Vanzelf ben ik tegen het stenigen van vrouwen, een gruwelijke vorm van doodstraf. Ik ben overigens ook tegen de doodstraf als die ‘netjes’ met een injectienaald wordt uitgevoerd zoals in beschaafd Amerika. Ook ik heb me aangesloten bij de wereldwijde actie om de Iraanse Sakineh te redden van de straf die haar te wachten staat: steniging dan wel ophanging. En iedereen opgeroepen om mee te protesteren. Zie hier.
Maar afgelopen zaterdag, toen er op het Beursplein in Amsterdam een demonstratie werd gehouden, waar een kleine honderd mensen bij aanwezig was, ben ik thuis gebleven. Ik had gezien wie de initatiefnemers waren van de demonstratie, en het was voor mij voorspelbaar dat het vooral een anti-islam demonstratie zou worden. En daar leen ik me niet voor.
Jammer, overigens, want als het echt om die vrouw zou zijn gegaan, dan was het natuurlijk mogelijk geweest om de verschillen van opvattingen even opzij te zetten, en een brede waaier van groepen uit te nodigen om deel te nemen. De afschuw van een doodvonnis door middel van steniging is niet gebonden aan politiek links of rechts, en er zijn net zo goed vele moslims die er niets van moeten weten. Een gemiste kans. In andere landen is het wel gelukt om een bredere coalitie op de been te krijgen.
Ik zou die mini-demonstratie al zowat weer vergeten zijn, wanneer ik vanochtend in de Volkskrant niet een reportage las van Rob Vreeken, die er wel was en zich nogal onbehagelijk voelde tussen de islambashende usual suspects. Vreeken heeft een boek geschreven, Baas in eigen boerka, waar ook al aandacht voor was in Opzij. En de stukken die ik las – ik moet het boek nog aanschaffen – maken me wel nieuwsgierig. Vreeken heeft gedaan wat vele zogenaamde islamcritici nalaten: hij is op reis gegaan en is vele strijdbare moslimvrouwen tegengekomen. Anders dan anderen interesseert hij zich voor wat de vrouwen zelf te vertellen hebben: “van islamitische feministen in Indonesië, tot fabrieksarbeidsters in Bangladesh”. En dit is de rode draad door zijn betoog heen: ja, er is in veel landen nog een conservatieve, patriarchale cultuur ‘waarin mannen het heertje zijn’, maar tegelijk zie je overal dat vrouwen vooroplopen in de democratische beweging. Hebben we niet allemaal de beelden kunnen zien van de massale demonstraties in Teheran, met de groene hoofddoeken dominant zichtbaar in de massa? Dat zelfde islamitische land dat mensen barbaars bestraft brengt ook een indrukwekkende vrouwenbeweging en protestbeweging voort.
Toen ik bij een van de solidaire demonstraties in Nederland was, voor de vrijheid in Iran, sprak ik een Iraanse man die me vertelde dat hij het niet kon bewijzen, maar dat hij dacht dat de vrouwenbeweging in Iran met name zo krachtig is, omdat gelovige en niet gelovige vrouwen samenwerken voor hun rechten. Daar laten ze het geloof niet inzetten als splijtzwam. Kunnen wij nog een voorbeeld aan nemen.
En dat is de conclusie die ik al jaren geleden heb getrokken, en die in de loop van de tijd meer en meer bevestigd is: wat emancipatie betreft zijn er zijn vele wegen die naar Rome leiden. Of naar Mekka. Emancipatieprocessen zijn complex, en vrouwen bepalen zelf waar ze heen willen en hoe. Ze kunnen gelijk met een beknellende vrouwenonderdrukkende traditie ook afstand doen van het geloof, maar evenzeer is het mogelijk om de islam als een bondgenoot zien in hun emancipatie, want ook dat bestaat. Net als Vreeken heb ik met vele islamitische feministes gesproken. Niet de islam is de vijand, zoals Hirsi Ali ons wijs wilde maken, maar het patriarchale systeem in vele landen, soms met het geloof als dekmantel, en of de vrouwen daar nu tegen vechten met of zonder de koran in de hand is interessant, maar niet waar het wezenlijk om gaat.
