Het rood van 1 Mei tussen het oranje van koninginnedag, en morgen 4 mei is het weer helemaal oorlog. Vaste gast Claar stuurde een link op naar een mooie site, over de inspiratoren van het socialisme. Die wil ik hier graag even naar boven halen want het is de moeite.
Ga naar ideologische veren, over socialisme, dromers en denkers.
Anja Meulenbelt
Weblog
Nou, er zitten nogal wat fouten en tegenstrijdigheden in dit “historische” verhaal! En nu vermeld ik alleen nog wat ik na een eerste vluchtige lezing opmerk.
Karl Marx en Friedrich Engels behoorden juist NIET tot de “utopisten”. Deze laatsten waren idealisten eind 18e/begin 19e eeuw, die een andere, klassenloze samenleving schetsten in een periode waarin de kapitalistische productiewijze nog niet zo ver ontwikkeld was (Saint-Simon, Fourier, Baboeuf, Owen). Karl Marx bouwde weliswaar voort op deze richting maar pakte het anders, nl. systematisch-wetenschappelijk aan. Op basis van de materialistische wereldbeschouwing (o.a. Feuerbach) en de dialectische methode (m.n. Hegel) was hij de grondlegger van het dialectisch en historisch materialisme (wetenschappelijk socialisme), dat de kapitalistische productiewijze (productiekrachten en -verhoudingen) grondig analyseerde. Friedrich Engels was vooral de verbreider na Marx’dood.
Verder koos Lenin niet een andere, revolutionaire weg, maar hij zette consequent de revolutionaire lijn van de marxisten (en anarchisten) voort. Juist de reformisten weken af door het kiezen van de parlementaire weg. Doordat dezen aan het begin van de Eerste Wereldoorlog massaal voor de oorlogskredieten stemden, viel de Tweede Internationale uiteen. Na de Eerste Wereldoorlog ontstond de Derde, communistische Internationale. (De Trotzkistische beweging richtte de Vierde Internationale op).
De sociaal-democraten geloofden in verandering langs democratische weg, zegt het verhaal, wat leidde tot de SDB (die niet in 1892, maar in 1881 werd opgericht. Voorman: Domela Nieuwenhuis). Maar deze partij ontwikkelde zich juist steeds meer in anarchistische richting. En was anderzijds juist niet “tegen politieke actie”, zoals wordt gezegd. In 1894 splitste de SDAP (reformisten) zich af, welke vervolgens de SDB (later Socialistenbond geheten) overvleugelde.
En niet de “CPN” splitste zich af. In 1909 splitste de SDP zich af van de SDAP. De SDP noemde zich in 1919 CPH en pas in 1935 CPN.
Merkwaardig ook, dat het verhaal niet vermeldt dat Roland Holst en Gorter c.s. niets van de reformisten wilden hebben en de revolutionaire richting kozen.
De naam “communisme” kwam pas algemeen in zwang na de Eerste Wereldoorlog, nadat de reformistische “sociaal-democraten” (zoals de revolutionairen in Rusland oorspronkelijk ook heetten) zich geheel in het parlementaire stelsel hadden gevoegd.
Kortom, een nogal gebrekkig en onzorgvuldig verhaal, naar mijn mening.
Jeetje, Olav. Kan het een beetje vriendelijker? Maak jij een mooiere website? Kun je misschien ook op eventuele fouten wijzen zonder de hele boel meteen zo af te kammen?
Hallo,
Goed dat er aandacht is voor deze belangrijke personen uit onze beweging. Zulke initiatieven zijn dus waardevol. Ik ben het met Olav eens dat er naast een vluchtige verwijzing ook wel degelijk kritische analyse moet zijn. Jammer bijv. van de vreemde opmerkingen over Bolshevieken, Lenin, etc. Het is klassieke [reformistische/sociaal-democratische?] gedrag om marxistische/revolutionaire socialisten in het hokje anti-religieus en anti-democratisch te plaatsen.
