Met Fatma en Sirhan als tolk ga ik een paar huizen verder naar het kantoor van twee vrouwenorganisaties: het Center for Women’s Legal Research and Consulting, en het Women’s Affair Center. Ik spreek met twee vrouwen, Zeinab El Ghunaimi, een krachtige vrouw, een spraakwaterval, Sarhan heeft soms moeite om haar te onderbreken om te vertalen, en ik om er af en toe een vraag tussen te wurmen. Tot ik als Sarhan even de deur uit is merk dat ze best engels spreekt en dat ik haar prima begrijp. Jammer. De tweede vrouw, Amal Syam, zit er bescheiden bij, en ik heb pas als we bijna weer weg moeten door dat ook zij een verhaal wilde vertellen.

Het grootste probleem van de vrouwen hier is dat hun positie niet goed in de wet is vastgelegd. We zitten hier met een rommeltje aan wetten, de overheid houdt zich soms aan de sharia, maar er zijn ook nog wetten die stammen uit het Britse mandaat, en vrouwen weten vaak niet waar ze aan toe zijn.

Het tweede grootste probleem is dat vrouwen tegenwoordig wel een goede opleiding krijgen, ze gaan allemaal naar school, en veel van hen studeren door, er zitten evenveel meisjes op de universiteiten als jongens, maar dat dat niet doorwerkt in hun positie op de arbeidsmarkt. Nog steeds werkt maar 14% van de vrouwen in betaald werk. Ook in hogere posities is het percentage vrouwen niet hoger. Alleen in vrouwenorganisaties is dat anders.

Derde grote probleem: het geweld tegen vrouwen. Dat was er al, maar dat is alleen maar toegenomen. De mannen zijn gefrustreerd en reageren dat af op hun vrouwen. Veel mannen zitten thuis, slapen overdag, zitten ’s nachts te kleppen met hun vrienden, lopen in de weg, bemoeien zich overal mee, de vrouwen worden er gek van, er komt ruzie en dan vallen er weer klappen, Soms echt ernstig. En vrouwen kunne nergens heen, ga je naar de politie dan zegt die eiegn schuld, ga maar weer naar huis en schaam je.

En dan heb je Hamas die tegen alle afspraken in zic steeds meer begint te bemoeien met het priveleven van mensen, vooral van vrouwen. Meiden op de middelbare school droegen al jaren een unifirm gemaakt van spijkerstof, een lange rok, een jas daarover. Nu wil Hamas dat ze de jilbab dragen, een lange overjas in een of andere gedekte kleur. Ze hebben al geprobeerd om de winkels te sluiten die de oude blauwe uniformen nog verkopen, en geven soms jilbabs weg, gratis. Ook willen ze nu dat alle vrouwen een hoofddoek dragen. Ik vecht met ze. Waar in de wet staat dat dat moet, vraag ik. Kijk, scholen en universiteiten kunnen zelf hun regels opstellen, maar nu heb je ook al dat je een ministerie niet meer in zou mogen zonder hoofddoek.

En jijzelf, vraag ik haar. Zij draagt nooit een hoofddoek, ze doet het gewoon niet. En komt ze nu ook een ministerie niet meer in? Ze lacht. Mij durven ze niet te weigeren, ik ben oud, ze kennen me. ze respecteren me (ze heeft in het verzet gezeten hoor ik later) mij durven ze de wet niet voor te schrijven. Weet je wat ik tegen ze zeg? “Jouw kantoor is gen moskee”.

Er is zoveel te doen, en met het rommeltje ana wetten is het moeilijk. Af en toe hebben we een succesje, vrouwelijke advocaten mogen niet gedwongen worden om een hoofddoek te dragen. Vrouwen die weduwe zijn geworden mogen hun kinderen bij zich houden. Maar er zijn veel problemen. De gemiddelde leeftijd van trouwen, dat is voor meisjes nu negentien, is weer aan het dalen. En dat heeft weer te maken met de enorme armoede – families die blij zijn als er een dochter wegtrouwt. We maken nu mee dat vrouwen uit bedelen worden gestuurd. Het aantal echtscheidingen neemt toe.

Polygamie is ook een moeilijk onderwerp. Het mag, volgens de sharia, maar het raakte al steeds meer uit de mode. De vrouwen willen het niet. Niet dat ze er altijd tegen is, er ijn situaties waarin ze kan begrijpen dat een man een tweede vrouw neemt, bijvoorbeeld als de eerste geen kinderen kan krijgen. En, zegt ze tegen mij, is wat julie in het westen doen misschien beter? Daar doet een man zijn vrouw weg en zorgt niet meer voor haar, of neemt er eentje naast maar dan stiekem.

Het is een gevecht, om de rechten van vrouwen te verbeteren, en nu om er voor te zorgen dat het niet erger wordt dan het al was. Een dubbel gevecht, want het is Israel dat Gaza belegert, en maakt dat er zoveel armoede is, en daar zijn de vrouwen altijd dubbel slachtoffer van. En nu ook Hamas die de situatie misbruikt om tegen de afspraken in hun regels op te dringen.

Amal heeft al die tijd stil zitten luisteren, met af en toe een knik van haar hoofd: ze is het er helemaal mee eens, Zij houdt zich op dit moment vooral bezig met het opzetten van een shelter, een blijf van mijn lijf huis voor vrouwen die het geweld thuis moeten ontvluchten. Kan dat in Gaza, zo’n shelter? Jawel, ook Hamas begrijpt dat het nodig is. Ze begrijpen ook dat er meer steun nodig is voor gescheiden vrouwen, wij helpen er nu vierhonderd.

Ik ben er zeker van dat we nog fikse ruzie krijgen met Hamas, zegt Zeinab, maar nu laten ze ons nog met rust. Ze giechelt. “Ik denk dat ze bang voor ons zijn.”