Dus vind ik het betoog van Vreeken boeiend, die – nog zonder dat ik zijn boek heb gelezen – tot diezelfde conclusie lijkt te komen. Ja, er is sprake van veel onrecht en veel onderdrukking, maar het zou dom zijn om daar alleen een godsdienst op aan te kijken – en dan ook nog één godsdienst.
Wat is het verband tussen islam en steniging, en breder, tussen islam en schendingen van vrouwenrechten? Die eerste vraag is eenvoudig, zegt hij: die is er niet. Steniging als straf komt in de koran niet voor, ook niet als straf voor ‘overspel’. Wel in de bijbel, daar wordt flink wat afgestenigd. In vroeger eeuwen (geen rechtbank, geen gevangenissen, gemeenschappen die zelf hun zondaars bestraften) waren steniging net als andere vormen van lijfstraffen en executies heel gewoon. De oude Grieken stenigden, het komt ook voor in de joodse wet. En, voeg ik toe, executies in de vorm van vierendelen, kielhalen en levend verbranden hoorde eens bij de Hollandse folklore.
Steniging als straf komt voor in sommige landen zoals Saoedi-Arabië, Soedan en Iran. Ook vindt het plaats in de anarchie van Somalië, en is er in Afghanistan onlangs nog een ‘wilde’ steniging gemeld, mogelijk uitgevoerd door de Taliban. In Nigeria zijn nog vonnissen uitgesproken maar nooit uitgevoerd – meldt Vreeken. Je kunt dus een ding vaststellen: dat het mogelijk is dat moslimfundamentalisme tot zulke uitwassen kan leiden. “Maar uitwassen blijven het. Om de barbaarse praktijk in te zetten als argumentatief wapen in de oorlog tussen ‘de beschaafde wereld’ en ‘de islam’, die volgens sommige van mijn medebetogers gaande is, gaat alle perken te buiten.”
Is er dan geen verband tussen islam en het schenden van mensenrechten? Die is er wel, zegt Vreeken. Maar het is te simpel om de maatschappelijke positie van vrouwen alleen van de heersende godsdienst af te leiden. “Daarvoor zijn de verschillen tussen de moslimlanden – van Indonesië tot Senegal, van Afghanistan tot Turkije – te groot, en daarvoor zag ik te veel dynamiek.”
Exact. En daarvoor zijn de overeenkomsten tussen landen die vrouwen onderdrukken, met heel verschillende godsdienstige systemen weer te groot, zou ik aan willen vullen. Vrouwen thuis opsluiten, proberen haar onafhankelijkheid te belemmeren, haar vooral zien als de man dienend, en kinderen barend, het komt in alle godsdiensten voor. En dit is de verrassing: nergens in de koran staat dat vrouwen verplicht zijn om hun man te gehoorzamen. Niet dat er geen patriarchale fundamentalisten zijn die dat niet beweren. Hou die vrouwen achterlijk, dan komen ze er nooit achter. Inderdaad: dat bestaat. Evenals het verzet daartegen.
Ook in Gaza, bepaald niet het leukste plekje van de wereld, met veel conservatisme en nu met een stevige greep van Hamas op de bevolking zien we vooral tegenstrijdigheid: de patriarchen proberen vrouwen terug te dringen, maar het is helemaal niet gezegd dat dat lukt, want de vrouwen in Gaza hebben in meerderheid hun kracht gevonden. Er zijn grote verschillen tussen hoe volwassen vrouwen nu leven, vergeleken bij hun moeders, en hun dochters gaan nog verder en veroveren het onderwijs. Er zitten meer vrouwen als student op de Islamitische universiteit dan mannen. Ik zal er binnenkort nog eens uitgebreider over schrijven.
Vrouwen veroveren het onderwijs, schrijft ook Vreeken, het kindertal daalt bijna overal, vrouwen wrikken de deur naar de arbeidsmarkt open, ze zetten hun hakken in het zand en organiseren zich. Vreeken: “het zijn economische, politieke, demografische en culturele factoren die de maatschappelijke positie van vrouwen bepalem. Van die factoren is de godsdienst er één, niet meer en niet minder. Als samenlevingen veranderen en als vrouwen emanciperen zal de religie moeten volgen. Dat is de volgorde, niet andersom. De islam zal zich aanpassen aan de groeiende ongehoorzaamheid van het vrouwvolk.”