Misschien dat dit linkje naar het artikel in de International Socialist Journal van Dave Crouch over Bolsheviks and Islam een aanvulling is voor de site. http://www.isj.org.uk/index.php4?id=181&issue=110
Dit is een interessant artikel dat laat zien hoe open de houding van de Bolsjevieken en de Russische revolutie waren tegenover religieuze arbeiders. En niet oninteressant: juist tov de islam en moslims. Iets waar het overgrote deel van links een enorme blinde vlek bij heeft. Was huidge links, m.n. de parlementaire partijen en delen van het actie-front, maar zo open minded als de revolutionairen bijna 100 jaar geleden waren.
Vriendelijke groeten,
Miriyam
Dankjewel voor de suggesties, aanvullingen, correcties, kritieken en het gemopper, Olav.
Ik loop er nog eens kritisch doorheen en kijk waar ik in mijn poging een eerste, niet te moeilijke en dus toegankelijke laag te bieden (met daaronder links naar uitgebreide informatie) in mijn enthousiasme iets te simplistisch ben geweest.
De keuze van Gorter en tante Jet voor de revolutie (en het conflict dat ze daarover kregen) zit in het verhaal van Gorter. Ik heb dat even weggehaald, omdat ik mooi nieuw illustratiemateriaal vond en even ergens tijd vandaan moet halen dat correct in te passen.
Fijn dat je het een mooie site vond en een aardig initiatief. Ik bedoel natuurlijk: echt jammer dat je niets positiefs hebt kunnen vinden om te zeggen.
@ Anja (2) en Clara (4):
Eerlijk gezegd heb ik mij niet direct gerealiseerd dat de tekst van Cklara zélf was. Dat drong pas later tot me door. Ik heb inderdaad gereageerd als een bok op de haverkist. Ik zou het vriendelijker hebben moeten formuleren. Ik heb de tekst behandeld als van een “onbekende derde”.
2. Zeker zijn ook positieve dingen te melden. Zo vind ik dat de vormgeving fraai is. En het is natuurlijk een leuk idee.
3. Toch nog een suggestie: ik zou de stellingname van Gorter en Roland Holst (en eventueel daaraan toe te voegen: Pannekoek) toch echt in het hoofdverhaal zetten. Dat lijkt me de duidelijkheid ten goede komen.
Noigmaals: sorry voor mijn wat barse reactie, die -en dat moge duidelijk zijn- is voortgekomen uit emotionele betrokkenheid bij het onderwerp.
Dank voor je excuses, Olav. Vooral dat van die bok deed me buitengewoon deugd, hahhhaha.
In wezen maakt het natuurlijk niet uit, of ik de site heb gemaakt of een onbekende derde. Als ik kijk naar de kern van jouw aanvullingen en die van Miryam dan zeggen jullie hetzelfde: het zou allemaal kritischer moeten zijn gesteld.
Maar mijn bedoeling was niet, een site te maken die politiek stelling neemt. Mijn bedoeling was, aan de hand van het leven van drie boeiende personen aandacht te vragen voor een periode aan het begin van de vorige eeuw waarin vele kunstenaars en wetenschappers zeer bewust de publieke ruimte zochten met hun werk en met discussies over hun politieke idealen. En dat elk op hun eigen wijze deden. Een tijd waarin talloze politieke denkbeelden van nu – dus niet exclusief het SP-gedachtegoed – hun wortels hebben liggen. Zonder al te diep in te gaan op de idealen zelf en de internationale conflicten en schisma’s die ze veroorzaakten. Wie daar meer van wil weten, kan op tal van plaatsen doorlinken.
Ik vond dat lastig. Zoals ik al zei: het gevaar dreigt dat je dan gauw al te simplistisch bent over de materie.
Er is bij mijn weten geen site waarin mensen als Henriette, Frederik en Herman zo naast elkaar worden geplaatst. En als die sites er al zijn, dan zijn ze bepaald niet gemakkelijk toegankelijk voor mensen voor wie dit allemaal nieuwe materie is. Ik kreeg op zeker moment het Liber Amicorum in handen dat in 1930 is gemaakt ter gelegenheid van de 70e verjaardag van Van Eeden. Het trof me, dat zovele prominenten die je uit de geschiedenis kent aan dat boek hebben meegewerkt en ik zag voor het eerst de dwarsverbanden letterlijk zichtbaar gemaakt in dat boek. Die idee heb ik willen doortrekken, met de tentoonstelling, de openingsavond en de website. Die ervaring wilde ik met mensen delen en het werkte.
