Dit was het belangrijkste dat mij bij bleef aan de bijeenkomst van Vrouwen tegen uitzetting, in De Balie: actievoeren helpt. Er gaat ontzettend veel werk en liefde en geduld en volharding in zitten om een gezin onderdak te krijgen, iemand die al tien jaar wacht in Nederland te houden, een kind dat hier geboren is niet van haar schoolkameraadjes te scheiden. Er gaat ontzettend veel studie en expertise zitten in het gebruik maken van Europese regelgeving, verdragen, weten hoe je een aanklacht in moet dienen, waar je zijn moet, maar! Het helpt.

De jaarlijkse bijeenkomst van Vrouwen tegen Uitzetting was een combi van tamelijk vreselijke verhalen, vaak verteld door de ‘illegalen’ zelf, maar ook van de inspiratie van hun moed en successen, en van de informatie die je nodig hebt, en dat is nogal wat, om er voor te zorgen dat die mensen die ‘illegaal’ zijn gemaakt fatsoenlijk worden behandeld. Soms geloof je je oren niet. Gezinnen uit elkaar halen, mensen met kinderen en al op straat zetten, gebeurt dat nog in Nederland? Jawel, dat gebeurt nog in Nederland.

Dus hadden we een stevig programma dat door Marjan Sax en Myra ter Meulen aan elkaar werd gepraat. (Over twee onderdelen ervan heb ik het al gehad: hier en hier) Carla van Os over de kinderrechtenverdragen waar ook Nederland zich aan moet houden – rechten die er niet afhankelijk van mogen zijn of een kind verblijfspapieren heeft of niet. Dat is in de praktijk dus ingewikkeld, want als de ouders geen verblijf hebben hoe komen kinderen dan aan onderwijs en medische zorg? Het is gelukt, met veel actie, om Hevien in Nederland te houden. Hevien werd toen jaar geleden in Nederland geboren. Haar ouders, vielen niet onder het generaal pardon, omdat ze kort in het buitenland waren: haar zwangere moeder die in Nederland geen onderdak kon krijgen ging voor een keizerssnede naar Duitsland en lag daar een maand in het ziekenhuis. Reden om de familie de verblijfsvergunning te weigeren. Dankzij de actie, ook van haar school, mag ze nu toch blijven.

Of neem Kamil van 17, afkomstig uit China, maar geboren in Turkije, en op zijn negende naar Nederland gekomen. Geen verblijfspapieren en van hot naar haar en vaak op straat. Op 28 verschillende plaatsen heeft hij gezeten, uiteindelijk gescheiden van zijn moeder. Nu heeft ook zijn moeder eindelijk een verblijfsvergunning, en kan hij met zijn broertjes weer bij zijn moeder wonen. Nu ligt er een uitspraak van het Comité voor Sociale Rechten van Europa: kinderen mogen niet op straat worden gezet, ze mogen niet van hun ouders gescheiden worden, en ze mogen niet langer dan twee weken voorafgaande aan een uitzetting opgesloten worden.

Shanna, die door een gemengd huwelijk (christen en moslim) uit Dagestan moest vluchten en naar Nederland kwam had ook nog het ongeluk dat haar man gewelddadig werd. Daarom probeerde ze met haar drie kinderen te vluchten naar België. En werd teruggestuurd, en met haar drie kinderen in de gevangenis belandde. Kinderen die een half jaar geen daglicht meer zagen en niet buiten konden spelen. En omdat ze voor het geweld van haar man probeerde te vluchten viel ze niet onder het generaal pardon. Nu eindelijk, heeft ze haar verblijfsvergunning, en kan ze proberen een nieuw leven op te bouwen met haar kinderen.