Zo. En dus is het zeer aan de orde om mee te werken om Sakineh te redden, maar zouden we een beetje meer respect voor de vrouwenbewegingen overal ter wereld kunnen hebben, die heel goed zelf kunnen bepalen hoe ze willen emanciperen, met of zonder geloof. Net als de moslima’s in Nederland, trouwens.
Volgens mij is er toch wel een verschil tussen steniging wegens overspel, of een dodelijke injectie voor bijvoorbeeld Timothy McVeigh.
Ik geloof niet dat ik heb gezegd dat daar geen verschil tussen is, Jim. Ik zeg alleen dat ik ook tegen de doodstraf ben als die ‘netjes’ wordt uitgevoerd.
Daar komt dan nog – in Amerika – bij, de onmenselijkheid van soms tientallen jaren wachten op de uitvoering van de executie.
Het verwondert mij nog steeds, dat Nederland zeer strenge eisen stelt aan landen die de doodstraf nog kennen (overigens volkomen terecht) maar dat dit helemaal niet geldt voor Amerika.
Jan.N
Dus steniging heeft niets met de islam te maken? Oei, zeg dat maar niet tegen de mullah’s in Iran, die de straf direct naar de islamitische revolutie herinvoerden Die zouden zich wel eens beledigd kunnen voelen.
Lees eens gewoon wat er staat, Leo.
Steniging mag dan wel niet in de koran staan, het staat uitvoerig in de islamitische hadiths, de overlevering van die “profeet”, en koran en hadiths vormen de basis voor het islamitische recht. Dus om nou politiek correct te zeggen dat steniging niets met de islam te maken heeft, is nogal erg naïef.
Oe, Wat zal die vrouw toch een pijnlijke dood moeten ondergaan.Snel ten strijde gaan die uitvoerders.
Voor de goede orde. Een mens stenigen vind ik beestachtig ondanks dat het in oude wetten staat (zie b.v. het Oude testament en no 6 hierboven.
Jan.N
(6) Cogito, je wilt de realiteit niet onder ogen zien. In ruimschoots de meeste islamitische landen vindt het niet plaats. Er is niet zoiets als één sharia, die voor alle islamitische landen zou gelden. De hadiths zijn niet het woord van God, zoals de koran, maar door mensen opgeschreven. Wat betekent dat je er ook weer van af kunt stappen. Wat de meeste landen dus allang hebben gedaan. Dat betekent ook dat het ook in de landen waar het nog wel gebeurt mogelijk is om er strijd tegen te voeren. De mensen hier, die maar blijven hameren op ‘het is de islam die niet deugt’ helpen dus in het geheel niet om dat rottige gebruik af te schaffen. Jij bent toch geen moslimfundamentalist, of wel? Hou dan eens op met strijd te voeren tegen ‘de islam’ en help de vrouwen waar het om gaat werkelijk.
(7) Ja hoor, René, hoe dacht je dat te doen? Gewoon weer te paard en te zwaard als met de kruistochten, of dacht je meer aan een bombardementje zoals in Irak?
Ergens heb ik gelezen dat de bewuste vrouw ook beschuldigd werd haar man te hebben vermoord.
Niet dat ik de straf dan wel toepasselijk vind maar het beeld van de islam wordt wel vertroebeld als men doet voorkomen of de doodstraf alleen betrekking heeft op echtbreuk.
Ik kan overigens niet verifiëren wat de waarheid is.
(9) Dus u denkt dat de koran niet door mensen is geschreven??
Volstrekt irrelevant Patrick. Het gaat er om hoe gelovigen om gaan met de koran, niet wat ik daar van vind.
En toch zou ik het wel eens willen weten!
Dat zal wel, Patrick. Maar dat maakt mij niet uit.
