingen en de muur. Haar verhaal volgt de lijnen die ik op dit weblog zo vaak uiteengezet heb. Op alle bekende zionistische cliche’s heeft ze een antwoord: zoals de nieuwe mantra dat je joden toch moeilijk kunt verbieden om op de Westoever te wonen, willen we dan opnieuw een gebied dat judenrein is? Daar gaat het uiteraard helemaal niet om, zegt ze, het gaat er om dat joden daar niet wonen als joden, maar als kolonisten, als bezetters, en proberen de plaatselijke bevolking weg te duwen, van hun bezit te beroven.

We zijn geen humanitaire organisatie, zegt ze met nadruk. Zeker helpen we mensen van wie het huis afgebroken dreigt te worden, we zijn er bij als het gebeurt, we helpen weer met opbouwen, maar als dat alles was wat we deden, dan hielpen we mee om de bezetting te normaliseren.

Als Israel het heeft over veiligheid, dan hebben ze het alleen over de veiligheid van de joodse meerderheid. Elke vorm van verzet van de Palestijnen wordt als bedreigend gezien. Maar eerlijk: al waren alle Palestijnen Ghandi’s, wat ze niet zijn, dan nog zou er geen eind gemaakt worden aan de bezetting. Ze zouden nog steeds hun rechten niet krijgen.

We rijden met de bus op de ringweg rondom Jeruzalem. Ze wijst naar wat we als argeloze buitenlanders over het hoofd zouden zien: een blok supermoderne dure woningen midden tussen de Palestijnse huizen, we zien gloednieuwe kinderspeelplaatsen, ruime parkeerplaatsen, een brede toegangsweg. Een nieuwe nederzetting, een kleintje. Ze hebben wat moeite gehad om die woningen te verkopen, niet alleen omdat ze luxe en duur zijn, maar omdat ze midden in Palestijns gebied liggen. Maar dat is exact de bedoeling. De nieuwe nederzettingen zijn zo gebouwd dat ze straks een gesloten ring vormen rondom Oost Jeruzalem, het Arabische gedeelte of wat daar nog van over is, zodat Jeruzalem geheel van het natuurlijk achterland is afgesloten, en er geen kwestie meer van is dat bij eventuele onderhandelingen Oost Jeruzalem nog de hoofdstad zou kunnen worden van een soort van Palestijnse staat.

De muur. Ook daarbij het bekende mantra: die muur is er om Palestijnen en Israeli’s van elkaar te scheiden, als veiligheidsmaatregel. En is het niet waar dat er sinds de muur bijna gene zelfmoordaanslagen zijn? Dat is waar, maar dat komt niet door de muur, zegt Sarah. Wat mij woedend maakt dat nooit als de Palestijnen besluiten af te zien van gewapend verzet, en het willen proberen met onderhandelen, met politiek, met vreedzaam verzet, ze ooit de credits krijgen. Het vijandbeeld, ze zijn gewelddadig, er valt niet met ze te praten, blijft intact, wat ze ook doen.

Die muur scheidt vooral Palestijnen van Palestijnen, en dat is de bedoeling. De muur is niet af, en nog steeds is het mogelijk om aan de andere kant te komen, voor wie de moeite wil nemen. (Inmiddels heb ik met een Palestijn gesproken die precies kan vertellen hoe je de muur en de checkpoints kan omzeilen, komt nog) Het is niet voor niets dat er 20.000 Palestijnse arbeiders illegaal aan de andere kant zitten. Wat de muur wel doet, is aangeven hoe de Westoever opgedeeld gaat worden in ongeveer acht gebiedjes, die op elk moment van elkaar afgesloten kunnen worden: grote reservaten, zoals Gaza er al een is. De bedoeling is om de Palestijnen extreem afhankelijk te houden, en ze daarmee in het gareel te houden: verzetten ze zich, dan gaan er weer checkpoints dicht, verzetten ze zich niet, dan krijgen ze hoogstens wat meer bewegingsvrijheid. Dat is wat Jeff Halper de matrix of control noemt. (Artikel en de follow-up te vinden op de website van ICAHD).

Met een paar deelnemers aan de reis heb ik nog een flinke discussie. De meesten hebben de neiging om de ene of de andere organisatie sympathieker te vinden, wie niet christelijk is heeft niet zoveel met Sabeel, anderen voelen veel voor het mensenrechtenperspectief, of een humanitaire invalshoek, en er zijn er ook die dat niet voldoende vinden. Ik denk, en zeg het, dat het zo belangrijk is dat mensen die zich voor het eerst beginnen te interesseren voor wat er echt gebeurt een invalshoek vinden die past bij de fase waar ze in zitten, en bij wat ze op dat moment aankunnen. Mensen met wie ze zich kunnen identificeren. Niemand neemt die hele grote stap naar een overkoepelende en niet vrolijk stemmende stap zoals van ICAHD in een keer.