Dus geen Pannekoek, Sneevliet, Troelstra, wel of geen Kautsky en welke smaken marxisme heb je nog meer, Jac.P.Thijsse, Berlage, geen marxisten-proza, geen stellingname voor reformisten of revolutionairen. Zelfs geen tekst op de voorkant die aangeeft dat de site over een richtingenstrijd gaat. De site gaat over drie mensen en hun denkbeelden. Dan maar het risico lopen dat ik word verdacht van klassiek reformistisch/sociaal-democratisch gedrag. Ik heb de site gemaakt voor mensen die geen flauw benul hebben wat dat is. Niet voor mensen die meteen willen weten of de wind wel uit hun hoek waait.
Ik heb vanochtend het artikel (globaal) gelezen, Miriyam. Het inderdaad simpel gestelde ‘anti-religieuze’ van Lenin zal ik nuanceren. De kern van het verhaal dat je stuurde is: Under Lenin and Trotsky the Bolshevik leadership was true to its Marxist understanding that the revolutionary party must be atheist primarily in word, not deed, while the state must be non-religious but not anti-religious.. In die trant zal ik een nuancerende opmerking maken en doorlinken. Daar kunnen we trouwens vandaag nog een puntje aan zuigen.
Aan de hand van de opmerkingen van Olav heb ik gisteren al enkele tekstwijzigingen aangebracht. Die het niet explicieter, maar juist minder expliciet maken (sorry, Olav). Dat van die oorlogskredieten (correcte aanvulling) vlecht ik nog ergens ertussen, dat lijkt me het best op z’n plek bij tante Jet.
Wat me wel treft, is dat de marxistische richtingenstrijd kennelijk nog zo leeft. Maar dat komt denk ik omdat ik geen SP’er ben. Ik zie parallellen met de discussie die we hier al eerder voerden: SP als actiepartij of regeringsverantwoordelijkheid en dus de parlementaire weg. Daar zou ik van jullie wel meer over willen horen.
En dan lees ik weer een bericht dat de PvdA in de deelraad Rotterdam Feyenoord Turkse PvdA-ers (6 van de 14 gekozen leden) weert, en in plaats daarvan twee witte leden van buiten de stad aantrekt om in het bestuur plaats te nemen. Er wordt een onderzoek ingesteld naar ‘dissidente’ stemmers. Gatver, wat een regenteske, neokolonialistische politiek.
Als dit een reactie is op mijn posting dan kan ik er niks mee.
Als het geen reactie is op mijn posting, ook niet.
@ Clara (6):
Jouw reactie noopt mij toch nog tot een reactie mijnerzijds.
-Uiteraard doe je wat je wil met mijn opmerkingen.
-Die opmerkingen vertegenwoordigen geen enkele “marxistische stroming” of “politieke stellingname”, laat staan “SP-gedachtegoed”! Elke niet-marxistische historicus (die niet bevoorordeeld is) zal mijn FEITELIJKE opmerkingen kunnen onderschrijven. (Dus afgezien van de kritische toonzetting daaromheen).
-Het is niet zo dat “de marxistische richtingenstrijd nog zo leeft”. Mijn reactie staat geheel los van mijn SP-lidmaatschap, dat pas is aangevangen naar aanleiding van de opkomst van Pim Fortuijn (dus lang na 1989, toen het marxisme als grondslag van de partij werd velaten), en heeft alles te maken mer mijn eigen persoonlijke geschiedenis.
–
Olav, ik heb de site intussen af. Wil je nog een keer meekijken? Nog eens, het moet een simpele en niet moeilijk toegankelijke site zijn, dus ik wil niet te diep op dingen ingaan. Dat doen de sites waarnaar ik doorlink wel, voor geïnteresseerden. Klopt’ie zo?
Of je reactie nu wel of niet is ingegeven door het feit dat je SP’er bent vind ik eigenlijk van ondergeschikt belang. Het ging mij om mijn laatste vraag. Ik ben benieuwd naar jouw gedachten erover!
@ Clara (10):
Dank je, Clara, dat doe ik graag. Op dit moment heb ik even geen tijd. Maar ik zal het zeker nog doen!