Beste Anja,
Ja leuk he, Al die geschiedenisboeken te lezen over die kruisvaarders, Koning Richard, de Fransen en de Spanjaarden tegen de Moren. Bombarderen ? Nee, dan zijn wij geen haar beter en bovendien zijn er al veel slachtoffers gevallen in die nutteloze oorlog in Irak. Maar ten strijde kan je ook op een andere manier doen, door zo’n land te boycotten, geen economische hulp meer te verlenen en/of te schreeuwen met spandoeken voor de desbetreffende ambassade zoals zij het nu doen.Veel helpen zal het waarschijnlijk niet, maar het is wel een gebaar dat wij tegen hun barbaarse wetten zijn.
Het was voor jou voorspelbaar dat het vooral een anti-islam demonstratie zou worden? Is het dat ook geworden? Dat weet je dus niet want je was er niet bij.
Er was 1 spandoek die geassocieerd zou kunnen worden met de PVV.
Jammer, Anja, gemiste kans
Zeker was het voorspelbaar, Kor, ik wist toch wie de initiatiefnemer was? Ik kon toch al zien dat het vooral de anti-islam sites waren die voor de demo opriepen? En wat zagen we vervolgens, op foto’s, op het videofilmpje en wat las ik in het artikel van Vreeken die er wel was maar zich er onbehagelijk voelde: ja hoor, ’tegen de islamisering’. Nou, en dat legde ik al uit: daar krijg je mij niet voor, en kennelijk ook veel andere mensen niet. De gemiste kans ligt dus aan de zijde van de organisatoren die met een beetje moeite een veel bredere coalitie op de been hadden kunnen krijgen. Mij spijt het bepaald niet dat ik er niet bij was.
Mevrouw Meulenbelt;
Uw vermeende morele superioriteit aangaande mensen die zich zorgen maken over de islamisering van West Europa en Nederland doet mij denken aan die mensen die tijdens het interbellum met een gebroken geweertje op hun revers liepen, terwijl net over de grens alle voorwaarden voor een nieuwe wereldoorlog zich in razend tempo ontwikkelden.
U kunt Uw ogen sluiten voor het manifeste kwaad in deze wereld, of het met de mantel van politieke correctheid, en die zelfde daaraan gerelateerde vermeende morele superioriteit, gaan bedekken.
Feit is en blijft dat het moderne radicale islamisme de grootste bedreiging voor het Vrije Westen vormt sinds de val van de Berlijnse muur.
In plaats van daarvoor bij voorbaat al te gaan capituleren dient de strijd met deze -ook tegen alles waar U in gelooft- in gaande verwerpelijke ideologie te worden aangegaan.
Dit kan nu nog met vreedzame, politieke en democratische middelen, maar over 10-15 jaar zal dit te laat zijn.
Enfin.. vrees dat ik tegen dovevrouwsoren sta aan te praten.
Onze kinderen zullen ons vervloeken!
En over uw wijze van argumenteren;
Wellicht zou het beter zijn geweest als U een jaar of 25 geleden de raad van Maarten `t Hart had opgevolgd echt met Henk van der Meyden zou zijn getrouwd en samen een dochtertje hadden gekregen met de naam “Cliche”.
Ik ben volstrekt niet geïnteresseerd in uw mening over mijn persoon, Helmut. Het hoort bij de slechte gewoontes van de doorsnee islamofoben om niet alleen van moslims de vijand te maken, maar ook van iedereen die geen islamofoob is.
Dit is het enige punt waar het om gaat: er zijn in het westen en ook in Nederland groepen mensen die echt denken dat de moslims stiekem bezig zijn om hier de boel over te nemen. Dat is een volstrekt absurd waandenkbeeld. Numeriek is er al geen sprake van dat dat zou kunnen, en bovendien is voor iedereen die niet gelooft in spoken waarneembaar dat het overgrote deel van de moslims in Nederland gewoon hun eigen leven willen leiden, en daartoe gebruik kunnen maken van onze grondrechten, waaronder de vrijheid van godsdienst. De minieme minderheid in Nederland die er radicale ideeën op na houdt wordt zeer in de gaten gehouden, en is geen gevaar voor onze rechtstaat.