Karin Geertsema hield een gedegen verhaal over de wijzigingen in de vreemdelingenwet die binnenkort door de Eerste Kamer behandeld gaan worden. Er zitten wat verbeteringen in de nieuwe wet, zoals dat elke asielzoeker recht heeft op één vaste advocaat, in plaats van elke keer weer opnieuw het hele verhaal aan een nieuwe advocaat te moeten vertellen, maar er zijn zeker nog problemen, want die ene advocaat moet wel alles afhandelen in de korte tijd die er voor staat, en het is duidelijk dat je bij sommige cliënten met gecompliceerde verhalen meer tijd nodig hebt. Ook blijkt de ingebouwde ‘rust en voorbereidingstijd’ – op zich een goed idee – allesbehalve rustig, want er moet al van alles. Juist voor de meest kwetsbare mensen, waaronder getraumatiseerde mensen en vrouwen met zware geweldservaringen, is de wet nog lang niet adequaat.

Ik had als enige aanwezige politica graag een positiever verhaal willen houden, maar ik moest vertellen dat ik niet weet of we er veel uit zullen slepen wanneer de wet in de Eerste Kamer wordt behandeld. De moeilijkheid is dat we anders dan in de Tweede Kamer alleen ja of nee mogen zeggen, en de kans groot is dat de wet met fouten en zwakke plekken en al toch zal worden aangenomen. Waardoor het weer een hele tijd gaat duren voordat duidelijk wordt dat er nog steeds mensen tussen de wal en het schip vallen, en er opnieuw een wetswijziging nodig is.

Er komt nog een wetswijziging aan, waarin bepaald wordt dat als iemand – om wat voor reden dan ook – illegaal in Nederland is verbleven, bijvoorbeeld omdat ze zijn gebleven nadat hun studie of medische behandeling was afgelopen, geen kans meer maken op legalisering. Dat is een te grote straf – want op zich is ‘illegaliteit’ niet strafbaar.

Tussendoor komt Halleh Ghorashi haar boek presenteren, levensverhalen van vrouwen, Licht en schaduw. Halleh is zelf een fantastisch voorbeeld, als vluchteling uit Iran gekomen, en nu hoogleraar geworden. En vergeet nooit wat het haar heeft gekost en zet zich nu in voor andere vluchtelingen. Ik kom zeker nog terug op haar boek als ik het uit heb.

Er is nog ontzettend veel te doen. Wie de verhalen hoort van de mensen die de boot hebben gemist met het generaal pardon komt onder de indruk van de toevalligheden die maken dat mensen zoveel jaar in onzekerheid moeten leven. Niet meer terug kunnen naar het land waar je vandaan kwam, maar hier niet mogen blijven, soms om geen andere reden dan een poging om aan geweld te ontkomen, of aan medische zorg te komen, en hoe lang moeten mensen wachten waarvan het zo evident is dat ze nergens schuldig aan zijn, en niets anders hebben gedaan dan te proberen met hun kinderen in leven te blijven. Het kost ontzettend veel inzet, van vrijwilligers, kerken, gemeenten die zich niet laten vertellen dat ze de noodopvang moeten sluiten gewoon omdat ze geen mensen tot dakloosheid willen dwingen, het kost ontzettend veel vakkennis en expertise – gelukkig zijn er ook geweldige advocaten en juristen die zich inzetten, en het kost een gestadige politieke strijd. Maar het is de moeite, dat wordt duidelijk.

Als we nog napraten komt er een vrouw naar me toe. Ze wacht al veertien jaar. Ze had haar hoop gevestigd op staatssecretaris Albayrak, die bijna zover was om haar met haar ‘discretionaire bevoegdheid’, als schrijnend geval haar verblijfsvergunning te geven. Maar nu is Albayrak demissionair, en mag niets meer doen. Wat gaat er nu gebeuren? Hoe lang gaat Hirsch Ballin er over doen voor hij zulke zaken overneemt, of moet ze wachten op een nieuwe regering? Ik moet eerlijk zeggen dat ik het niet weet. Ze barst in tranen uit.

Hulde aan de Vrouwen Tegen Uitzetting. Voor hun website: hier.

En overigens zijn we van mening dat er onafhankelijk toezicht op het IND moet komen.