Debat in de Balie, over Irak, georganiseerd door het Transnational Institute. Centrale vraag natuurlijk: moet Amerika zich terugtrekken, moet Nederland de troepen terughalen?

Jochen Hippler, Midden-Oosten deskundige uit Duisburg en net terug uit Irak twijfelde. Hij zegt met Irakezen te spreken die de Amerikanen graag kwijt zouden willen, maar bang zijn voor de chaos en geweld als ze weg zijn. De situatie is tamelijk hopeloos, zegt Hippler. Er is een immense som geld naar Irak gegaan, maar voor de bevolking zelf zijn de resultaten van de zogenaamde opbouw nauwelijks merkbaar. De elektriciteit doet het nog steeds niet, in grote delen van de bewoonde kernen is er geen veilig drinkbaar water.
Het probleem is niet van gisteren, stelt hij. Irak is eerst 35 jaar verstikt onder een dictatuur, er is nauwelijks sprake van de opbouw van een ‘civil society’, een maatschappelijk middenveld van onafhankelijke organisaties tussen bevolking en overheid in, de opbouw van politieke partijen heeft ook nauwelijks plaats kunnen vinden. Vervolgens is een militaire bezetting ook niet de beste omgeving om een democratiseringsproces in op gang te brengen. En de grote onveiligheid maakt het nog erger. Wat we kunnen doen? Niet zoveel, zegt
Hippler.

Phyllis Bennis, ik ken haar, ze heeft een hele scherpe en buitengewoon goed gedocumenteerde visie op de rol van de VS in het Midden Oosten, met name in het Israël/Palestina conflict, is het niet met hem eens. Wat we kunnen doen? GET OUT!

Het overgrote deel van het geweld wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van de Amerikanen, stelt zij. Ze gedragen zich als bezettingsmacht, en ze zijn zelf doelwit voor verzet. Hoe kunnen ze daar dan orde op zaken stellen en veiligheid brengen? Ze zijn zelf de grootste oorzaak van de onveiligheid. Of het dan allemaal vanzelf goed komt als ze vertrekken? Nee, dan is Irak nog geen Zwitserland. Maar de Amerikaanse troepen zijn per definitie niet in staat om daar orde te brengen.

De mensen in de regio zijn niet verrast door het geweld van de Amerikanen. De Israëli’s waren getraind door de Amerikanen, ze gebruiken dezelfde methoden, voor mensen in het Midden Oosten zijn de onthullingen over wat er in de gevangenissen gebeurt geen nieuws. Er hebben tenslotte ook al duizenden mensen zonder reden en zonder proces in de gevangenis gezeten. Wat ze hoogstens verbaast is dat het nu op de tv is verschenen en dat er zoveel ophef over wordt gemaakt.Ze hebben Madeleine Albright al eerder horen beweren dat 50o.000 Irakese kinderen als slachtoffer van de Golfoorlog ‘het waard was’. Wie protesteerde er toen?

De ‘incidenten’ in de al-Graib gevangenis kunnen we niet als een geïsoleerd geval beschouwen, zegt Bennis. Er is een zware demonisering gaande onder het Amerikaanse publiek, en zeker ook in het leger. De meeste mensen zien de Iraki’s als kleine Sadam Husseins, en een meerderheid van de Amerikaanse bevolking blijkt er in te geloven dat zij het zijn die verantwoordelijk zijn voor de aanval op de Twin Towers. We vechten hier tegen een cultuur van demonisering en racisme die al heel oud is. Wanneer we een familielid van de jonge soldate die een naakte Iraki aan een halsband hield horen zeggen: maar zo zou ze haar hond nog niet behandelen, dan is dat letterlijk waar. Zo zou ze een hond niet behandelen, maar wel een Arabier, die ze als minder dan menselijk ziet.

Kamil Mahdi, van huis uit Irakees, al jaren geleden gevlucht en nu Irak deskundige in Engeland valt haar bij. Van het miljardenbudget dat is gereserveerd voor de opbouw van Irak gaat maar een schijntje naar de Irakezen zelf. Het meeste wordt besteed aan militaire maatregelen en de veiligheid van de troepen. Hadden de Amerikanen het beter kunnen doen? Misschien. Maar hebben we veel redenen om aan de nemen dat ze het nu nog beter gaan doen? Nee. En als de internationale gemeenschap meent dat Irak nog niet toe is aan een zelfstandige democratie, is het niet een beetje paternalistisch om over hun hoofden heen te beslissen dat een periode van kolonialisme goed voor ze is?

Ook Mahdi is duidelijk: de Nederlanders moeten daar weg, om twee redenen. Ze lopen het risico om slachtoffers te worden, en ze lopen het risico om daders te worden. Zolang ze gelieerd worden aan de Amerikanen kunnen ze het daar niet goed doen.