Dat is mijn mening, die volgens mij voldoende door de feiten is onderbouwd, en in wanen, spookverhalen, en paranoide vijandbeelden ga ik niet mee.
Dus hou uw mening over mij verder maar voor u, inderdaad, die is aan mij niet besteed.
Bekijk het filmpje (gemaakt door Hillie Molenaar) en de foto’s van de demo eens goed Er is echt maar 1 spandoek te zien
‘tegen de islamisering’. Daar baseert Vreeken zich dan ook blijkbaar op.
Waar in het filmpje en op welke foto’s kun je zien dat het een demo tegen islamisering was?
Je hebt last van vooroordelen. Omdat een anti-islam site heeft opgeroepen tot een demo deed je niet mee.
De Iraniers, moslims en ex-moslims die wel waren gekomen hadden er geen moeite mee.
Hou toch eens op, Kor. Als er maar één spandoek was, en op dat ene spandoek staat heel toevallig ‘stop de islamisering’, dan weet je toch hoe laat het is? Moet ik echt namen gaan noemen van de mensen die daar stonden? En is het je niet opgevallen dat er ook bijzonder weinig Iraniers waren? Alle Iraniers die ik persoonlijk ken waren er niet bij, want die hadden daar ook geen zin in. En hoeveel moslims heb je daar gezien? Dus ga mij niet wijsmaken dat ik niet weet wie het organiseerde, en waarom er zo weinig mensen waren, terwijl de petitie door heel veel mensen is ondertekend. We hebben in Nederland al heel veel grotere demonstraties voor de vrijheid in Iran gehad, waar ik ook bij was, maar die waren dan ook niet georganiseerd door een klont islamofoben. Laatste keer: het had een veel grotere demonstratie kunnen zijn, en de zaak had dat verdiend.
ps.wat betreft ‘een brede coalitie’, in meer dan 100 steden is er gedemonstreerd.
Zeker, en gelukkig maar. Kennelijk hebben ze het in veel steden wijzer aangepakt dan in Amsterdam, en dus ook meer mensen op de been gekregen.
Ik beweer helemaal niet dat jij niet zou weten wie het georganiseerd hebben. Dat weet je vast wel. Van mij mag je ook namen noemen hoor. Goed, er was dus 1 spandoek, had de organisatie de mensen met het spandoek weg moeten sturen?
Je zeurt, Kor. De organisatie was helemaal niet van plan om die mensen met dat ene spandoek weg te sturen, voor zover het niet gewoon hun eigen spandoek was, want daar stond precies op wat hun bedoeling was. Ik weet dus inderdaad wie het georganiseerd hebben dus wist ik ook dat het een demo zou worden die ’tegen de islamisering’ zou zijn, dus wist ik heel goed waarom ik daar niet bij wilde zijn en kennelijk vele andere mensen ook. Je hoeft jezelf niet nog eens te herhalen, het is genoeg geweest.
Tenslotte, en dan hou ik erover op:
De oproep kwam via de website\actiegroep stopstoningnow.com.
De ‘anti-islam’ sites hebben de oproep opgepikt en er reclame voor gemaakt. Dat hadden de pro-islam sites ook kunnen doen.
Je weet niet eens hoeveel moslims die petitie hebben ondertekend, Kor.
Ze deden alleen niet mee aan een anti-moslim demonstratie. Net als ik niet.
Fijn dat je er nu over op wilt houden.
Het beste verder.
Beste Anja,
Aardige blog. Misschien kunnen we er een keer over door praten.
Je weet van de Globaliseringslezing, 6 oktober in Felix Meritis?
http://www.vpro.nl/programma/globaliseringslezing/
en ook:
http://www.evenaar.net/nieuws
groet
Rob
Anja,
Het verbaasd mij zo dat de vrouwenbeweging in Nederland, voor zover die nog actief bestaat geen grootse demonstratie heeft georganiseerd.. ik weet wel dat demonstreren wellicht -uit- is maar toch.. tegen de steniging van die vrouw daar moet toch een binnenhof of museumplein mee te vullen zijn en het NOS journaal mee te halen en de politiek..enzv al zijn ze nu met andere zaken bezig die sukkels, sorry…
Ik voel me zo onmachtig, en mijn vriendinnen ook… wat zouden we kunnen doen(behalve de petitie tekenen natuurlijk) heb jij suggesties??
Marijke
Hier kun je een brief ondertekenen aan de religies leiders: http://freesakineh.org/letter/
(28) Beste Rob, leuk om van je te horen.
Ik ben nu je boek aan het lezen en ik zal er zeker nog een keer op terugkomen, ik lees het met veel plezier en veel instemming. Ja, jammer dat je Turkije niet meer mee kon nemen, want dat is ook weer een geval apart, en ook jammer dat je het niet over Palestina hebt, want daar zijn de zaken voor vrouwen nog weer een keer complexer, omdat ze ook met de bezetting en belegering te maken hebben. Klem tussen Israel en Hamas, zeg maar. Maar stevige vrouwen, en allesbehalve zwijgende slachtoffers.
Ik ga je mailen om een keer met je te praten, lijkt me een goed idee.
Met vriendelijks,
Anja
(29) Marijke, nee in die zin is er geen vrouwenbeweging meer, hoewel er nog steeds veel vrouwen erg actief zijn, en inderdaad, demonstraties zijn grotendeels vervangen door wereldwijde web-acties, en die voor Sakineh is al enorm groot. Het is voor mij echt de vraag of nog meer protest wel helpt, en vooral wat voor soort van protest. Ik ben juist blij dat het niet een actie is van alleen vrouwen, maar van mannen en vrouwen samen, dat maakt veel meer indruk.
Een lastig punt is dat protest uit het westen in Iran te makkelijk opgevat kan worden als kritiek op hun godsdienst, (en bij sommige demonstraties, zie hierboven, was het dat ook) en dan weet je helemaal zeker dat de religieuze leiders daar zich er niks van aan zullen trekken. Wat volgens mij meer helpt is om de leiders daar aan te spreken op hun eigen normen: het ziet er naar uit dat Sakineh ook volgens de islamitische regels geen eerlijk proces heeft gehad (zo horen er volgens de hadieth vier ooggetuigen te zijn die werkelijk hebben gezien dat ‘de daad’ heeft plaatsgevonden.) En ook is het belangrijk om er aan te refereren dat de meeste islamitische landen de steniging als straf al hebben afgeschaft. Dus als je meer wilt doen, kijk even naar de brief gericht aan de religieuze leiders die Brechtje hieronder aanbiedt. Ik denk dat dat meer zin heeft dan weer een demo in Den Haag.
(30) Dank je Brechtje, goed idee.
Dank, Anja, voor je stuk. Net zozeer complimenten aan Rob Vreeken met zijn heldere artikel ‘De moslimvrouw zal de barbarij weerstaan’ van afgelopen zaterdag 4 september in de Volkskrant. Welkome en weldoordachte geluiden tegen de achtergrond van het huidige politieke debat over de Islam in Nederland aangevoerd door Wilders, en met de aangekondigde koran-verbranding in de VS op 11 september aanstaande.
Wat je en ook Rob schrijven komen overeen met mijn eigen ervaring in mijn werk in Pakistan, gericht op het terugdringen van geweld tegen vrouwen. Ook daar ontmoet ik een emancipatie-beweging van binnenuit, geinspireerd door vrouwen-rechten die archaische praktijken als ‘honour killing’, het weghalen van vrouwelijke foetussen fundamenteel ter discussie stellen. Voor vele vrouwen en mannen zijn het praktijken die stammen uit een pre-islamitisch verleden, nu ge/misbruikt door de Taliban ter behoud en uitbreiding van eigen macht. Inspirerend in die emancipatie-beweging is dat deze mede gedragen wordt door tal van mannen. Mannen die beginnen te ervaren baat te hebben bij meer gelijkwaardige relaties met hun vrouwen, dochters, moeders enz. Connecties met gelijksoortige bewegingen in tal van andere landen, al dan niet islamitisch maar gevoed vanuit een verzet tegen eenzelfde conservatieve, patriarchale ideologie versterken deze veranderingsprocessen tot ze onomkeerbaar zijn.